Arapça GramerArapça Gramer Kitabı Online Fihrist

İşaret İsimleri Arapça Dersleri

ARAPÇA İŞARET İSİMLERİ - İSMİ İŞARETLER

İŞARET İSİMLERİ

İşaret isimleri Türkçe’mizde (bu, şu, o) dur.  Arapça’da ise:

Cem

Müsennâ

Müfred

 

هَؤُلاَءِ

هَذَانِ – هَذَيْنِ

هَذاَ

Müzekker

Bunlar

Bu ikisi

Bu

 

هَؤُلاَءِ

هَاتَانِ -هاَتَيْنِ

هَذِهِ

Müennes

 

 

 

 

اُولَئِكَ

ذَانِكَ – ذَيْنِكَ

ذَلِكَ

Müzekker

Şunlar, Onlar

Şu ikisi, O ikisi

Şu, O

 

اُولَئِكَ

تَانِكَ – تَيْنِكَ

تِلْكَ

Müennes

 

هذَا الَّرجُلُ

bu adam

هذِهِ الْبِنْتُ

bu kız

ذَلِكَ الرَّجُلُ

şu adam, o adam

تِلْكَ الْبِنْتُ

şu kız, o kız

هَؤُلاَءِ الرِّجَالُ

bu adamlar

اُولَئِكَ الرِّجَالُ

şu adamlar, o adamlar

Bazen ذَلِكَ yerine ذَاكَ de kullanılır:

ذَاكَ الرَّجُلُ     şu adam

اُولَئِكَ             kelimesindeki vâv yazıldığı halde okunmaz. İşaret isimlerinden yalnızca tesniye halleri murabdır, yani merfû ve mansûb ya da mecrûr oluşuna göre değişir. Diğerleri ise mebnidir. İşaret isimleri normal olarak isimlerden önce gelirler. Sayı yönünden ve müzekkerlik müenneslik bakımından önüne geldiği kelimelerle tam bir uyum halindedirler.

*Her cansız çoğul tek bir müennes hükmünde olduğundan insana işaret olmadığı takdirde cemi yerine müfred müennes işareti kullanılır:

هَذِهِ الْكُتُبُ 

bu kitaplar

تِلْكَ الْكُتُبُ 

şu kitaplar

هَذِهِ الأَقْلاَمُ 

bu kalemler

*İşaret isimlerine harf-i cer birleştiğinde harf-i cer işâret isimli kelimenin önünde yazılır:

فيِ هَذاَ الْكِتاَبِ

bu kitapta

*Bir yeri göstermek için (burası, burada) manasına kullanılan işaret sıfatıهُنَا   dır.

هُنَا بَيْتُنَا.

Burası evimizdir..  
                                          Haber  Mübtedâ  

مَنْ جَلَسَ هُنَا؟

Burada kim oturdu?

 

 

Uzak bir yeri göstermek için ise هُنَا sıfatının sonuna  كَ   takısı gelir: (هُنَاكَ) orası, orada

هُنَاكَ مَدْرَسَتُنَا.    

Orası okulumuzdur.

   هُنَالِكَ           ise “taa orada” manasına gelir (çok uzakta):

اَيْنَ رَأَيْتَهُ ؟

Onu nerede gördün ?

رَأَيْتُهُ هُنَالِكَ.

Onu taa orada gördüm.

*İşaret isimlerinden müfred ve cemilerin harekesi mebnidir. Yani cümle içindeki hali ne olursa olsun bu kelimelerin sonunda bir değişiklik olmaz:

Merfû (ötre) durumu

 

جَاءَ هَذَا الْوَلَدُ.

Bu çocuk geldi. (Fâil)  

جَاءَتْ هَذِهِ الْبِنْتُ.

Bu kız geldi.  

جَاءَ هَؤُلاَءِ الأَوْلاَدُ.

Bu çocuklar geldi.  

جَاءَتْ هَؤُلاَءِ الْبَنَاتُ.

Bu kızlar geldi.  

Mansûb (üstünlü) durumu

 

رَأَيْتُ هَذَا الْوَلَدَ.

Bu çocuğu gördüm.(Mef’ûl)  

رَأَيْتُ هَذِهِ الْبِنْتَ.

Bu kızı gördüm  

رَأَيْتُ هَؤُلاَءِ الأَوْلاَدَ.

Bu çocukları gördüm  

رَأَيْتُ هَؤُلاَءِ الْبَنَاتِ.

Bu kızları gördüm.  

Mecrûr (esre) durumu

 

سَلَّمْتُ عَلَى هَذَا الْوَلَدِ.

