Arapça GramerArapça Gramer Kitabı Online Fihrist

Yasin Suresi İrabı

 

سورة يس (36)

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(36-YÂSÎN SÛRESİ)  Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla

يس{36/1} وَالْقُرْآنِ الْحَكِيمِ{36/2} إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ{36/3} عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ{36/4}

1. Yâsîn, 2. Hikmet dolu Kur’ân’a and olsun ki, 3. Sen şüphesiz peygamberlerdensin. 4. Doğru yol üzerindesin.

حَكِيمٌ

hikmetli, hikmet dolu

وَ

vâvu’l- kasem: yemin vâvı: andolsun ki ,..hakkı için
   ism-i mef’ûl: gönderilenler, peygamberler

مُرْسَليِنَ

göndermek

أَرْسَلَ  يُرْسِلُ  إِرْساَلاً

dosdoğru, düzgün, ölçülü

اَلْمُسْتَقيِمُ

eğri ve kıvrımlı olmayan doğru yol

اَلصِّراَطُ

               

تَنْزِيلَ الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ {36/5} لِتُنْذِرَ قَوْمًا ماَ أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ {36/6}

5. 6. (Bu Kur’ân) ataları uyarılmamış, bu yüzden kendileri de gaflet içinde kalmış bir toplumu uyarman için üstün ve çok merhametli (Allah) tarafından indirilmiştir.

  uyarmak

أنْذَرَ  يُنْذِرُ  إِنْذاَراً

indirmek

نَزَّلَ  يُنَزِّلُ  تَنْزيِلاً

babalar, atalar

آباَءُ

ism-i fâil: gafil olanlar

غاَفِلُونَ  (غَفَلَ يَغْفِلُ)

               

 لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَى أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ {36/7}

7. Andolsun ki onların çoğunun üzerine (azab) söz(ü) hak oldu (onların çoğu gafletlerinin cezasını hak etmişlerdir). Çünkü onlar iman etmiyorlar.

iman etmek, inanmak

آمَنَ  يُؤْمِنُ  إِيماَناً

hak olmak, gerçek olmak, hak etmek

حَقَّ  يَحِقُّ

إِنَّا جَعَلْنَا فِي أَعْنَاقِهِمْ أَغْلاَلاً فَهِيَ إِلَى الأَذْقَانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ {36/8}

8. Biz, onların boyunlarına halkalar geçirdik. O halkalar çenelere kadar dayanmaktadır. Bu yüzden kafaları yukarı kalkıktır.

halkalar, bağlar

أَغْلالٌ

yarattı, icat etti, yaptı, kıldı

جَعَلَ  يَجْعَلُ

boyun

عُنُقٌ  ج  أَعْناَقُ

 

 

başını yukarı kaldırdı

أَقْمَحَ  يُقْمِحُ  إِقْماَحاً

çene

ذَقَنٌ  ج  أَذْقاَنٌ

ism-i mef’ûl: başları yukarı kaldırılmışlar

 

مُقْمَحُونَ

             

وَجَعَلْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لاَ يُبْصِرُونَ {36/9}

9. Önlerinden bir set ve arkalarından bir set çektik de onları kapattık, artık göremezler.

önleri, dünya işleri

أَيْديِهِمْ

arkaları, ahiret işleri

خَلْفَهُمْ

set, mani, engel

سَدٌّ

görmek

أَبْصَرَ  يُبْصِرُ

  perdelemek

أَغْشَي  يُغْشِي

 

             

وَسَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ {36/10}

10. Onları uyarsan da uyarmasan da onlar için birdir, inanmazlar.

….san da  …masan da

ءَ…. أَمْ لَمْ….

eşittir, birdir, aynıdır

سَواَءٌ

إِنَّمَا تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَخَشِيَ الرَّحْمَنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَأَجْرٍ كَرِيمٍ {36/11}

11. Sen ancak zikre (Kur’ân’a) uyan ve görmeden Rahmân’dan korkan kimseyi uyarabilirsin. İşte böylesini, bir mağfiret ve güzel bir mükâfatla müjdele.

korktu, haşyet duydu

خَشِيَ   يَخْشَي

zikir (Kuran)

ألذِّكْرُ

uydu, tabi oldu

إِتَّبَعَ  يَتَّبِعُ  إِتِّباَعاً

ücret , mükafat

أَجْرٌ

emir: müjdele

بَشِّرْ

müjdeledi

بَشَّرَ  يُبَشِّرُ  تَبْشيِراً

cömert, büyük, ikramı bol

كَريِمٌ

             

إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ {36/12}

12. Şüphesiz ölüleri ancak biz diriltiriz. Onların yaptıkları her işi, bıraktıkları her izi yazarız. Biz, her şeyi apaçık bir kitapta (levh-i mahfuz’da yada amel defterlerinde) sayıp yazmışızdır.

takdim etti, getirdi, sundu

قَدَّمَ  يُقَدِّمُ  تَقْديماً

ölüler

اَلْمَوْتَي

diriltti

أَحْيَي  يُحْييِ  إِحْياَءً

saydı, kavradı

أَحْصَي  يُحْصيِ

eser, iz

أَثَرٌ ج آثاَرٌ

apaçık bir asıl  

إماَمٌ مُبيِنٌ

               

وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلاً أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ {36/13}

13. Onlara, şu şehir halkını misâl getir: Hani onlara elçiler gelmişti.

arkadaş, halk

صاَحِبٌ ج أصْحاَبٌ

köy, şehir halkı

أَصْحاَبَ الْقَرْيَةِ

misâl verdi

ضَرَبَ مَثَلاً

إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ {36/14}

yalanladı

كَذَّبَ يُكَذِّبُ تَكْذيِباً

güçlendirdi, takviye etti

عَزَّزَ  يُعَزِّزُ

14. İşte o zaman biz, onlara iki elçi göndermiştik. Onları yalanladılar. Bunun üzerine üçüncü bir elçiyle takviye ettik. Onlar: “Biz size gönderilmiş Allah elçileriyiz!” dediler.

قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ تَكْذِبُونَ {36/15}

15. Elçilere dediler ki: “Siz de ancak bizim gibi birer insansınız. Rahmân, herhangi bir şey indirmedi. Siz ancak yalan söylüyorsunuz”.

yalan söyledi

كَذَبَ  يَكْذِبُ

indirdi

أَنْزَلَ  يُنْزِلُ  إِنْزاَلاً

قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ {36/16} وَمَا عَلَيْنَا إِلاَّ الْبَلاَغُ الْمُبِينُ {36/17}

16. 17. (Elçiler) dediler ki: “Rabbimiz biliyor; biz gerçekten size gönderilmiş elçileriz. Bizim vazifemiz, açık bir şekilde Allah’ın buyruklarını size tebliğ etmekten başka bir şey değildir” dediler.

 

 

tebliğ

اَلْبَلاَغُ

قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ {36/18}

18. (Bunun üzerine onlar:) “Doğrusu siz bize uğursuz geldiniz. Eğer bu işten vazgeçmezseniz, andolsun sizi taşlarız. Ve bizden size mutlaka fena bir kötülük dokunur” dediler.

uğursuzlandı, uğursuz geldi,

تَطَيَّرَ يَتَطَيَّرُ

taşladı

رَجَمَ  يَرْجُمُ

bitirdi, vazgeçti

إِنْتَهيَ  يَنْتَهيِ

acıklı, kötü, fena

أَليِمٌ

dokundu

مَسَّ  يَمَسُّ

                 

قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ {36/19}

19. (Elçiler) şöyle cevap verdiler: “Sizin uğursuzluğunuz sizinle beraberdir. Size nasihat ediliyorsa bu uğursuzluk mudur? Bilakis, siz aşırı giden bir milletsiniz”.

uğursuzluk

طاَئِرٌ

hatırlattı, nasihat etti

ذَكَّرَ  يُذَكِّرُ  تَذْكيِراً

ism-i fâil: aşırı giden

مُسْرِفٌ

aşırı gitti, israf etti, orta yolu aştı

أَسْرَفَ  يُسْرِفُ  إِسْراَفاً

         

وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعَى قَالَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ {36/20} اِتَّبِعُوا مَنْ لاَ يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ {36/21} وَمَا لِيَ لاَ أَعْبُدُ الَّذِي فَطَرَنِي وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ{36/22} أَأَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ آلِهَةً إِنْ يُرِدْنِ الرَّحْمَنُ بِضُرٍّ لاَ تُغْنِ عَنِّي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا وَلاَ يُنْقِذُونِ {36/23} إِنِّي إِذًا لَفِي ضَلاَلٍ مُبِينٍ {36/24} إِنِّي آمَنْتُ بِرَبِّكُمْ فَاسْمَعُونِ {36/25}

 

