ARAPÇADA EMİR FİİLLER GENEL ÖZET

 

EMİR

Emir üç kısma ayrılır:

1. a)      Emri Gaib اَمْرٌ غَائِبٌ
2. b)      Emri Hazır اَمْرٌ حَاضِرٌ
3. c)       Emri Mütekellim اَمْرٌ مُتَكَلِّمٌ 

Emri gaib de mazi ve muzari gibi iki kısım vardır:

1. 1)      Malum
2. 2)      Meçhul

EMRİ GAİB MALUM

Emri gaib malum, fiili muzarinin malum olan altı gaib çekiminin başına, cazim kelimelerden olan لِ harfini getirmekle meydana gelir.

 

Emri gaib malumun çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
لِيَكْتُبُوا	لِيَكْتُبَا	لِيَكْتُبْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
لِيَكْتُبْنَ	لِتَكْتُبَا	لِتَكْتُبْ	مُؤَنَّثٌ

EMRİ GAİB MEÇHUL

Emri gaib meçhul, fiili muzarinin meçhul olan altı gabi çekiminin başına, cazim kelimelerinden لِ harfini getirmekle meydana gelir.

 

Emri gaib meçhulun çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
لِيُكْتَبُوا	لِيُكْتَبَا	لِيُكْتَبْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
لِيُكْتَبْنَ	لَتُكْتَبَا	لِتُكْتَبَا	مُؤَنَّثٌ

EMRİ HAZIR

 

Emri hazır da mazi ve muzari gibi iki kısma ayrılır:

1. 1)      Malum
2. 2)      Meçhul

EMRİ HAZIR MALUM

 

Emri hazırın malumu üç şekil üzere bulunur:

 

(1)- اُفْعُل   (1. – 5. bab)

(2)- اِفْعِلْ   (2. – 6. bab)

(3)- اِفْعَلْ   (3. – 4. bab)

 

Birinci ve beşinci babdan olan fiillerin emri hazır malumu birinci şekilde gelir.

Örneğin: أ

birinci babdan olan كَتَبَ mazi malum fiilinin emri hazırı اُكْتُبْ dür.

Beşinci babdan olan حَسُنَ mazi malum fiilinin emri hazırı اُحْسُنْ dür.

İkinci ve altıncı babdan olan fiillerin emri hazır malumu ikinci şekilde gelir: غَسَلَ mazi malum fiilin emri hazırı اِغْسِلْ dir.

Altıncı babdan olan حَسِبَ mazi malum fiilinin emri hazırı اِحْسُبْ dir.

Üçüncü ve dördüncü babdan olan fiillerin emri hazır malumu üçüncü şekilde gelir:

üçüncü babdan olan فَتَحَ mazi malum fiilinin emri hazırı اِفْتَحْ dir.

dördüncü babdan olan عَلِمَ mazi malum fiilinin emri hazır malumu اِعْلَمْ dir.

اُفْعُلْ kalıbındaki emri hazır malumun çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
اُكْتُبُوا	اُكْتُبَا	اُكْتُبْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
اُكْتُبْنَ	اُكْتُبَا	اُكْتُبِى	مُؤَنَّثٌ

اِفْعِلْ kalıbındaki emri hazır malumun çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
اِغْسِلُوا	اِغْسِلاَ	اِغْسِلْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
اِغْسِلْنَ	اِغْسِلاَ	اِغْسِلِى	مُؤَنَّثٌ

اِفْعَلْ kalıbındaki emri hazır malumun çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
اِفْتَحُوا	اِفْتَحَا	اِفْتَحْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
اِفْتَحْنَ	اِفْتَحَا	اِفْتَحِى	مُؤَنَّثٌ

EMRİ HAZIR MEÇHUL

Emri hazırdan meçhul gelmez. Ancak Türkçede “yazıl, yazılınız” gibi meçhul (edilgen) çekiminde kullanılan emri hazırlar (emir kipinin ikinci şahısların)ın Arapçaya tercümesi için muzarinin meçhul olan altı muhatab çekiminin başına cazim kelimelerden olan لِ harfini getirmekle olur.

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
لِتُكْتَبُوا	لِتُكْتَبَا	لِتُكْتَبَ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
لِتُكْتَبْنَ	لِتُكْتَبَا	لِتُكْتَبِى	مُؤَنَّثٌ

c- EMRİ MÜTEKELLİM

Emri Mütekellim iki kısıma ayrılır:

1-      Malum

2-      Meçhul

EMRİ MÜTEKELİM MALUM

Emri mütekellim malumu, fiili muzarinin malum iki mütekellim çekiminin başına, cazim kelimelerinden olan لِ harfini getirmekle meydana gelir.

 

لِاَكْتُبَ	مُتَكَلِّم وَحْدَهُ
لَنَكْتُبْ	مُتَكَلِّم مَعَ الغَيْرِ

EMRİ MÜTEKELLİM MEÇHUL

 

Emri mütekellim meçhul, fiili muzarinin meçhul iki mütekellim çekiminin başına cazim kelimelerden olan لِ harfini getirmekle meydana gelir.

