MEFUL TÜRLERİ أنواع المفعول
Mefulu Mutlak المَفعول المًطْلاق ) ) :Fiilin anlamını tekit etmek,
çeşidini veya sayısını bildirmek için fiil ile aynı kökten gelen mastardır.
Tekit için örnek:
نامَ الوَلَدُ نَوْماً : Çocuk gerçekten (çok) uyudu.
يَفِرُّ اللِّصُ فِراراً : Hırsız öyle kaçıyor ki!
Çeşit Bildirmek İçin: Fiilin nasıl meydana geldiğini ve çeşidini bildirir.
يَثِبُ النَمْر وُثُوبَ الأسَدِ : Kaplan aslan gibi sıçrar.
يجلس الولدُ جلوسَ الرجلِ : Çocuk adamın oturuşu gibi oturuyor.
Sayı belirtmek için:
أآَلَ الرَجُلُ أآْلَةً : Adam bir defa yedi.
أآَلَ أحْمَدُ ثلاثَ أآْلاتٍ : Ahmet üç defa yedi.
Mefulu Bih المَفعول بِهِ) ): Fiilin yaptığı işten etkilenen lafza mefulu bih
denir.
مال المؤمنُ إلى الحقِّ : Mümin Hakk’a yöneldi.
آَتَبَ الطالب الدرسَ : Öğrenci dersi yazdı.
1)Fiilin mefulu bihi doğrudan harfi cersiz aldığı mefullere, mafulu bih sarih
denir.
رَمى الصَيّادُ الشَبَكَةَ : Avcı ağını attı.
2)Harfi cerli mefulu bihlere, mefulu bih gayri sarih denir.
آمَنْتُ باللّهِ : Allah’a iman ettim.
Not: Müteaddi fiiller sadece mefulu bih sarih olan fiillerdir.
رأيْتُ المُديرَ :Müdürü gördüm.
أَيّدْتُ ألإِقْتِراحَ :Öneriyi destekledim.
Beş duyu fiilleri mefulu bihlerini genellikle harfi cersiz alırlar.
رأى : görmek
سَمِع : işitmek
شَمَّ : koklamak
ذاقَ : tatmak
لَمَسَ : hissetmek / dokunmak
رأيْتُ سيّارةً : Araba gördüm.
Mef. bih
شَممْتَُ وردةً : Gül kokladım.
Mef. bih
ذاقَ الرجلُ منْ الطعامِ : Adam yemekten tattı.
Mef. bih
Mefulun Li- Eclihi المَفعول لِأجْلِهِ ) ) :Fiilin oluş nedenini bildiren
mefuldur. Buna mefulun leh de denilir.
أُصَلّي إيماناً باللّهِ : Allah’a imanımdan dolayı namaz kılıyorum.
قُمْتُ لِلإحْترامِ : Saygı için ayağa kalktım.
Mefulun leh harfi cersiz veya harfi cerli olarak gelebilir.
جئتُ لِكَيْ أَتَعَلّمْ : Öğrenmek için geldim.
أنامُ لِأسْتَرِحَ : Dinlenmek için uyuyorum.
أدْرُسُ حتّى أَنْجَحَ : Başarmak için çalışıyorum.
Mefulun Fihi المَفعول فيهِ) ) : Fiilin işlendiği zamanı veya yeri bildiren
mefule, mefulu fih denir.
شَرِبَ المريضُ الدواءَ صَباحاً : Hasta, ilacı sabahleyin içti.
وَجَدْتُ الرِسالةَ بَيْنَ الأوراقِ : Mektubu kâğıtların arasında buldum.
Mefulu fih ikiye ayrılır:
1) Zarfı zaman: Fiilin oluş zamanını bildirir.
سأزوركَ غَداً : Seni yarın ziyaret edeceğim.
يُراقِبُ المُديرُ الأعْمالَ آُلَّ يَوْمٍ :Müdür, çalışmaları her gün kontrol ediyor.
2)Zarfı mekân: Fiilin oluş yerini, mekânını bildiren mefuldur.
رَأيْتُكَ أمامَ البيْتِ : Seni evin önünde gördüm.
تَقَعُ قارس شَرْقَ تُرْآيا :Kars, Türkiye’nin doğusunda bulunuyor.
Not: Zarfı zaman ve mekan edatları ile ilgili bilgiler, kitabın baş taraflarında
bu başlıklar altında verilmiştir. Oraya bakılabilir.
Mefulu Maah – ( : ( المَفعول مَعَهُ
Vav’ul maaiyeden sonra gelen, beraberlik bildiren mefuldur.
جِئْتُ وَ سَليماً : Selim’le geldim.
سِرْتُ و الشارِعَ : Cadde boyunca yürüdüm.