20 – 25. Derken şehrin öbür ucundan bir adam koşarak geldi ve: “Ey kavmim! Bu elçilere uyun! Sizden herhangi bir ücret istemeyen bu kimselere tâbi olun, çünkü onlar hidâyete ermiş kimselerdir. Bana ne olmuş ki, beni yaratana ibadet etmeyecekmişim! Halbuki, hepiniz O’na döndürüleceksiniz. O’ndan başka tanrılar mı edineyim? O çok esirgeyici Allah, eğer bana bir zarar dilerse onların (putların) şefâati bana hiçbir fayda vermez, beni kurtaramazlar. İşte o zaman ben apaçık bir sapıklığın içine gömülmüş olurum. Şüphesiz ben, Rabbinize inandım, beni dinleyin. Şüphesiz ben, Rabbinize inandım, beni dinleyin.” dedi.

 en uzak yer

أَقْصيَ

koştu, hızlıca yürüdü

سَعَي  يَسْعيَ

şehir

اَلْمَديِنَةُ

hidâyete erdi, doğru yolu buldu

إِهْتَديَ  يَهْتَديِ

ism-i fâil: hidâyete eren, doğru yolu bulan kimse

اَلْمُهْتَديِ

döndürdü

أَرْجَعَ  يُرْجِعُ

yarattı

فَطَرَ  يَفْطُرُ

ibadet etti

عَبَدَ  يَعْبُدُ

ondan başka

مِنْ دُونِهِ

edindi, yaptı, ortaya koydu

إِتَّخَذَ  يَتَّخِذُ  إِتِّخاَذاً

istedi

أَراَدَ  يُريِدُ

zarar

ضُرٌّ

ilah, tanrı

إِلَهٌ ج آلِهَةٌ

Kurtardı

 

 

 

أَنْقَذَ  يُنْقِذُ

fayda verdi

أغْنيَ  يُغْنيِ

                           

قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ {36/26} بِمَا غَفَرَ لِي رَبِّي وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ {36/27}

26. 27. Ona: “Cennete gir” denilince, “Keşke kavmim Rabbimin beni bağışladığını ve beni ikrama mazhar olanlardan kıldığını bilseydi!” dedi.

ikram etti, nimetlendirdi, kadrini yüceltti

أَكْرَمَ  يُكْرِمُ  إكْراَماً

keşke

يَا لَيْتَ

ism-i mef’ûl: ikram edilen

مُكْرَمٌ

bağışladı

غَفَرَ  يَغْفِرُ

         

وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى قَوْمِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا كُنَّا مُنْزِلِينَ {36/28}

28. Biz ondan sonra, onun milletini helâk etmek için üzerlerine gökten herhangi bir ordu indirmedik ve indirecek de değildik.

إِنْ كَانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ خَامِدُونَ {36/29}

29. (Onları helâk eden) korkunç sesten başka bir şey değildi. Birdenbire sönüverdiler.

korkunç gürültü, sayha, çığlık, azab

صَيْحَةٌ

sönen, sönüp giderek ölen

خَامِدٌ

يَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون {36/30}

30. Ne yazık şu kullara! Onlara bir peygamber gelmeyegörsün, ille de onunla alay etmeye kalkışırlar.

kul

عبْدٌ ج عِباَدٌ

ne yazık, ne kadar yazık, yazıklar olsun

يَا حَسْرَةً

alay etti, dalga geçti

إِسْتَهْزَأَ  يَسْتَهْزِءُ  إِسْتِهْزاَءً

geldi

أَتَي  يَاْتيِ

         

أَلَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَيْهِمْ لاَ يَرْجِعُونَ {36/31}

31. (Müşrikler) görmüyorlar mı ki, onlardan önce nice nesiller helâk ettik. Onlar tekrar dönüp de bunlara gelmezler.

gördü

رَأَي  يَريَ

nice, kaç

كَمْ

helâk etti

أَهْلَكَ  يُهْلِكُ

nesil, aynı zamanın insanları

قَرْنٌ ج  قُروُنٌ

kendilerinden önce

قَبْلَهُمْ

                 

وَإِنْ كُلٌّ لَمَّا جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ {36/32}

32. Elbette onların hepsi (kıyâmet gününde) karşımızda hazır bulunacaklar.

getirdi, hazır oldu, hazır bulundu

أَحْضَرَ  يُحْضِرُ

hepsi

جَميِعٌ

 
 

 

zarf: katında, yanında, karşısında

لَدَي

           

وَآيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْنَاهَا وَأَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ {36/33}

33. (Bu hususta) ölü toprak onlar için mühim bir delildir. Biz ona (yağmurla) hayat verdik ve ondan dane çıkardık. İşte onlar bundan yerler.