Bu çocuğa selâm verdim. (Mecrûr)

سَلَّمْتُ عَلَى هذِهِ الْبِنْتِ.

Bu kız çocuğuna selâm verdim.  

سَلَّمْتُ عَلَى هؤُلاَءِ الأَوْلاَدِ.

Bu çocuklara selâm verdim.  

سَلَّمْتُ عَلَى هَؤلاَءِ الْبَنَاتِ.

Bu kızlara selâm verdim.  
           

 

Tesniye oldukları zaman işaret isimleri cümledeki duruma göre şekil alır:

 

Merfû (ötre) durumu

 
 

جَاءَ هَذَانِ الْوَلَداَنِ.

Bu iki çocuk geldi. (Fâil)  
 

جَاءَتْ هَاتاَنِ الْبِنْتَانِ.

Bu iki kız geldi.  
 

 

   
 

Mansûb (üstün) durumu

 
 

رَأَيْتُ هَذَيْنِ الْوَلَدَيْنِ.

Bu iki çocuğu gördüm. (Mef’ûl)  
 

رَأَيْتُ هَاتَيْنِ الْبِنْتَيْنِ.

Bu iki kızı gördüm.  
 

Mecrûr (esre) durumu

 

أَخَذْتُ الْفُلُوسَ مِنْ هَذَيْنِ الوَلَدَيْنِ.

Paraları bu iki çocuktan aldım. (Mecrûr)
 

أَخَذْتُ الْفُلُوسَ مِنْ هَاتَيْنِ الْبِنْتَيْنِ.

Paraları bu iki kızdan aldım.  
           

 İşaret isimlerinden sonra gelen marife kelime o işaret isminin bedeli[1] ya da sıfatıdır.

هَذَا الْكِتَابُ جَمِيلٌ.

Bu kitap güzeldir.

هَذِهِ الْبِنْتُ جَمِيلَةٌ.

Bu kız güzeldir.
              Haber        Mübtedâ

İşaret isimlerinden sonra nekre kelime gelirse haber olur.

كِتاَبٌ.

هَذَا

Bu bir kitaptır..

بِنْتٌ.

هَذِهِ

Bu bir kızdır.

Haber

Mübtedâ

   
         

Genel Cümle Örnekleri

هَلْ هَذِهِ ساَعَتُكَ ؟

Bu senin saatin midir?

لاَ ، هَذِهِ لَيْسَتْ[2] ساَعَتيِ.

Hayır, bu benim saatim değildir.

هَذاَنِ الرَّجُلاَنِ رَكِباَ السَّياَّرَةَ.

Bu iki adam arabaya bindi.

هَلْ شاَهَدْتَ هاَتَيْنِ الْمَرْأَتَيْنِ.

Bu iki kadını gördün mü?

هَلْ شاَهَدْتِ تِلْكَ الْمَرْأَةَ.

O kadını gördün mü?

ذَهَبْتُ مَعَ هَذاَ الرَّجُلِ فِي تِلْكَ الرِّحْلَةِ.

O geziye bu adamla beraber gittim.

رَكِبَتْ هاَتاَنِ الْبِنْتاَنِ تِلْكَ الْحَافِلَةَ.

Bu iki kız o otobüse bindi.

لَعِبَتِ الطاَّلِبَتاَنِ فِي ذَلِكَ الْمَلْعَبِ.

İki kız öğrenci o oyun sahasında oynadı.

مِنْ أَيْنَ جاَءَ اُولَئِكَ الرِّجَالُ؟

O adamlar nereden geldi?

جاَؤُوا مِنْ بَلَدِهِمْ.

Memleketlerinden geldiler.

هَذاَ أَخيِ . هُوَ مُهَنْدِسٌ.

Bu benim kardeşimdir. O mühendistir.

هَذِهِ أُمِّي . هِيَ مُدَرِّسَةٌ.

Bu benim annemdir. O öğretmendir.

كَيْفَ رَسَمَتِ التِّلْميِذَةُ هَذِهِ الصُّورَةَ ؟

Öğrenci bu resmi nasıl çizdi?

لِمَنْ هَذاَ الْقَلَمُ ؟ هَذاَ الْقَلَمُ لِصَديِقَتيِ.

Bu kalem kimindir? Bu kalem arkadaşımındır.

لِمَنْ هَذِهِ الْحَقيِبَةُ ؟

Bu çanta kimindir?

هَذِهِ حَقيِبَتيِ.

Bu benim çantamdır.

هَذاَ الْقَلَمُ لِصَديِقِي.

Bu kalem arkadaşımındır.

