Mebni – Murab

İsimler ve fiillerin bazılarının sonu cümledeki yerine göre veya başına gelen bir edattan dolayı değişirken, bazılarının sonu da ne olursa olsun değişmez. Sonu cümledeki yerine göre veya başına gelen bir edata göre değişebilen kelimelere “murab” denir. Ne olursa olsun sonu değişmeyen ve tek bir hal üzere kalan kelimelere de “mebni” denir.

Mebni kelime gruplarını öğrendiğimizde murabları da öğrenmiş oluruz. Çünkü mebni kelimeler belirli kelimelerdir. Mebni olan kelime gruplarını isimlerde ve fiillerde olmak üzere şu şekilde sıralayabiliriz:

1- Zamirler

2- Müsennaları hariç işaret isimleri

3- Müsennaları hariç ismi mevsuller

4- Mazi fiiller

5- Muzarilerin cemi müennesleri

6- 11-19 arası sayılar (12’nin 2’si hariç)

7- Soru isimleri (  أَىُّ hariç)

8- Şart isimleri   مَهْمَا – اِذَا – مَنْ

9- Fiil isimleriهَلُمَّ  – هَيْهَاتَ

10- Bütün harflerلَمْ – ب

11- Bazı zarflar

12- Cinsini nefyeden لا nın ismi

13-  وَيْهِ  ile biten özel isimler  سِبَوَيْهِ – رَاحَوَيْهِ – مَرْدَوَيْهِ

Mebni kelimelerin dışında kalan kelimeler murabtır. Murab kelimelerin irab halleri vardır. Mebni kelimelerin ise bina halleri vardır. Bina halleri dört tanedir:

1- Fetha: هُوَ  –  أَنْتَ  – كَتَبَ

2- Damme:نَحْنُ  –  حَيْثُ  – قَطُّ

3- Kesra:أَنْتِ  –  بِ  – لِ

4- Sükûn: اَلَّذِى  –  اُكْتُبْ  – فِى