ölü

اَلْمَيْتَةُ

toprak, yer, yeryüzü (müennes kelime)

اَلْأَرْضُ

çıkardı

 

أَخْرَجَ  يُخْرِجُ  إِخْراَجاً

tane, taneler

اَلْحَبُّ

diriltti

أَحْييَ  يُحْيىِ  إِحْياَءً

               

وَجَعَلْنَا فِيهَا جَنَّاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَأَعْنَابٍ وَفَجَّرْنَا فِيهَا مِنْ الْعُيُونِ {36/34}

34. Biz, yeryüzünde nice nice hurma bahçeleri, üzüm bağları yarattık ve oralarda birçok pınarlar fışkırttık.

fışkırttı

فَجَّرَ  يُفَجِّرُ  تَفْجيِراً

ağaçlı bahçe, bahçeler, cennet

جَنَّةٌ ج جَنَّاتٌ

 
üzüm, üzüm bağı

عِنَبٌ ج أَعْناَبٌ

pınar, su pınarı

عيْنٌ  ج  عُيُونٌ

hurma

نَخِيلٌ

                 

لِيَأْكُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَمَا عَمِلَتْهُ أَيْدِيهِمْ أَفَلاَ يَشْكُرُونَ {36/35}

35. Ta ki, onların meyvelerinden ve elleriyle bunlardan imal ettiklerinden yesinler. Hâla şükretmeyecekler mi?

meyve, meyveler

ثَمَرٌ

şükretti, teşekkür etti

شَكَرَ  يَشْكُرُ

yaptı, işledi

عَمِلَ  يَعْمَلُ

 سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ كُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمَّا لاَ يَعْلَمُونَ {36/36}

36. Yerin bitirdiklerinden, insanların kendilerinden ve (henüz mahiyetini) bilmedikleri şeylerden bütün çiftleri yaratan (Allah) her türlü kusur ve noksanlıktan uzak ve yücedir.

Allah her türlü kusur ve noksanlıktan uzak ve yücedir

سُبْحاَنَ

çift, eş

زَوْجٌ ج أَزْواَجٌ

şeylerden

مِمَّا = مِنْ+ ماَ

kendi, nefis, can, öz, ruh, asıl

نَفْسٌ ج أَنْفُسٌ

bitirdi, mahsul verdi

أَنْبَتَ  يُنْبِتُ  إِنْباَتاً

 وَآيَةٌ لَهُمُ اللَّيْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُمْ مُظْلِمُونَ {36/37}

37. Gece de onlar için bir ibret alâmetidir. Biz ondan gündüzü sıyırıp çekeriz de onlar karanlıklara gömülürler.

karanlıkta kaldı, karanlığa gömüldü

أَظْلَمَ  يُظْلِمُ

ayet, mucize, ibret, alâmet, işaret

آيَةٌ

 

 

sıyırarak çekti, soydu, çekip aldı, ayırdı

سَلَخَ  يَسْلَخُ

           

وَالشَّمْسُ تَجْرِي لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ {36/38}

38. Güneş, kendisi için belirlenen yerde akar (döner). İşte bu, azîz ve alîm olan Allah’ın takdiridir.

karar kıldı, yeri belirlendi, yerinde durdu

اِسْتَقَرَّ  يَسْتَقِرُّ

koştu, aktı, döndü

جَريَ  يَجْريِ

takdir etti, tayin etti, ölçüp biçti

قَدَّرَ يُقَدِّرُ تَقْديِراً

kendisine ait kılınan (belirlenen) yerde

مُسْتَقَرٍّ لَهاَ

             

وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ {36/39}

39. Aya da birtakım menziller (yörüngeler) tayin ettik. Nihayet o, eski ve eğri hurma dalı gibi (hilâl şeklinde) geri döner.

döndü

عاَدَ  يَعوُدُ

menzil, yörünge

مَنْزِلٌ ج مَناَزِلُ

Eski

 

 

 

اَلْقَديِمُ

kuru ve eğri hurma dalı

اَلْعُرْجوُنُ

         

لاَ الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَهَا أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلاَ اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَكُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ {36/40}

40. Ne güneş aya yetişebilir, ne de gece gündüzü geçebilir. Her biri bir yörüngede yüzerler.

geçti

سَبَقَ  يَسْبَقُ

yetişti, ulaştı

أَدْرَكَ  يُدْرِكُ

yüzdü

سَبَحَ  يَسْبَحُ

boşluk, yörünge

فَلَكٌ

         

وَآيَةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنَا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ {36/41}

41. Onların zürriyetlerini dopdolu bir gemide taşımamız da onlar için büyük bir ibrettir.

gemi

اَلْفُلْكُ

taşıdı

حَمَلَ يَحْمِلُ

dolu,yüklü,dopdolu

اَلْمَشْحوُنُ

zürriyet, nesil

ذُرِّيَّةٌ

وَخَلَقْنَا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ مَا يَرْكَبُونَ {36/42}

