eden isimlerdir. Sadece ek almamış üç harfli (sülâsî mücerred) fiillerden elde
edilirler.
a. Kalıpları
Bu isim kalıbı, ek almamış üç harfli (sülâsî mücerred) fiiller, ، مِفْعَلٌ، مِفْعَالٌ
مِفْعَلَةٌ vezinlerine nakledilerek türetilir.
Aşağıdaki tabloda her bir kalıptan üçer örnekle karşılaşacaksınız:
Türediği fiil Anlam Örnek Kalıp
بَرَدَ Törpü مِفْعَل مِبْرَد
ثَقَبَ Matkap ” مِثْقَب
صَعَدَ Asansör ” مِصْعَد
فَتَحَ Anahtar مِفْعَال مِفْتَاحٌ
صَبُحَ Lâmba ” مِصْبَاحٌ
نَشَرَ Testere ” مِنْشَارٌ
سَطَرَ Cetvel مِفْعَلَةٌ مِسْطَرَةٌ
طَرَقَ Çekiç ” مِطْرَقَةٌ
مَسَحَ Silgi ” ممْسَحَةٌ
b. Çekimi
Müzekker müennes ayrımı olmayan bu türemiş isim grubu aşağıdaki gibi
çekilir:
Cemi (Çoğul) Müsennâ (İkil) Müfred (Tekil)
مَلاَعِقُ
kaşıklar
مِلْعَقَتَانِ
iki kaşık
مِلْعَقَةٌ
kaşık
Uyarı: Modern dönemlerde ( فَعَّالَة ) vezni de ism-i âlet olarak kullanılmaya
başlamıştır.
Aşağıdaki tabloda bu kalıba ait üç örnekle karşılaşacaksınız:
Türediği fiil Anlam Örnek Kalıp
نَظَرَ Gözlük فَعَّالَة نَظَّارَة
سَمِعَ Kulaklık ” سَمَّاعَة
غَسَلَ Çamaşır makinesi ” غَسَّالَة
Aşağıdaki fiillerden ism-i âlet türetiniz.
شَرِبَ، بَرَى، نَقَلَ، حَرَثَ، خَلَبَ، وَزَنَ، جَهَرَ، حَفَرَ، سَارَ