Meful, failin yaptığı işten etkilenen kelime veya kelimelere denir. Meful sadece bir kelime olarak gelebileceği gibi birden fazla kelime olarak da gelebilir, cümle olarak da gelebilir.
Meful çeşitleri şöyledir: 1- Mefulün bih 2- Mefulün mutlak 3- Mefulün lieclih 4- Mefulün fih 5-Mefulün meah. Şimdi sırayla bu mef’ul çeşitlerini tanıyalım.
1-MEFULÜN BİH: Failin yaptığı işten doğrudan etkilenen; olayın, üzerinde meydana geldiği ögedir. Eğer harf-i cersiz olarak gelirse mefulün bih sarih olur. Eğer harf-i cerli gelirse mefulün bih gayri sarih olur. Mefulün bih sarih “açık meful” demektir. Çünkü nasb alametini açıkça alır. Türkçedeki karşılığı düz tümleçtir. Mefulün bih gayr-i sarih ise “açık olmayan mefulün bih “anlamına gelir. Çünkü harf-i cerden dolayı açıkça nasb alametini alamaz. Mefulün bih alan fiil müteaddi fiildir. Mefulün bih almayan fiil ise lazım fiildir.
2-MEFULÜN MUTLAK: Fiil cümlesinin fiilinin mastarı olarak gelen meful çeşididir. Mefulün mutlak ya tekit yani kuvvetlendirme için gelir. Ya çeşit bildirmek için gelir. Ya da sayı bildirmek için gelir. Tekid durumundaki mefulün mutlak, fiil cümlesinin fiilinin mastarı olarak gelir ve müfred-nekre olur. Türkçede “muhakkak, gerçekten, çok, iyice, öyle…” anlamlarına gelir. Çeşit için kullanılan mefulün mutlakta fiilin mastarı ya bir isim tamlaması ya da sıfat tamlaması şeklinde gelir. Türkçeye “… gibi, şeklinde, tıpkı” diye tercüme edilir. Sayı bildirmek için kullanılan mefulün mutlakta fiilin mastarı فَعْلَةٌ vezninde gelir. Sayı bildirdiği için müsenna ya da cemi yapılabilir. Bir sayı ile birlikte gelebilir.
3- MEFULÜN LİECLİH: Fiil cümlesinde fiilin oluş sebebini bildirmek için gelen meful çeşididir. Başka bir ifadeyle, mefulün lieclih: “Niçin” sorusuna cevap veren meful çeşididir. Genellikle açık bir mastar olarak gelir.
4- MEFULÜN FİH: Yer ve zaman bildiren meful demektir. “Nerede?” ve “Ne zaman?” sorularına cevap verir. Zarflar, isim cümlesinde haber; fiil cümlesinde mefulün fih olurlar.
5- MEFULÜN MEAH: Beraberlik bildiren meful demektir. Failin mefulle birlikte hareket ettiğini, aynı şeyi yaptığını gösterir. Mefulün meahın başında vav ( وَ ) bulunur. Bu vav ( وَ ) atıf harfi olan vav değildir. Bu vav ( وَ ), “beraber” manasındaki مَعَ anlamına gelen bir vav ( وَ ) dır. Buna “vavü-l meiyye”denir. Ayrıca çoğu zaman mefulün meah ile fail aynı cinsten değildir.