42. Onlar için, bunun gibi binecekleri başka şeyler de yarattık.

bindi

رَكِبَ  يَرْكَبُ

bunun gibi, buna benzer

مِنْ مِثْلِهِ

وَإِنْ نَشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلاَ صَرِيخَ لَهُمْ وَلاَ هُمْ يُنْقَذُونَ {36/43}

43. Dilesek onları suda boğarız. O zaman ne onların imdadına koşan olur, ne de onlar kurtarılırlar.

boğdu

أَغْرَقَ  يُغْرِقُ

diledi, istedi

شاَءَ  يَشاَءُ

imdada gelen veya imdada gelme

صَريِخَ

kurtardı

أَنْقَذَ يُنْقِذُ إِنْقاَذاً

إِلاَّ رَحْمَةً مِنَّا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ {36/44}

44. Ancak bizim tarafımızdan bir rahmet ve belli bir zamana kadar dünyadan faydalandırmamız müstesnadır.

rahmet, merhamet olarak

رَحْمَةً

faydalandırma, nimetlendirme

مَتاَعاً

belli bir zamana kadar, belli bir müddete kadar

إِلَى حِينٍ

وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُمْ وَمَا خَلْفَكُمْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ {36/45}

45. Onlara yapmakta olduğunuz ve yapıp arkada bıraktığınız işlerde Allah’tan korkun; umulur ki size merhamet olunur denildiğinde (aldırmazlar).

korktu, sakındı

إِتَّقَي   يَتَّقيِ

dendiği zaman

إِذاَ قيِلَ

umulur ki, belki

لَعَلَّ

meçhûl fiil: merhamet olunursun

تُرْحَمُ    (أَرْحَمَ يُرْحِمُ)

         

وَمَا تَأْتِيهِمْ مِنْ آيَةٍ مِنْ آيَاتِ رَبِّهِمْ إِلاَّ كَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِينَ {36/46}

46. Onlara Rablerinin âyetlerinden bir âyet gelmeyedursun, ille de ondan yüz çevirmişlerdir.

yüz çevirdi

 

 

 

 

أَعْرَضَ  يُعْرِضُ عَنْ

geldi

أَتَي  يَأْتيِ

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ فِي ضَلاَلٍ مُبِينٍ {36/47}

47. Allah’ın size rızık olarak verdiklerinden hayra sarfediniz, denildiğinde, kâfirler müminlere dediler ki: “Allah’ın dilediği takdirde doyuracağı kimseleri biz mi doyuracağız? Siz gerçekten apaçık bir sapıklık içindesiniz”.

kafir oldu, inkar etti, nankörlük etti

كَفَرَ  يَكْفُرُ

harcadı

أَنْفَقَ يُنْفِقُ إِنْفاَقاً

doyurdu

أَطْعَمَ  يُطْعِمُ

rızık verdi, rızıklandırdı

رَزَقَ   يَرْزُقُ

وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ {36/48}

48. Onlar: “Eğer gerçekten doğru söylüyorsanız, bu tehdit ne zaman gerçekleşecektir?” derler.

doğru söyledi, doğru oldu

صَدَقَ يَصْدُقُ

vaad, söz

اَلْوَعْدُ

مَا يَنْظُرُونَ إِلاَّ صَيْحَةً وَاحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَهُمْ يَخِصِّمُونَ {36/49}

49. Onlar, birbirleriyle çekişip dururken kendilerini ansızın yakalayacak korkunç bir sesi bekliyorlar.

aldı, yakaladı

أَخَذَ  يَأْخُذُ

baktı, bekledi

نَظَرَ يَنْطُرُ

tartıştı, çekindi

اِخْتَصَمَ يَخْتَصِمُ

aslı (يَخْتَصِمُونَ) dur.

يَخِصِّموُنَ

فَلاَ يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَلاَ إِلَى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ {36/50}

50. İşte o anda onlar ne bir vasiyyette bulunabilirler, ne de ailelerine dönebilirler.

