Sahih Hadislerin Dereceleri Hadis Usulü Online Oku

Sahih Hadislerin Dereceleri:

 

Sahih hadislerin Buhârî ve Müslim’in kitaplarına
göre kısımlara ayrılması da muhaddisler arasında meşhur olan bir değerlendirme
tarzıdır. Zira hadis âlimleri, Buhârî ve Müslim’in sahih hadisleri seçip
kitaplarına almak hususunda büyük dikkat ve titizlik göstermiş oldukları görüşü
üzerinde ittifak etmişlerdir. Bu sebeple Buharî ve Müslim’in “Sahih”leri, tasnif
olunmuş hadis kitapları arasında en güvenilir kitaplardır. İslâm âlimlerinden
bunun aksine bir görüş ileri süren kimse yoktur. Ancak müsteşrikler ve onların
etkisinde kalmış olan bazı yazarların görüşünde bu ittifakın bir önemi olmaz.
Mısırlı yazarlardan Mahmud Ebu Reyye, Buhârî ve Müslim’in zayıf hatta mevzû
hadislerle dolu olduğu intibaını vermek için zihin ve hakikatleri saptırmaya
başvururken hayli yorulmuştur.[1]

Araştırmacı ve gerçek hadis alimlerine göre,
Buhârî ve Müslim (Sahihayn)’deki bütün hadisler sahihtir. Hiç birinde tenkid
veya zayıflık sebebi yoktur.[2]
Darekutni ve başka hadis alimlerinin Sahihayn’ın bazı hadislerini tenkid etmiş
olmaları, o hadislerin zayıf veya mevzu olduğu anlamına gelmez. Binaenaleyh
Dârekutnî ve başkaları Buhârî ve Müslim’in kitaplarında gerekli gördükleri
hadisleri tenkit etmişlerdir. Yapılan tenkit, hadislerin isnadı ile ilgili olup
metinlere yönelik değildir.

Bilindiği gibi sahih hadisleri ilk defa toplayan
ve tasnif eden muhaddis, Buharî”dir. Buhârî’yi talebesi Müslim takib etmiştir.
Gerek Buhari’nin gerek Müslim’in kitaplarında bulunan hadislerin sıhhat
bakımından dereceleri, yine onların ittifak etmelerine ve infirad etmelerine
göre tesbit edilmiştir. Sahih hadisler için yapılan dereceler yedi kısımda
mütalaa edilmiştir. Bu dereceler şöyledir:

1.
Buhârî ve Müslim’in müştereken kitaplarına aldıkları hadisler bunlara “müttefakun
aleyh” denir. Bu konuda yapılmış bazı çalışmalar bulunmaktadır. En son çalışma
Muhammed Fuad Abdülbâkî tarafından “El Lü’lü vel-Mercân fima’t-tefaka aleyhiş-Şeyhân”
adıyla yapılmıştır. Bu çalışma Türkçeye de tercüme edilmiştir. Bu araştırmaya
göre müttefekun aleyh niteliğinde ve birinci derecede sahih hadis miktarı
1906’dır.

2.
Buhârî’nin yalnız başına rivâyet ettiği hadisler;

3.
Müslim’in yalnız başına rivâyet ettiği hadisler;

4.
Her ikisinin de şartlarına uymakla beraber Buhârî ve Müslim’in kitaplarına
almadıkları hadisler;

5.
Buhârî’nin, şartlarına uymakla beraber kitabına almadığı hadisler;

6.
Müslim’in, şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisler;

7.
Her ikisinin de şartlarına uymamakla beraber, diğer hadis imamlarına göre sahîh
olan hadisler.

Bu derecelere göre, her kısımda bulunan
hadisler, kendilerinden sonraki kısımlara dâhil hadislerden daha sahihtir.[3]

Sahihayn’da yer alan hadisler, sahih hadislerin
en ön sıralarını teşkil etmektedirler. Ancak unutulmamalıdır ki, Sahihayn’ın
öteki hadis kitaplarına üstünlüğü geneldir. Ayrı ayrı her hadisin durumu tetkik
edilecek olursa farklı durumlarla karşılaşılabilir. Asım b. Kutluboğa’nın çok
açık bir şekilde belirttiği gibi “Bir hadisin sıhhatı, hang kitapta bulunduğuna
bakılarak değil, onu nakledenlerin haline bakılarak tayin ve tesbit edilir.”[4]

Sahih hadislerin bu yedi kısmından her birine
40’ar hadis misal vermek suretiyle İbn Dakiki’l-İyd, el-İktirah adlı eseri
yazmıştır. Misaller için bu kitaba bakılmalıdır.[5]