Ortak Âdâbın Bir Kısmı
1-
Öğrenmesiyle ve öğretmesiyle yüce Allah’ın şeriatını korumak, onu yaymak,
üzerinden ve ümmetten cehaleti kaldırmak niyetiyle, Allah’a karşı ihlaslı bir
niyet sahibi olmak. Şer’î bir ilmi öğrenirken bir dünyalık elde etmeyi niyet
eden bir kimse kendisini ilâhî cezaya maruz bırakır. Çünkü Peygamber
Sallallahu aleyhi vesellem den rivayet edilen hadiste şöyle dediği
zikredilmektedir:
“Her kim kendisi vasıtasıyla Allah’ın rızasının
arandığı bir ilmi ancak bir dünyalık elde etmek için öğrenirse kıyamet gününde
cennet kokusunu alamayacaktır.”[1]
Yine Peygamberimizin şöyle buyurduğu rivayet
edilmiştir:
“Her kim ilim adamlarıyla boy ölçüşmek yahut
yolla beyinsizlerle tartışmak yahut insanların kendisine yönelmelerini sağlamak
amacıyla ilim öğrenirse Allah onu cehenneme atar.”[2]
2-
Bildiği ile amel etmek. Çünkü bildikleriyle amel edenlere Allah bilmediklerini
de öğretir. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
“Hidayetini bulanların ise hidayetlerini
arttırmış ve kendilerine takvâlarını vermiştir.”
(Muhammed, 47/17)
Bildikleriyle amel etmeyi
terkeden bir kimsenin ise bildiklerini Allah’ın ondan geri alması uzun sürmez.
Çünkü yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
“Onlar sözlerini bozdukları için biz de onları
lanetledik, kalplerini katılaştırdık. Kelimeleri yerlerinden oynatarak tahrif
ederler. Onlar kendilerine verilenlerin bir kısmını da unuttular.”
(el-Maide, 5/13)
3-
Vakar, güzel tavırlar, yumuşaklık, karşılıksız iyilik yapmak, eziyetlere
katlanmak ve buna benzer şer’an ya da kötülükten uzak örf gereğince övülmeye
değer üstün ahlâkî meziyetlere sahip olmak.
4-
Konuşmasıyla, tutumlarıyla çirkin sözlerden, sövmekten, eziyet etmekten,
kabalık, hafiflik, yerilmiş tutumlar ve buna benzer şer’i ya da sağlıklı örf
bakımından yerilmiş, düşük ahlâkî davranış ve tutumlardan uzak durmak.