Herhangi bir şeyi veya kimseyi gösterip hakkında bilgi vermek için kullandığımız isim cinsinden kelimelere işaret ismi denir. Türkçede “Bu, bunlar, şu, şunlar” anlamlarına karşılık gelirler.
Arapçada üç çeşit işaret ismi vardır:
1- Yakın için olan işaret isimleri
2- Orta uzaklık için olan işaret isimleri
3- Uzak için olan işaret isimleri.
Bunlardan en çok kullanılanları; yakın için ve uzak için kullanılan işaret isimleridir. Biz de konu olarak bunları ele alacağız.
Yakın için kullanılan işaret isimleri
Yakındaki bir şeyi veya kimseyi göstermek için kullandığımız işaret isimlerine “Yakın için kullanılan işaret isimleri” denilir. Âkil için şunları kullanırız:
|
Cemi |
Müsenna |
Müfred |
|
|
هؤُلاَءِ |
هذَانِ |
هذَا |
Müzekker |
|
هؤُلاَءِ |
هتَانِ |
هذِهِ |
Müennes |
|
Bunlar |
Bu ikisi |
Bu |
Gayr-ı âkil, yani akıl sahibi olmayanlar için ise şunları kullanırız:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
هذِهِ |
هذَانِ |
هذَا |
Müzekker |
|
هذِهِ |
هتَانِ |
هذِهِ |
Müennes |
|
Bunlar |
Bu ikisi |
Bu |
Uzak için kullanılan işaret isimleri:
Uzaktaki bir şeyi veya kimseyi göstermek için kullandığımız işaret isimlerine “Uzak için kullanılan işaret isimleri” denilir. Âkil için şunları kullanırız:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
اُولئِكَ |
ذَانِكَ |
ذلِكَ |
Müzekker |
|
اُولئِكَ |
تَانِكَ |
تِلْكَ |
Müennes |
|
Şunlar |
Şu ikisi |
Şu |
Gayr-ı âkil için de şunları kullanırız:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
تِلْكَ |
ذَانِكَ |
ذلِكَ |
Müzekker |
|
تِلْكَ |
تَانِكَ |
تِلْكَ |
Müennes |
|
Şunlar |
Şu ikisi |
Şu |
Şu kaidelere dikkat edelim:
1- İşaret isimlerinin müfred ve cemilerinin sonları her zaman aynıdır. Cümledeki yerlerine göre sonları değişmez. Yani bu kelimeler mebnidir.
2- Müsennaları ref durumunda “elif” alır. Nasb ve cer durumunda ise (ىْ ) alırlar. Buna göre ref durumuyla, nasb ve cer durumlarını şöyle gösterebiliriz:
|
تَانِكَ |
ذَانِكَ |
هتَانِ |
هذَانِ |
Ref durumu |
|
تَيْنِكَ |
ذَيْنِكَ |
هتَيْنِ |
هذَيْنِ |
Nasb ve cer durumu |