 

 

tavsiye etti, vasiyet etti

وَصَّي  يُوَصّيِ   تَوْصِيَةً

وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذَا هُمْ مِنَ الْأَجْدَاثِ إِلَى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ {36/51}

51. Nihayet Sûr’a üfürülecek. Bir de bakarsın ki onlar kabirlerinden kalkıp koşarak Rablerine giderler.

koştu, akın etti

نَسلَ  يَنْسِلُ

kabir

جَدَثٌ ج أَجْداَثٌ

üfledi

نَفَخَ  يَنْفُخُ

قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ {36/52}

52. (İşte o zaman:) “Eyvah, eyvah! Bizi kabrimizden kim kaldırdı? Bu, Rahmân’ın vâdettiğidir. Peygamberler gerçekten doğru söylemişler!” derler.

ism-i mekân:  yatılan yer

مَرْقَدٌ  (رَقَدَ  يَرْقُدُ)

yazık bize, yazıklar olsun bize

يَا وَيْلَناَ

vaad etti, söz verdi

وَعَدَ  يَعِدُ

diriltti, kaldırdı

بَعَثَ يَبْعَثُ

         

 إِنْ كَانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ {36/53}

53. Olan müthiş bir sesten ibarettir. Bunun üzerine onların hepsi hemen huzurumuzda hazır bulunurlar.

hepsi, topu

 

جَميِعٌ

getirdi, bulundurdu, hazırladı

أَحْضَرَ يُحْضِرُ إِحْضاَراً

İsm-i mef’ûl: hazır bulundurulan getirilen

(ism-i mef’ûllerin meçhûl muzâri gibi tercüme edildiğini hatırlayınız.)

مُحْضَرٌ

         

 فَالْيَوْمَ لاَ تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَ لاَ تُجْزَوْنَ إِلاَّ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ {36/54}

54. O gün hiçbir kimse en ufak bir haksızlığa uğramaz. Siz orada ancak yaptıklarınızın karşılığını alırsınız.

karşılık verdi

جَزيَ  يَجْزيِ

haksızlık etti, zulmetti

ظَلَمَ  يَظْلِمُ

إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ {36/55}

55. O gün cennetlikler, gerçekten nimetler içinde safa sürerler.

meşgul oldu, meşgul etti

شَغَلَ  يَشْغُلُ   شُغْلاً

cennet halkı

أَصْحاَبُ الْجَنَّةِ

meşguliyet

شُغُلٌ

ism-i fâil: memnun, hoşnut, neşeli, zevki safada olan

فاَكِهٌ

           

هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلاَلٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِؤُونَ {36/56}

56. Onlar ve eşleri gölgeler altında tahtlara kurulurlar.

koltuk,yatak,divan, üzerine oturulan her çeşit eşya

أَريِكَةٌ ج أَراَئِكُ

eş, zevce

زَوْجٌ ج أَزْواَجٌ

yaslandı, kuruldu

إِتَّكَأَ  يَتَّكِئُ

gölge

ظِلٌّ ج ظِلاَلٌ

لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ ماَ يَدَّعُونَ {36/57} سَلاَمٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ {36/58}

57. 58. Orada onlar için her çeşit meyve vardır. Bütün arzuları yerine getirilir. Onlara merhametli Rabb’in söylediği selâm vardır.

temenni etti, gönlü çekti

إِدَّعيَ  يَدَّعيِ

meyve, meyveler

فاَكِهَةٌ

merhametli, acıyan

رَحيِمٌ

söz olarak

قَوْلاً

         

وَامْتَازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ {36/59}

59. “Ayrılın bir tarafa bugün, ey günahkârlar!”

suç işledi, günah işledi

أَجْرَمَ  يُجْرِمُ  إِجْراَماً

ayrıldı, seçildi

إِمْتاَزَ  يَمْتاَزُ

أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لاَ تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ {36/60} وَأَنِ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ {36/61}

60. 61. “Ey Adem oğulları! Size şeytana tapmayın, çünkü o sizin apaçık bir düşmanınızdır ve bana kulluk ediniz, doğru yol budur ” demedim mi?

açık, apaçık

مُبيِنٌ

düşman

عَدُوٌّ

tavsiye ederek dedi, emretti

عَهَدَ  يَعْهَدُ

وَلَقَدْ أَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلاًّ كَثِيرًا أَفَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ {36/62}

62. Şeytan sizden pek çok milleti kandırıp saptırdı. Hâla akıl erdiremiyor musunuz?

akıl erdirdi, akıllandı, akıl etti

عَقَلَ   يَعْقِلُ

saptırdı

أَضَلَّ  يُضِلُّ

 

 

nesil, insan topluluğu, millet

جِبِلٌّ

           

 هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ {36/63}

63. İşte, bu size vâdedilen cehennemdir.

اِصْلَوْهَا الْيَوْمَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ {36/64}

64. İnkârınız sebebiyle bugün oraya girin!

