B) Ravinin Zabtını Cerheden Sebepler
Ravi,
adalet yönünden olduğu gibi zabt yönünden de beş farklı cerhe maruzdur: Fuhş-i
galat, gaflet, vehm, sû-i hıfz, muhâlefet.
Temelde
bunlar hep hâfıza ile ilgili menfi durumları ifâde eder. Ravideki bu çeşit
kusurlar adaletle ilgili olanlarla kıyaslamada daha hafif kabul edilir. Çünkü
kasıtsızdır. Normalde her insan farkına varmadan hata yapar. Nâdir hatalar
sebebiyle kimse suçlanamaz, hatta ravi hakkında zayıflatıcı bir sebep olarak
zikredilmeyebilir de. Ancak bu çeşit hatalar artar ve bu dikkat çekecek bir hal
alırsa, rivâyetlerin selameti bakımından, raviye bakış açısını değiştirir. Bu
hatalar rivayetlerinin yarısına veya yarıdan fazlasına şâmil olacak şekilde
artarsa ravinin terkini gerektirecek kadar ehemmiyet kazanır.
Öte
yandan hadîslerin sıhhatini belirtmek için kullanılan hasen, zayıf, şâz, münker,
muallel.., gibi bir kısım tabirler de ravideki hafıza bozukluğunun çeşidine,
derecesine göre kullanılırlar.
Şimdi
zabtı bozan bu halleri kısaca açıklayalım:
[1]