SAYILAR
Müennesde Sayılar | Müzekkerde Sayılar | |||
وَاحِدَةٌ – إحْدَى | وَاحِدٌ – أَحَدٌ | ۱ | 1 | |
اِثْنَتَانِ – اثْنَتَيْنِ | اِثْنَانِ – إثْنَيْنِ | ۲ | 2 | |
ثَلاَثٌ | ثَلاثَةٌ | ۳ | 3 | |
أرْبَعٌ | أَربَعَةٌ | ٤ | 4 | |
خَمْسٌ | خَمْسَةٌ | ٥ | 5 | |
سِتُّ | سِتَّةٌ | ٦ | 6 | |
سَبْعٌ | سَبْعَةٌ | ۷ | 7 | |
ثَمَانٍ | ثَمَانِيَةٌ | ۸ | 8 | |
تِسْعٌ | تِسْعَةٌ | ۹ | 9 | |
عَشْرٌ | عَشَرَةٌ | ۱۰ | 10 | |
صِفْرٌ | ۰ | 0 | ||
|
|
|
3-10 ARASI SAYILAR
3-10 arası sayılar cinsiyet bakımından tam tersine müzekkerleri müennes gibi kullanılır. Yani müzekker isimlere ait sayılar müennes tâ-i merbutası alır. Eğer isim müennes ise sayılar tâ-i merbutasız olur. 3-10 arası sayılan şey, sayı ile isim tamlaması şeklinde gelir. Ancak sayılan şey (muzâfun ileyh) hep çoğul ve esre tenvinlidir.
رَجُلٌ | adam | رِجَالُ | adamlar | ثَلاَثَةُ رِجَالٍ | üç adam |
اِمْرَأَةٌ | kadın | نِسَاءٌ | kadınlar | ثَلاَثُ نِسَاءٍ | üç kadın |
ثَلاَثُ بَنَاتٍ | üç kız | سَبْعُ لَيَالٍ | yedi gece | أرْبَعَةُ أيَّامٍ | dört gün |
Görüldüğü gibi sayılan isim çoğul, nekre ve esre tenvinlidir.
3 ile 10 arası sayılarda sayılan şey koyun gibi veya kavm gibi cemi bir isim olursa مِنْ takısı ile kullanılır.
ثَلاَثٌ مِنَ الْغَنَمِ | üç koyun | أرْبَعٌ مِنَ الْقَوْمِ | kavimden dört kişi |
3 ile 9 arasındaki belli olmayan miktar بِضْعٌ (birkaç) kelimesiyle ifade edilir. بِضْعٌ kelimesi sayılanın aksi cinsinde olur:
بِضْعَةُ رِجَاَلٍ | birkaç adam | بِضْعُ سِنيِنَ | birkaç sene |
بِضْعَةُ أَيَّامٍ | birkaç gün | بِضْعُ لَياَلٍ | birkaç gece |
3 ile 10 arasındaki kesirli sayılar فُعُلٌ vezninde yapılır:
ثُلُثٌ | خُمُسٌ | سُبُعٌ | تُسُعٌ | |||
üçte bir 1/3 | 1/5 | 1/7 | 1/9 | |||
رُبُعٌ | سُدُسٌ | ثُمُنٌ | عُشُرٌ |
| ||
١/٤ | ١/٦ | ١/٨ | ١/.١ |
| ||
dörtte bir 1/4 | 1/6 | 1/8 | onda bir 1/10 |
| ||
|
|
|
|
Üleştirme sayıları “üçer üçer”den “onar onar”a kadar فُعاَلُ veya (مَفْعَلُ) kalıblarında yapılır. Bu kalıplarda gelen üleştirme sayıları gayr-i münsariftir (esre vetenvin almaz):
مَوْحَدُ | birer birer | أُحاَدُ | |
مَثْنَى | ikişer ikişer | ثُناَءُ | |
مَثْلَثُ | üçer üçer | ثُلاَثُ | |
مَسْبَعُ | yedişer yedişer | سُباَعُ | |
مَعْشَرُ | onar onar | عُشاَرُ | |
فَدَخَلُوا مَثْنَى وَ ثُلاَثَ وَ رُباَعَ | İkişer, üçer ve dörder girdiler. |