Arapça GramerArapça Gramer Kitabı Online Fihrist

İsmi Tasgir – Küçültme İsmi Arapça Dersleri

 İSM-İ TASGİR (KÜÇÜLTME İSMİ)

Küçüklüğü, azlığı göstermek, sevgi ifade etmek veya horlamak için kullanılan isimdir.

ismi tasgir

a) Üç harfli isimler için فُعَيْلٌ kalıbında gelir:

قَلَمٌ

kalem →

قُلَيْمٌ

kalemcik, küçük kalem

جَبَلٌ

dağ →

جُبَيْلٌ

dağcık, küçük dağ

عَبْدٌ

kul →

عُبَيْدٌ

kulcağız, kulcuk

نَصْرٌ

yardım etmek →

نُصَيْرٌ

azıcık yardım etmek

حَسَنٌ

Hasan →

حُسَيْنٌ

Hasan’cık

b) Dört harfli isimler için فُعَيْعِلٌ kalıbında gelir:

دَفْتَرٌ

defter →

دُفَيْتِرٌ

küçük defter, deftercik

مَنْزِلٌ

ev →

مُنَيْزِلٌ

küçük ev, evcik

بُلْبُلٌ

bülbül →

بُلَيْبِلٌ

küçük bülbül, bülbülcük

مَسْجِدٌ

mescid →

مُسَيْجِدٌ

mescidcik, küçük mescid

c) Beş harfli ve daha fazla isimler için; فُعَيْعِيلٌ kalıbında gelir. Harf-i illetli olan kelimelerin illet harfleri yâ (ي)’ya çevrilir.

مِفْتاَحٌ

anahtar →

مُفَيْتِيحٌ

küçük anahtar, anahtarcık

عُصْفُورٌ

serçe →

عُصَيْفِيرٌ

küçük serçe, serçecik

قَنْدِيلٌ

kandil  →

قُنَيْدِيلٌ

küçük kandil, kandilcik

İsm-i Tasgirle İlgili Ayrıntılar:

Temel bilgiden sonra aşağıdakilerin de bilinmesi faydalı olur.

*Dörtten çok harfli isimlerin dörtten sonraki harfi düşer.

عَنْدَلِيبٌ

bülbül →

عُنَيْدِلٌ

küçük bülbül, bülbülcük

سَفَرْجَلٌ

ayva →

سُفَيْرِجٌ

küçük ayva, ayvacık

* İsm-i tasgiri yapılacak kelimenin sonunda bulunan müenneslik alâmeti (ة  اء  ي), veya özel isim ve sıfatlardaki (آنِ)  ekleri aynen kalır:

قَلْعَةٌ

kale →

قُلَيْعَةٌ

küçük kale, kalecik

هِرَّةٌ

kedi →

هُرَيْرَةٌ

kedicik

بُشْرَى

müjde →

بُشَيْرَى

müjdecik

حَمْراَءُ

kırmızı →

حُمَيْراَءُ

kırmızıcık

سَمْراَءُ

esmer, Semra →

سُمَيْراَءُ

esmercik, Semracık, küçük Semra

سَلْماَنُ

Selman →

سُلَيْماَنُ

Selman’cık

عُثْماَنُ

Osman →

عُثَيْماَنُ

Osman’cık

سَكْراَنُ

sarhoş →

سُكَيْراَنُ

biraz sarhoş

كَسْلاَنُ

tembel →

كُسَيْلاَنُ

biraz tenbel
         

*Semâî müennes kelimelerin tasgiri yapılınca müenneslik alâmeti olan kapalı ta (ة) ortaya çıkar:

شَمْسٌ

güneş →

شُمَيْسَةٌ

Güneşcik

أَرْضٌ

yer →

أُرَيْضَةٌ

yercik

عَيْنٌ

göz →

عُيَيْنَةٌ

gözcük

*(فاَعِلٌ) ve (فاَعِلَةٌ) veznindeki elifler vâv’a çevrilir:

عاَلِمٌ

âlim →

عُوَيْلِمٌ

âlimcik, küçük âlim

جاَرِيَةٌ

câriye →

جُوَيْرِيَةٌ

küçük câriyecik, kızcağız,

* Orta harfi illetli isme örnek;

باَبٌ

kapı →

بُوَيْبٌ

kapıcık, küçük kapı

خاَلٌ

dayı →

خُوَيْلٌ

dayıcık

*Son harfi illetli isme örnek (esmâu’l-hamse’nin hazfedilmiş harfli kelimelerinde hazfedilen vâv’lar geri gelip yâ’ya çevrilir);

أَبٌ

(أَبَوٌ)  →

أُبَيٌّ

babacık

أَخٌ

(أَخَوٌ)  →

أُخَيٌّ

kardeşcik

Cümle Örnekleri:

سَبَحَ الْأَوْلاَدُ فِي نُهَيْرٍ نَظِيفِ الْماَءِ.

Çocuklar suyu temiz nehircikde yüzdü.

اَلْوَرْدَةُ الْحُمَيْراَءُ مُنْتَشِرَةٌ عِنْدَناَ.

Kırmızı gül bizde yaygındır.

سُمَيَّةُ أَوَّلُ شَهِيدَةٍ فِي الْإِسْلاَمِ.

Sümeyye İslâmda ilk şehittir.

شاَهَدْتُ أَباَ الْوُلَيْدِ فِي السُّوقِ.

Çocukcağızın babasını çarşıda gördüm.

قَفَلَ الْخاَدِمُ الْباَبَ بِقُفَيْلٍ جَدِيدٍ.

Hizmetçi kapıyı yeni bir kilitcikle kitledi.

قَفَلَ الْخاَدِمُ الْباَبَ بِقُفَيْلَيْنِ جَدِيدَيْنِ.

Hizmetçi kapıyı iki yeni kilitcikle kitledi.

عُبَيْدَةُ بْنُ الْجَراَّحِ قاَئِدٌ عَظِيمٌ.

Ubeydetü’bnu Cerrâh büyük bir komutandır.

 

İlgili Makaleler