Mudaaf fiil: Kök harflerinden ikinci ve üçüncü harfi aynı cinsten olan fiil demektir. Mesela, مَدَّ (uzattı), فَرَّ (kaçtı), سَرَّ (sevindirdi) gibi fiiller mudaaf fiillerdendir.
Mudaaf fiilin mazi sigası çekilirken salim fiilden farklı olarak cem’i gaibeden itibaren şedde açılarak çekim yapılır. Örnekler üzerinde bunu görelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
مَدُّوا |
مَدَّا |
مَدَّ |
Gaib |
|
Onlar uzattılar |
O ikisi uzattı |
O uzattı |
|
|
مَدَدْنَ |
مَدَّتَا |
مَدَّتْ |
Gaibe |
|
Onlar uzattılar. |
O ikisi uzattı |
O uzattı |
|
|
مَدَدْتُمْ |
مَدَدْتُمَا |
مَدَدْتَ |
Muhatab |
|
Siz uzattınız |
Siz ikiniz uzattınız |
Sen uzattın |
|
|
مَدَدْتُنَّ |
مَدَدْتُمَا |
مَدَدْتِ |
Muhataba |
|
Siz uzattınız |
Siz ikiniz uzattınız |
Sen uzattın |
|
|
مَدَدْنَا |
مَدَدْنَا |
مَدَدْتُ |
Mütekellim |
|
Biz uzattık |
Biz ikimiz uzattık |
Ben uzattım |
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
فَرُّوا |
فَرَّا |
فَرَّ |
Gaib |
|
Onlar kaçtılar |
O ikisi kaçtı |
O kaçtı |
|
|
فَرَرْنَ |
فَرَّتَا |
فَرَّتْ |
Gaibe |
|
Onlar kaçtılar |
O ikisi kaçtı |
O kaçtı |
|
|
فَرَرْتُمْ |
فَرَرْتُمَا |
فَرَرْتَ |
Muhatab |
|
Siz kaçtınız |
Siz ikiniz kaçtınız |
Sen kaçtın |
|
|
فَرَرْتُنَّ |
فَرَرْتُمَا |
فَرَرْتِ |
Muhataba |
|
Siz kaçtınız |
Siz ikiniz kaçtınız |
Sen kaçtın |
|
|
فَرَرْنَا |
فَرَرْنَا |
فَرَرْتُ |
Mütekellim |
|
Biz kaçtık |
Biz ikimiz kaçtık |
Ben kaçtım |
Mudaaf fiilin muzari çekiminde, cem’i gaibede ve cem’i muhatabada şedde açılır. Örnekler üzerinde bunu görelim. İlk önce يَمُدُّ fiilin çekimini yapalım:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
يَمُدُّونَ |
يَمُدَّانِ |
يَمُدُّ |
Gaib |
|
Onlar uzatıyorlar |
O ikisi uzatıyor |
O uzatıyor |
|
|
يَمْدُدْنَ |
تَمُدَّانِ |
تَمُدُّ |
Gaibe |
|
Onlar uzatıyorlar |
O ikisi uzatıyor |
O uzatıyor |
|
|
تَمُدُّونَ |
تَمُدَّانِ |
تَمُدُّ |
Muhatab |
|
Siz uzatıyorsunuz |
Siz ikiniz uzatıyorsunuz |
Sen uzatıyorsun |
|
|
تَمْدَدْنَ |
تَمُدَّانِ |
تَمُدِّينَ |
Muhataba |
|
Siz uzatıyorsunuz |
Siz ikiniz uzatıyorsunuz |
Sen uzatıyorsun |
|
|
نَمُدُّ |
نَمُدُّ |
أَمُدُّ |
Mütekellim |
|
Biz uzatıyoruz |
Biz ikimiz uzatıyoruz |
Ben uzatıyorum |
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
يَفِرُّونَ |
يَفِرَّانِ |
يَفِرُّ |
Gaib |
|
Onlar kaçıyorlar |
O ikisi kaçıyor |
O kaçıyor |
|
|
يَفْرِرْنَ |
تَفِرَّانِ |
تَفِرُّ |
Gaibe |
|
Onlar kaçıyorlar |
O ikisi kaçıyor |
O kaçıyor |
|
|
تَفِرُّونَ |
تَفِرَّانِ |
تَفِرُّ |
Muhatab |
|
Siz kaçıyorsunuz |
İkiniz kaçıyorsunuz |
Sen kaçıyorsun |
|
|
تَفْرِرْنَ |
تَفِرَّانِ |
تَفِرِّينَ |
Muhataba |
|
Siz kaçıyorsunuz |
İkiniz kaçıyorsunuz |
Sen kaçıyorsun |
|
|
نَفِرُّ |
نَفِرُّ |
أَفِرُّ |
Mütekellim |
|
Biz kaçıyoruz |
Biz ikimiz kaçıyoruz |
Ben kaçıyorum |
Mudaaf fiilin emri hazırının çekiminde başa hemze getirilmesi gerekmez. Sonu cezimlenmez ve sonuna 3 harekeden biri konulabilir.
Örnek: مَدَّ fiilinin emri hazırını çekelim: Fiilin emri hazır, muzari muhatab ve muhataba çekiminden yapılıyordu. مَدَّ fiilinin muzari muhatabı تَمُدُّ dur. Emri hazırı yaparken baştaki “te” yi atarız, kelimemiz مُدُّ olur. İlk harf okunduğu için başına hemze getirilmez. Son hareke 3 şekilde de gelebilir demiştik. Yani مُدِّ ، مُدَّ ، مُدُّ şekillerinde gelebilir. Şimdi bir tanesini çekelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
مُدُّو |
مُدَّا |
مُدَّ |
Muhatab |
|
Sizler uzatın |
Siz ikiniz uzatın |
Uzat |
|
|
أُمْدُدْنَ |
مُدَّا |
مُدِّى |
Muhataba |
|
Sizler uzatın |
Siz ikiniz uzatın |
Uzat |