Muzari fiil: Şimdiki zaman, geniş zaman ve gelecek zamanda bir iş, bir oluş ve bir hareket bildiren fiillere denir. Muzari fiil için şu kaideleri sıralayabiliriz:
1- Muzari fiil mazi fiilden yapılmaktadır. Mazi fiilin başına elif, te, ye ve nun (ا ت ى ن ) harflerinden biri şahsa göre getirilir. Bu harfler “eteyne” (اَتَيْنَ ) kelimesinde bir araya gelmiştir. Bu harflere “Muzaraat harfleri” denilir.
2- Muzaraat harflerinin harekesi sülâsi, humâsi ve südâsi fiillerde fethadır. Rubâi fiillerde ise damme yani ötredir.
3- Mazi fiil muzari yapılırken fiilin sonuna bir takım ekler getirilir. Sonuna ek gelmediği yerlerde harekesi damme yani ötre olur.
4- Sülâsi mazi fiil muzari fiile çevrildiğinde orta harfinin harekesi fiilden fiile göre değişir. Sülasi fiillerin muzari sigasını öğrenmek için sözlüğe bakmak gerekir. Yani sülasi fiillerin muzarisi semaîdir. Hâlbuki rubâi, humâsi ve südâsi fiillerde muzari fiil belli kalıplara göre gelir.
5- Muzari fiilin başına “se” (سَ ) getirilerek “yakın gelecek zaman” ve “sevfe” (سَوْفَ ) getirilerek de “uzak gelecek zaman” elde edilir. Mesela: يَكْتُبُ “yazar” fiilinin başına “se” (سَ ) getirerek سَيَكْتُبُ şeklinde söyleyecek olursak, mana “yazacak” anlamına gelir. Eğer يَكْتُبُ سَوْفَ dersek, bu da uzak gelecek zamanda “yazacak” manasına gelir.
Örnek fiil çekimi:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
يَعْلَمُونَ |
يَعْلَمَانِ |
يَعْلَمُ |
Gaib |
|
Onlar biliyor |
O ikisi biliyor |
O biliyor |
|
|
يَعْلَمْنَ |
تَعْلَمَانِ |
تَعْلَمُ |
Gaibe |
|
Onlar biliyor |
O ikisi biliyor |
O biliyor |
|
|
تَعْلَمُونَ |
تَعْلَمَانِ |
تَعْلَمُ |
Muhatab |
|
Biliyorsunuz |
Siz ikiniz biliyorsunuz |
Sen biliyorsun |
|
|
تَعْلَمْنَ |
تَعْلَمَانِ |
تَعْلَمِينَ |
Muhataba |
|
Biliyorsunuz |
Siz ikiniz biliyorsunuz |
Sen biliyorsun |
|
|
نَعْلَمُ |
نَعْلَمُ |
أَعْلَمُ |
Mütekellim |
|
Biz biliyoruz |
Biz biliyoruz |
Ben biliyorum |