 

لِاُكْتَبْ	مُتَكَلِّم وَحْدَهُ
لِنُكْتَبْ	مُتَكَلِّم مَعَ الغَيْرِ

Dikkat:

 

1-      Emri gaibler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin üçüncü şahsın olumlusu ile tercüme edilir.

2-      Emri hazırlar –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin ikinci şahsın olumlusu ile tercüme edilir. Örnek: اُكْتُبْ (yaz), لِتُكْتَبْ (yazıl) gibi.

3-      Emri mütekellimler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye dilek-istek kipinin birinci şahsın olumlusu ile tercüme edilirler.

 

Örnek: لِاَكْتُبْ (yazayım), لِنَكْتُبْ (yazalım), لِاُكْتَبْ (yazılayım), لِنُكْتَبْ (yazılalım) gibi.

NEHİY

Nehiy üç kısma ayrılır:

1. Nehyi Gaib نَهْىٌ غَائِبٌ
2. Nehyi Hazır نَهْىٌ حَاضِرٌ
3. Nehyi Mütekellim نَهْىٌ مُتَكَلِّمٌ

لاَ harfi (lai nehiy) fiili muzarinin gerek malum gerekse meçhulü olsun bütün çekimlerinin başına geçebilir. Ancak gaib çekimlerinin başına geçmesiyle meydana gelen kelimeye NEHYİ GAİB, muhatab çekimlerinin başına geçmesiyle meydana gelen kelimeye NEHYİ HAZIR diğer adıyla NEHYİ MUHATAB, mütekellim çekimlerinin başına geçmesiyle meydana gelen kelimeye de NEHYİ MÜTEKELLİM denir.

NEHYİ GAİB

Nehyi gaib malumun çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
لاَ يَكْتُبُوا	لاَ يَكْتُبَا	لاَ يَكْتُبْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
لاَ يَكْتُبْنَ	لاَ تَكْتُبَا	لاَ تَكْتُبْ	مُؤَنَّثٌ

Nehyi gaib meçhulün çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
لاَ تَكْتُبُوا	لاَ يُكْتَبَا	لاَ يُكْتَبْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
لاَ يُكْتَبْنَ	لاَ تُكْتَبَا	لاَ تُكْتَبْ	مُؤَنَّثٌ

NEHYİ HAZIR

Nehyi hazır malumun çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
لاَ تَكْتُبُوا	لاَ تَكْتُبَا	لاَ تَكْتُبْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
لاَ تَكْتُبْنَ	لاَ تَكْتُبَا	لاَ تَكْتُبِى	مُؤَنَّثٌ

Nehyi hazır meçhulün çekimi:

 

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
لاَ تُكْتَبُوا	لاَ تُكْتَبََا	لاَ تُكْتَبْ	مُذَكَّرٌ	مُخَاطَبٌ
لاَ تُكْتَبْنَ	لاَ تُكْتَبََا	لاَ تُكْتَبِى	مُؤَنَّثٌ

NEHYİ MÜTEKELLİM

Nehyi mütekellim malumun çekimi:

 

لاَ اَكْتُبْ	مُتَكَلِّم وَحْدَهُ
لاَ نَكْتُبْ	مُتَكَلِّم مَعَ الغَيْرِ

Nehyi mütekellim meçhulün çekimi:

 

لاَ اُكْتَبْ	مُتَكَلِّم وَحْدَهُ
لاَ نُكْتَبْ	مُتَكَلِّم مَعَ الغَيْرِ

Dikkat:

1-      Nehyi gaibler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin üçüncü şahsın olumsuzu ile tercüme edilirler.
Örnek: لاَ يَكْتُبْ (yazmasın), لاَ يُكْتَبْ (yazılmasın) gibi.

2-      Nehyi hazırlar –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin ikinci şahsın olumsuzu ile tercüme edilirler.
Örnek: لاَ تَكْتُبْ (yazma), لاَ تُكْتَبْ (yazılma) gibi.

3-      Nehyi mütekellimler –gerek malum gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye dilek-istek kipinin birinci şahsın olumsuzu ile tercüme edilirler.

Örnek: لاَ اَكْتُبْ (yazmayayım), لاَ نَكْتُبْ ( yazmayalım), لاَ اُكْتَبْ (yazılmayayım), لاَ نُكْتَبْ (yazılmayalım) gibi.

Dikkat:

Yukarıda (buraya kadar) ne zaman müzari meczum denirse, bundan maksat malum ve meçhul olan CAHDİ MUTLAK, CAHDİ MUSTAĞRAK, EMRİ GAİB, NEHYİ GAİB, EMRİ MÜTEKELLİM, NEHYİ MÜTEKELLİM, NEHYİ HAZIR ve EMRİ HAZIRIN MEÇHULÜ’dür.