(ateşe) atılmak, ateşe maruz bırakılmak, (ateşe) yaslanmak

صَلِىَ يَصْلَى صِلِياًّ

 

 

yaslanın, girin (emir)

إِصْلَوْا

       

اَلْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلَى أَفْوَاهِهِمْ وَتُكَلِّمُنَا أَيْدِيهِمْ وَتَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ {36/65}

65. O gün onların ağızlarını mühürleriz; yaptıklarını bize elleri anlatır, ayakları da şahitlik eder.

kazandı

كَسَبَ يَكْسِبُ كَسْباً

ağız

فاَهٌ ج  أَفْواَهُ

mühürledi, damga bastı

خَتَمَ   يَخْتِمُ

inkar etmiş olmanız sebebiyle

بِماَ كُنْتُمْ  تَكْفُرُونَ

(o) şey (sebebiy)le

بِماَ

şahitlik etti, hazır oldu, bildi

شَهِدَ  يَشْهَدُ

ayak

رِجْلٌ  ج  أَرْجُلٌ

konuştu

تَكَلَّمَ  يَتَكَلَّمُ

                       

وَلَوْ نَشَاءُ لَطَمَسْنَا عَلَى أَعْيُنِهِمْ فَاسْتَبَقُوا الصِّرَاطَ فَأَنَّى يُبْصِرُونَ {36/66}

66. Dilesek onların gözlerini büsbütün kör ederdik. O zaman doğru yolu bulmaya koşuşurlar, ama nasıl göreceklerdi?

göz

عَيْنٌ  ج  أَعْيُنٌ

silmek, söndürmek, ışığını gidermek

طَمَسَ  يَطْمِسُ طَمْساً

nereden, nasıl

أَنَّى

yarıştı, koşuştu

إِسْتَبَقَ  يَسْتَبِقُ  إِسْتِباَقاً

           

 وَلَوْ نَشَاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلَى مَكَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِيًّا وَلاَ يَرْجِعُونَ {36/67}

67. Eğer dilesek oldukları yerde onların şekillerini değiştirirdik de ne ileriye gitmeye güçleri yeterdi ne de geri gelmeye!

oldukları yerde

عَلَى مَكاَنَتِهِمِ

şeklini değiştirip daha çirkin hale getirdi

مَسَخَ  يَمْسَخُ

 

 

ileri gitti, geçip gitti

مَضَي يَمْضِيمُضِياًّ

           

وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلاَ يَعْقِلُونَ {36/68}

68. Kime uzun ömür verirsek biz onun yaratılışını (ihtiyarlıkta şeklini) tersine çeviririz. Hiç akletmiyorlar mı?

yaratma, yaradılış

خَلْقاً (خَلَقَ  يَخْلُقُ)

ömür verdi, yaşattı

عَمَّرَ يُعَمِّرُ  تَعْميِراً

 

 

tersine çevirdi

نَكَّسَ  يُنَكِّسُ تَنْكيِساً

         

وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِي لَهُ إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ وَقُرْآنٌ مُبِينٌ {36/69} لِيُنْذِرَ مَنْ كَانَ حَيًّا وَيَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكَافِرِينَ {36/70}

69. 70. Biz ona (Peygamber’e) şiir öğretmedik. Zaten ona yaraşmazdı da. (Onun söyledikleri) ancak diri olanları uyarsın ve kâfirlere (ceza) sözü gerçekleşsin diye Allah’tan gelmiş bir öğüt ve apaçık bir Kur’ân’dır.

 

öğüt, zikir, söz, şeref, şan,indirilmiş kitaplar

ذِكْرٌ

öğretti

عَلَّمَ  يُعَلِّمُ  تَعْليِماً

diri, hayatta olan, yaşayan

حَيٌّ

şiir

اَلشِّعْرُ

sabit ve vacip olmak, gerçekleşmek

حَقَّ يَحِقُّ حَقاًّ

 أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينَا أَنْعَامًا فَهُمْ لَهَا مَالِكُونَ {36/71}

71. Görmüyorlar mı ki, biz kudretimizin eseri olmak üzere onlar için birçok hayvan yarattık. Bu sayede onlar bunlara sahip olmuşlardır.

el: Allah’ın elinden kasıt O’nun kudretidir.

