8- Hadisde Senedin Önemi:  Hadis Usulü Online Oku

8- Senedin Önemi:  

Hadisin yapısına sonradan ilave edilmiş bulunan
sened, hadisin sıhhatini kontrol edebilmek bakımından fevkalade önemlidir. Aynı
şekilde hadis ilminde sened zikretme sisteminin (isnad) geliştirilmesi de
sorumluluk duygusu ve bilimsel dürüstlük sonucudur. Çünkü bu sistemin anlamı,
hadis metnini nakledenleri tetkik ve tenkide açık tutmak demektir. Bu da tam bir
ilmi tavır ve kendine güven işaretidir. Bu sebeple isnad, medar-ı ilm-i hadis
(hadis ilminin üzerinde durduğu temel) diye tanımlanmıştır. Nitekim Abdullah b.
el-Mubarek (v.181/797) “İsnad dindendir. Eğer isnad olmasaydı, herkes aklına
geleni rastgele rivayet etmeye kalkışırdı.”[1]
demiştir.

Bütün bunlardan anlaşıldığına göre isnadın önemi
iki noktada yoğunlaşmaktadır: Hadisin sıhhatini tayin ve tesbit için imkan
hazırlamak, rivayet anarşisini önlemek. Nitekim Enveru’l-Keşmiri’nin isabetle
belirttiği gibi “İsnad, dinden olmayanın dine girmesini önlemek içindir. Yoksa
senedde yer alanların kusurlarından dolayı dinden olduğu tesbit edilmiş
hususları dinden çıkarıp atmak için icad edilmiş değildir.”[2]

Süfyan es-Sevri (v.161/777) de “İsnad, mü’minin
silahıdır. Silahı olmayan ne ile ve nasıl savaşacaktır?” diye senedin, sünnetin
ve dolayısıyla dinin korunmasında taşıdığı öneme işaret etmektedir.

Hemen kaydedelim ki, buraya kadar
söylediklerimiz, bilhassa rivayetlerin yazılı olarak hadis kitaplarında
toplanmasından önceki dönemler için senedin önemini göstermektedir. Bugün de
hadisler üzerinde araştırma yapacaklar için sened son derece ehemmiyetlidir.

Ne var ki, bilhassa halk için yazılan hadis
kitaplarında senedlerin hazfi yoluna gidilmiştir. Bu uygulama, aslında İbnu’s-Seken
(v.353/964) ile başlamış[3]
el-Beğavi (v.516/1122) ile yaygınlaşmıştır. Son zamanlarda temel hadis
kaynaklarının tercümelerinde de senedler, sahabi ravi dışında Türkçe’ye
çevrilmemekte, adete senedin önemsizliğine kapı açılmaktadır. Özellikle hadis
tahsil etmekte olan öğrencilerin mutlaka hadisi sened ve metniyle usulüne uygun
şekilde okuyup kavramaya çalışmaları gereklidir. Senedin taşıdığı özelliklere
nüfuz edildiği ölçüde hadisten alınacak feyz artacaktır.

Senedleri hazfedilmiş olarak halka sunulacak
hadislerin, alındıkları kaynakların cild, sayfa veya bölüm, bab ve –varsa- hadis
numaralarının verilmesi gerekir. Bu da bir çeşit sened zikretmek demektir. Zira
merak eden, o kaynaktan hadisin senedini ve rical kitaplarından da seneddeki
ravilerin durumlarını tetkik imkanı bulur.

Unutulmamalıdır ki hadiste isnad aramak sünnet
olduğu gibi, müslümanlarca uluvv-i isnad aramak da sünnettir.[4]