İsmi Tasgir – Küçültme İsmi Arapça Dersleri

İSM-İ TASGİR (KÜÇÜLTME İSMİ)

Küçüklüğü, azlığı göstermek, sevgi ifade etmek veya horlamak için kullanılan isimdir.

ismi tasgir

a) Üç harfli isimler için فُعَيْلٌ kalıbında gelir:

b) Dört harfli isimler için فُعَيْعِلٌ kalıbında gelir:

c) Beş harfli ve daha fazla isimler için; فُعَيْعِيلٌ kalıbında gelir. Harf-i illetli olan kelimelerin illet harfleri yâ (ي)’ya çevrilir.

İsm-i Tasgirle İlgili Ayrıntılar:

Temel bilgiden sonra aşağıdakilerin de bilinmesi faydalı olur.

*Dörtten çok harfli isimlerin dörtten sonraki harfi düşer.

عَنْدَلِيبٌ	bülbül →	عُنَيْدِلٌ	küçük bülbül, bülbülcük
سَفَرْجَلٌ	ayva →	سُفَيْرِجٌ	küçük ayva, ayvacık

* İsm-i tasgiri yapılacak kelimenin sonunda bulunan müenneslik alâmeti (ة اء ي), veya özel isim ve sıfatlardaki (آنِ) ekleri aynen kalır:

قَلْعَةٌ	kale →	قُلَيْعَةٌ		küçük kale, kalecik
هِرَّةٌ	kedi →	هُرَيْرَةٌ		kedicik
بُشْرَى	müjde →	بُشَيْرَى		müjdecik
حَمْراَءُ	kırmızı →	حُمَيْراَءُ		kırmızıcık
سَمْراَءُ	esmer, Semra →		سُمَيْراَءُ	esmercik, Semracık, küçük Semra
سَلْماَنُ	Selman →	سُلَيْماَنُ		Selman’cık
عُثْماَنُ	Osman →	عُثَيْماَنُ		Osman’cık
سَكْراَنُ	sarhoş →	سُكَيْراَنُ		biraz sarhoş
كَسْلاَنُ	tembel →	كُسَيْلاَنُ		biraz tenbel

*Semâî müennes kelimelerin tasgiri yapılınca müenneslik alâmeti olan kapalı ta (ة) ortaya çıkar:

*(فاَعِلٌ) ve (فاَعِلَةٌ) veznindeki elifler vâv’a çevrilir:

عاَلِمٌ	âlim →	عُوَيْلِمٌ	âlimcik, küçük âlim
جاَرِيَةٌ	câriye →	جُوَيْرِيَةٌ	küçük câriyecik, kızcağız,

* Orta harfi illetli isme örnek;

باَبٌ	kapı →	بُوَيْبٌ	kapıcık, küçük kapı
خاَلٌ	dayı →	خُوَيْلٌ	dayıcık

*Son harfi illetli isme örnek (esmâu’l-hamse’nin hazfedilmiş harfli kelimelerinde hazfedilen vâv’lar geri gelip yâ’ya çevrilir);

أَبٌ	(أَبَوٌ) →	أُبَيٌّ	babacık
أَخٌ	(أَخَوٌ) →	أُخَيٌّ	kardeşcik

Cümle Örnekleri:

سَبَحَ الْأَوْلاَدُ فِي نُهَيْرٍ نَظِيفِ الْماَءِ.	Çocuklar suyu temiz nehircikde yüzdü.
اَلْوَرْدَةُ الْحُمَيْراَءُ مُنْتَشِرَةٌ عِنْدَناَ.	Kırmızı gül bizde yaygındır.
سُمَيَّةُ أَوَّلُ شَهِيدَةٍ فِي الْإِسْلاَمِ.	Sümeyye İslâmda ilk şehittir.
شاَهَدْتُ أَباَ الْوُلَيْدِ فِي السُّوقِ.	Çocukcağızın babasını çarşıda gördüm.
قَفَلَ الْخاَدِمُ الْباَبَ بِقُفَيْلٍ جَدِيدٍ.	Hizmetçi kapıyı yeni bir kilitcikle kitledi.
قَفَلَ الْخاَدِمُ الْباَبَ بِقُفَيْلَيْنِ جَدِيدَيْنِ.	Hizmetçi kapıyı iki yeni kilitcikle kitledi.
عُبَيْدَةُ بْنُ الْجَراَّحِ قاَئِدٌ عَظِيمٌ.	Ubeydetü’bnu Cerrâh büyük bir komutandır.