Arapça Fiil Cümleleri

Fiil                        : Eylem, iş

Özne (Fail)          : Eylemi yapan kişi

Nesne (Mef’ul)    : Eylemin üzerinde gerçekleşen ikinci isim.

Örneğin; Ahmet elmayı yedi. Yemek  –>  Fiil, Ahmet  –>  Özne, Elma  –>  Nesne

Fiil cümlesi kurulurken başa fiil getirilir. Fiilden hemen sonra fail gelir. Failden sonra Mef’ul gelir.

Mef’ul(Nesne) + Fail(Özne) + Fiil   <–  Fiil cümlesi

Failin son harfinin harekesi ‘Ötre’dir (merfu’dur).

Mef’ul’un son harfinin harekesi ise ‘Üstün’dür (mensup’tur). Ancak isim ek alırsa son hareke ‘Esre’ olur.

كَتَبَ مُحَمَّدٌ الرِسَالَةَ : Muhammed mektup yazdı.

شَرِبَ عَلِىٌّ الشَاىَ : Ali çayı içti.

أكَلَ الوَلَدُ التُّفاحَةَ : Çocuk elmayı yedi.

Kim, Ne, Nerede, Ne Zaman

Genel olarak bir fiil cümlesindeki kelimeler “Eylem, Kim, Ne, Nerede, Ne Zaman” kalıbında sıralanır.

كَتَبَ مُحَمَّدٌ  الرِّسَالَةَ فى المَدْرَسَةِ صَباحً : Yazdı Muhammed mektup okulda sabahleyin –> Muhammed sabahleyin okulda mektubu yazdı.

Bu cümlede ‘errisâlete’ bir mef’ul (nesne) dir. Aynı şekilde ‘medreseti’ de bir mef’uldur. ‘errisâlete’ bir ek almamış ve son harfi ‘üstün’ harekesi almıştır. ‘medreseti’ ise ‘fi’ ekini aldığından son harfinin harekesi ‘esre’ olmuştur.

Bir cümlede, iki mef’ul var ise ek almayan bu cümlede olduğu gibi önce yeralır.

Bir cümlede, ‘Nerede’ ve ‘Ne Zaman’ sorularının cevabı varsa önce ‘Nerede’ sorusunun cevabı, sonra ‘Ne Zaman’ sorusunun cevabı yerleştirilir. Diğer bir ifade ile zaman her zaman cümlenin sonuna yerleştirilir.

Fiil, Özne Sırası

Bir cümlede önce özne sonra fiil gelirse; fiil çoğul olarak kullanılır.

الطُلابُ ذَھَبُوا إلى المَلعَبِ : Öğrenciler (müzekker) oyun parkına gittiler.

الطَالِباتُ ذَھَبْنَ إلى المَكْتَبَةِ : Öğrenciler (müennes) kütüphaneye gittiler.

Önce fiil, sonra özne gelirse; fiil tekil olarak kullanılır.

ذَھَبَ الطُلابُ إلى المَلْعَبِ : Öğrenciler (müzekker) oyun parkına gittiler.

ذَھَبَتْ الطالِباتُ إلى المَكْتَبَةِ : Öğrenciler (müennes) kütüphaneye gittiler.

Bu durum hem mazi hem de muzari fiil cümleleri için geçerlidir.

خَرَجَ الطُلابُ وَذَھَبُوا : Öğrenciler çıktılar ve gittiler.

قَرَأ الطُلابُ وكَتَبُوا : Öğrenciler okudular ve yazdılar.

Te’kid

Pekiştirme amaçlı cümlede kullanılan kelimelerin son harfinin harekesi mef’ul ile aynı olur.

خَضَرَ الطُلابُ كُلُّھُم : Öğrencilerin hepsi geldi.

سَأَلْتُ الطُلابَ كُلَّھُم : Öğrencilerin hepsine sordum.

سَلَّمْتُ على الطُلابِ كُلِّھُم : Öğrencilerin hepsine selam verdim.

Atıf

Aynı hükme (fiile) bağlanan kelimelerin son harfinin harekesi fail ile aynı olur.

خَرَجَ حامِدٌ وصَدِيقُهُ : Hamit ve arkadaşı çıktılar.

طَلَبَ المُدِيرُ حامِدًا وصَدِيقَهُ : Müdür Hamit ve arkadaşını çağırdı.

أَيْنَ كُتُبُ حامِدٍ وصَدِيقِهِ : Hamit ve arkadaşının kitapları nerededir?

Bedel

Kendinden önce gelen kelimenin yerini tutan (kullanılan) kelimelerin son harfinin harekesi aynı olur.

أَنَجَحَ أَخُوكَ ھاشِمٌ؟ : Kardeşin Haşim sınavı geçti mi? (Dikkat! Haşim’in kardeşi şeklinde isim tamlaması değil.)

أَعْرِفُ أَخَاكَ ھاشِمًا : Kardeşin Haşim’i tanıyorum.

أَيْنَ غُرْفَةُ أَخِيكَ ھاشِمٍ؟ : Kardeşin Haşim’in odası nerede?