Arapçada Müzekker ve Müennes
Arapçada isimler, cinsiyetlerine göre müzekker (eril) ve müennes (dişil) olmak üzere ikiye ayrılır. [1] Fizyolojik olarak erkek olan varlıklara müzekker, kadın varlıklara ise müennes kelimeler ayrılır. [1]
Örnekler:
- Müzekker:كِتَابٌ (kitap)
- صِفٌّ (sınıf)
- بَحْرٌ (deniz)
- بَيْتٌ (ev) [1]
- Müennes:طَالِبَةٌ (bayan öğrenci)
- مُدَرِّسَةٌ (bayan doktor) [2]
Arapçada isimlerin müzekker veya müennes olması sadece fizyolojik cinsiyete göre belirlenmez. Bazı kelimeler kabul edilişlerine göre de müzekker veya müennes olabilir. [1]
Müzekker isimler iki kısma ayrılır:
- Hakiki Müzekker: Fizyolojik ve akdi erkek olan varlıklar için kullanılan isim ve sıfatlardır. [1]
- Örnekler:حَمْزَة (Hamza)
- طَلْحَة (Talha)
- مُعَلِّمٌ (öğretmen)
- أَبُو هُرَيْرَة (Ebu Hureyre)
- حَالِبٌ (Halep) [1]
- Mecazi Müzekker: Fizyolojik açıdan erkek olmadığı halde Arap dili bilginleri yönünden eril kabul edilen varlıklardır. [1]
- Örnekler:كِتَابٌ (kitap)
- صِفٌّ (sınıf)
- بَحْرٌ (deniz)
- بَيْتٌ (ev) [1]
Müennesliği belirlemek için bazı kurallar vardır:
- Elif’ten sonra gelen hemenzin kelimenin kök harfi olması ve fazlalık olması gerekir. [3]
- Örnek olarak “kalp” kelimesinin akıldan kalbe dönüşümü: قَلْبٌ -> قَلْبَةٌ [3]
- Elif memdudenin ( ا ) zaid olup, hemenzin başına bir harften dönüşmemiş olması gerekir. [3]
- Kelimenin فَعْلَةٌ veya فِعْلَةٌ vezninde cem-i teksir olmaması gerekir. [3]
Müennes isimlerin üç kısma ayrılır:
- Hakiki Müennes: İnsan ve hayvanlardan dişilere ayrılan isimlerdir. [4]
- Örnekler:فَاطِمَةٌ (Fatma)
- أُخْتٌ (kız kardeş)
- عَيْنٌ (göz) [4]
- Mecazi Lafzi Müennes: Canlı veya akıl sahibi yani insan veya hayvan cinsinden olmayan dişiliği bildiren kelimelerdir. [4]
- Örnekler:شَمْسٌ (güneş)
- دُنْيَا (dünya)
- فَتْوَى (fetva) [4]
- Mecazi Manevi Müennes: Bu kelimeler gerçekte dişi varlıklar olmayıp sonradan yazı tatbikçileri (SEMA-İ MÜENNES) tarafından müennes kabul edilen varlıklardır. [4]
- Örnekler:نَارٌ (ateş)
- رِيحٌ (rüzgar) [4]