هَؤُلاَءِ الطُّلاَّبُ ذَهَبُوا إِلَى الْجاَمِعَةِ.

Bu öğrenciler üniversiteye gittiler.

هَؤُلاَءِ الرُّكاَّبُ ذَهَبُوا إِلَى الْمَحَطَّةِ.

Bu yolcular istasyona gittiler.

هَؤُلاَءِ  اللاَّعِبُونَ ذَهَبُوا إِلَى الْمَلْعَبِ.

Bu oyuncular oyun sahasına gittiler.

كُلُّ هَؤُلاَءِ الْمُساَفِرِينَ[3] ذَهَبُوا إِلَى إِزْمِيرَ.

Bütün bu yolcular İzmir’e gittiler.

هَلْ عَرَفْتَ ذَلِكَ ؟

Onu tanıdın mı? (Bildin mi?)

إِشْتَرَيْتُ  تِلْكَ النَّظاَّرَةَ.

O gözlüğü satın aldım.

ماَ سَأَلْتُ عَنْ ذَلِكَ.

Onun hakkında sormadım.

تَذَكَّرْتُ ذَلِكَ جَيِّداً.

Onu iyice hatırladım[4].

كُتِبَ اسْمُكَ عَلَيْهاَ.

İsmin onun üzerine yazıldı.

هَلْ عَرَفْتَ هَذاَ التِّلْميِذَ ؟

Bu öğrenciyi tanıdın mı?

نَعَمْ ، عَرَفْتُهُ ، هَذاَ أَحْمَدُ.

Evet O’nu tanıdım. Bu Ahmed’dir.

اِشْتَرَكَ هَذاَنِ الْمُجاَهِداَنِ فِي الْمَعْرَكَةِ.

Bu iki mücâhid savaşa katıldı[5].

 

 

هَلْ هَذاَنِ الْكِتاَباَنِ كَبِيراَنِ ؟

Bu iki kitap büyük müdür?

نَعَمْ ، هَذاَنِ الْكِتاَباَنِ كَبِيراَنِ.

Evet, bu iki kitap büyüktür.

هاَتاَنِ الدَّراَّجَتاَنِ رَخِيصَتاَنِ.

Bu iki bisiklet ucuzdur.

هَؤُلاَءِ مَشْغُولُونَ.

Bunlar meşguldürler.

وَ لَقَدْ أَمَرَكُمُ اللَّهُ بِذَلِكَ.

Muhakkak ki Allah size bunu emretmiştir([6]).

جَعَلَ اللَّهُ فِي ذَلِكَ خَيْراً كَثِيراً.

Allah onda çok hayır kılmıştır (yapmıştır).

هَلْ هَذاَ كِتاَبُكَ ؟

Bu senin kitabın mıdır?

لاَ ، هَذَا لَيْسَ كِتاَبيِ، كِتاَبيِ أَبْيَضُ[7].

Hayır, bu benim kitabım değildir, benim kitabım beyazdır

هَلْ أَنْتَ مُتَأَكِّدٌ ؟ نَعَمْ أَناَ مُتَأَكِّدٌ.

Emin misin? Evet, eminim.

تِلْكَ شَقَّتيِ. – هَذِهِ شَقَّتُهُ.

O benim (apartman) dairemdir. Bu onun dairesidir.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

KONULARLA İLGİLİ AYETLER

 

1- وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ.

 
  (75/KIYAMET, 9) Güneş ve ay biraraya getirildi(ği zaman)…  
 

جَمَعَ

topladı, biraraya getirdi  
 

2- وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ.

 
  (2/BAKARA, 61) (Bu hadiseden sonra) üzerlerine aşağılık ve yoksulluk (damgası) vuruldu.  
 

اَلذِّلَّةُ

aşağılık, zillet, alçaklık

اَلْمَسْكَنَةُ

yoksulluk, fakirlik  
 

3- فَغُلِبُوا هُناَلِكَ وانْقَلَبُوا صاَغِرِينَ.

 
 

(7/A’RÂF, 119)(Firavun ve kavmi) orada yenildiler ve küçük düşerek geri döndüler.

 

غَلَبَ

galib geldi

غُلِبَ

galib gelindi: yenildi

اِنْقَلَبَ

geri döndü

صاََغِرٌ

küçük düşen

 

4- كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصاَصُ فِي الْقَتْلَى . الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثَى بِالْأُنْثَى..

