وَ أَمَّا الْمَجْزُومُ فَوَاحِدٌ. وَ هُوَ الْفِعْلُ الْمُضَارِعُ أَلَّذِي دَخَلَهُ اِحْدَى الْجَوَازِمِ، نَحْوُ؛ إِنْ تُخْلِصْ يُقْبَلْ عَمَلُكَ
وَ أَمَّا الْمَجْزُومُ dört kısımda (merfu, mansub, mecrur ve meczum) incelenen ve toplamda 25 adet olan mamulü bilasale’nin dördüncü kısmı olan meczuma gelince; فَوَاحِدٌ bir tanedir. وَ هُوَ ve o da; الْفِعْلُ الْمُضَارِعُ Muzari Fiildir. İlk üç mamulü bilasale’nin cezm olma durumları yoktur. Tek muzari fiil cezm olabilir, isimler olmazlar. أَلَّذِي o muzari fiil ki; دَخَلَهُ ona dahil olur, اِحْدَى الْجَوَازِمِ cezm edici edatlardan bir tanesi. Bildiğimiz üzere semai amillerin son kısmı muzariyi cezm eden edatlardır. 15 tanedir. Hatırlamak için göz atınız. İşte o 15 amilden 4 tanesi bir tek muzari fiili, geri kalan 11 tanesi ise iki muzari fiili mamul yapabiliyor. Cezm olan 2 muzari fiilin ilkine şart, ikincisine ceza fiili denilir. نَحْوُ misali şöyledir; إِنْ تُخْلِصْ يُقْبَلْ عَمَلُكَ “Eğer ihlaslı olursa amelin kabul olur” gibidir. Burada تُخْلِصْ birinci muzari fiili var şarttır, يُقْبَلْ ise ikinci muzari fiildir ve cezadır.
Metnin Toplu Manası; Dört kısımda (merfu, mansub, mecrur ve meczum) incelenen ve toplamda 25 adet olan mamulü bilasale’nin dördüncü kısmı olan meczum bir tanedir ve o da Muzari fiildir. Bu muzari fiil öyle ki, kendisine cevazımdan (cezm edicilerden) birisi dahil olur.
| عَمَلُكَ | يُقْبَلْ | تُخْلِصْ | إِنْ |
| amelin | Kabul olur | ihlaslısın | Eğer |
| Muzaf ve muzafun ileyh | Meczum Muzari 2 | Meczum muzari 1 | Cezm edici edat |
| Ceza fiili | Şart fiili | ||
| Eğer ihlaslı olursan amelin kabul olur | |||