يَدٌ ج أَيْدٍ – أَيْدِي

sahip olmak, hüküm ve söz sahibi olmak

مَلَكَ يَمْلِكُ

(büyükbaş) hayvan

نَعَمٌ  ج  أَنْعاَمٌ

         

وَذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا رَكُوبُهُمْ وَمِنْهَا يَأْكُلُونَ {36/72}

72. Bu hayvanları onların emrine verdik. Onların bazısını binek olarak kullanırlar, bazısını (besin olarak) yerler.

 

boyun eğdirdi, emrine verdi

ذَلَّلَ  يُذَلِّلُ  تَذْليِلاً

وَلَهُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَمَشَارِبُ أَفَلاَ يَشْكُرُونَ {36/73}

73. Bu hayvanlarda onlar için nice faydalar ve içilecek (sütler) vardır. Hâla şükretmezler mi?

içecek

مَشْرَبٌ ج مَشاَرِبُ

fayda, menfaat

مَنْفَعَةٌ ج  مَناَفِعُ

وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنْصَرُونَ {36/74}

74. Onlar, yardım göreceklerini umarak Allah’tan başka ilâhlar edindiler.

ilahlar

آلِهَةً

…dan başka

مِنْ دُونِ…

 لاَ يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَهُمْ وَهُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ {36/75}

75. Halbuki ilâhların onlara yardım etmeye güçleri yetmez. Aksine kendileri bunlar için yardıma hazır askerlerdir.

ism-i mef’ûl: hazır bulundurulan, getirilmiş

مُحْضَرُونَ (أَحْضَرَ)

yardım etmek

نَصْرٌ (نَصَرَ يَنْصُرُ)

 فَلاَ يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ {36/76}

76. (Resûlüm!) O halde onların sözleri sakın seni üzmesin. Kuşkusuz biz, onların gizlemekte olduklarını da, açığa vurduklarını da biliyoruz.

ilan etti, açığa vurdu

أَعْلَنَ   يُعْلِنُ

gizledi, belli etmedi

أَسَرَّ  يُسِرُّ

üzdü

حَزِنَ  يَحْزُنُ

أَوَلَمْ يَرَ الْإِنْسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ {36/77}

77. İnsan görmez mi ki, biz onu meniden yarattık. Bir de bakıyorsun ki, apaçık düşman kesilmiş.

(mübâlağalı ism-i fâil) hasım, kavgacı, çekişen, taraf tutan

 

 

 

خَصيِمٌ

meni

نُطْفَةٌ

وَضَرَبَ لَنَا مَثَلاً وَنَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ {36/78}

78. Kendi yaratılışını unutarak bize karşı misâl getirmeye kalkışıyor ve: “Şu çürümüş kemikleri kim diriltecek?” diyor.

diriltti

أَحْيَي  يُحْييِ

unuttu

نَسِيَ  يَنْسيَ

kemik

عَظْمٌ  ج  عِظَامٌ

çürümüş, parçalanmış

رَميِمٌ

قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنْشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ {36/79}

79. De ki: “Onları ilk defa yaratmış olan diriltecek. Çünkü O, her türlü yaratmayı gayet iyi bilir.

yarattı, yoktan meydana getirdi, inşa etti, yoktan yarattı

أَنْشَأَ يُنْشِئُ إِنْشَاءً

ilk defa

أَوَّلُ مَرَّةٍ

mübâlağalı ism-i fâil:  herşeyi hakkıyla bilen

عَليِمٌ

         

 الَّذِي جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ {36/80}

80. Yeşil ağaçtan sizin için ateş çıkaran O’dur. İşte siz ateşi ondan yakıyorsunuz.

tutuşturdu, yaktı

أَوْقَدَ  يُوقِدُ  إيِقَاداً

yeşil ağaç

اَلشَّجَرُ الْأَخْضَرُ

ne baksınlar, bir de bakmışsın, işte, bunun üzerine

فَإِذَا

أَوَلَيْسَ الَّذِي خَلَقَ السَّموَاتِ وَالْأَرْضَ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلَى وَهُوَ الْخَلاَّقُ الْعَلِيمُ {36/81}

81. Gökleri ve yeri yaratan, onların benzerlerini yaratmaya kadir değil midir? Evet! Elbette kadirdir. O, her şeyi hakkıyla bilen yaratıcıdır.

bilakis, elbette (olumsuz soruya verilen cevabın başında söylenir)

بَلَى

 

 

mübâlağalı ism-i fâil: yaratan

خَلاَّقٌ

       

إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ {36/82}

82. Bir şey yaratmak istediği zaman Onun yaptığı “Ol” demekten ibarettir. Hemen oluverir.

 

 

emretti

أَمَرَ  يأْمُرُ  أَمْراً

فَسُبْحَانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ {36/83}

83. Her şeyin mülkü kendi elinde olan Allah’ın şanı ne kadar yücedir! Siz de O’na döndürüleceksiniz.

hakimiyet, hükümdarlık

اَلْمَلَكُوتُ

yücedir O ki

فَسُبْحاَنَ الَّذِي

 

 

döndürdü

أَرْجَعَ  يُرْجِعُ إِرْجاَعاً

           

 

 

 

İlgili Makaleler