 
  (2/BAKARA, 178) (Ey iman edenler!) Öldürülenler hakkında size kısas farz kılındı: Hürle

 hür, köleyle köle, kadınla kadın…

 
 

اَلْقَتْلَى

öldürülenler

اَلْعَبْدُ

kul, köle

اَلْأُنْثَى

kadın

اَلْحُرُّ

hür  
 

5- اُولَئِكَ عَلَى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ اُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.

 
  (2/BAKARA, 5) Onlar Rablerinden bir hidayet üzeredirler ve işte onlar kurtuluşa erenlerdir.  
 

هُدىً

hidayet, doğru yol (sonu illet harfli ve tenvinli olduğu için merfû, mansûb mecrûr durumların aynen bu şekilde değişmeden gelir. İleride açıklanacaktır.)

 
 

اَلْمُفْلِحُ

kurtuluşa eren. [Burada (اُولَئِكَ) mübtedâ (الْمُفْلِحُونَ) kelimesi haberdir. Haberin önemini vurgulamak üzere haber harf-i tarifli olarak da gelir. O zaman haberin sıfat zannedilmemesi için müfred ya da cemi cümlenin siygasına uygun olarak arada ( هُوَ هِيَ هُمْ هُنَّ gibi) bir zamir bulunur. Buna fasıl (ayırma) zamiri denir.]  
 
بِبَعْضٍ. بَعْضَهُمْ

فَتَناَّ

كَذَلِكَ

6-               وَ

câr-mecrûr Mef’ûl Fiil+fâil+mef’ûl

câr-mecrûr

Harfu isti’naf
     

(yeni cümleye başlangıç için)

           

 

 
  (6/EN’ÂM, 53) …İşte böyle onların bazısını bazısıyla imtihan ettik..  
 

كَذَلِكَ

işte böyle, öyle. Cümledeki duruma göre bazen aynı anlamda (كَذَلِكِ) (ذَلِكَ)(ذَلِكِ) (ذَلِكُماَ) (ذَلِكُمْ) (ذَلِكُنَّ) vb. şeklinde gelir.  
 

فَتَنَ

imtihan etti, sınadı.  
 

7- وَ تِلْكَ حُجَّتُناَ آتَيْناَهاَ إِبْراَهِيمَ عَلَى قَوْمِهِ.

 
  (6/EN’ÂM, 83) (İşte) onlar kavmine karşı İbrahim’e verdiğimiz delillerimizdir…  
 

آتَى

verdi

حُجَّةٌ

delil  

8- وَ أَنَّ هَذاَ صِراَطِي مُسْتَقِيماً.

 
(6/EN’ÂM, 153) Şüphesiz bu benim dosdoğru yolumdur..  

اَلصِّراَطُ

yol

مُسْتَقِيمٌ

dosdoğru  

إِنَّ = أَنَّ

şüphesiz, gerçekten, hakikaten. İsmin önüne gelen ve “harfu te’kîd ve nasb” (te’kîd ve nasb harfi)  şeklinde irabını yaptığımız (إِنَّ) önüne geldiği kelimeyi üstün yapar.Haberi olduğu gibi bırakır. Burada olduğu gibi bir önceki ayetin devamı olarak cümle ortasında geldiği zaman (أَنَّ) şeklinde hemzesi üstünlü olarak gelir. Esasen (إِنَّ) ileride işlenecek müstakil bir konudur. Fakat ayetlerde çok sık geçtiği için açıklama yapmak zorunlu hale gelmiştir: (إِنَّ) Mübtedâ haber şeklindeki isim cümlelerinin önüne gelir. Mübtedâ’ya artık mübtedâ değil, (إِنَّ)nin ismi, habere de (إِنَّ)nin haberi denir. Bu ayetde (وَ) harfu atıf, (أَنَّ) harfu te’kid ve nasb, (هَذاَ) ism-i işaret olarak (أَنَّ)nin ismidir. Zâhir olarak fetha harekesi alması gerekirken sukûn (harekesiz yani cezm ya da uzatma hali) üzere mebnidir. (صِراَطِي) ise (إِنّ) nin haberi olarak merfûdur.  

 

   

 

   
                                                 
لَشَهِيدٌ. ذَلِكَ عَلَى إِنَّهُ

9-  وَ

(إِنَّ) nin haberi

(merfû)

(لَ) te’kîd lâmı

İsmu işaret

(mahallen mecrûr)

Harfi cer (إِنَّ) harfu te’kid ve nasb             Harfu atıf

(هُ)muttasıl zamir olarak inne’nin ismi (mahallen mansûb)

           
(100/ADİYAT, 7) Şüphesiz o ona şâhittir.

شَهِيدٌ

şâhit

 

İlgili Makaleler