MAZİ FİİL FİİLİ MAZİ MAZİ FİİL ÇEKİMİ TABLOLARI

Mazi Fiil Çekimi Okunur Mazi Fiil Cümle Örnekleri

FİİL

Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir. Arapça’da iki temel fiil çekimi vardır. Diğer kalıplar bu ikisinden türetilir. Bunlar fiil-i mâzî (geçmiş zaman) ve fiil-i muzâri (geniş zaman, şimdiki zamanın karşılığı)dır.

FİİL-İ MÂZİ

Türkçe’mizdeki –di’li geçmiş zamana denir. Geçmişte daha önce yapılmış bir işi bildirir. (Türkçe’deki …di-dı, dü-du, ti-tı, tü-tu eklerini sağlar).

Yukarıda fiile örnek olarak gösterilen kelimeler geçmişte yapılmış bir işi bildirmekte ve erkek için kullanılmaktadır. Kadın için kullanıldıklarında yukarıdaki fiillerin sonuna cezimli تْ harfi eklenir. Erkekte kullanılanlara Arapça’da müzekker (eril), kadında kullanılanlara müennes (dişi) denir. Örnekler:

Arapça’da kendinden bahsedilene yani üçüncü şahsa; erkek için gâib, kadın için gâibe denir.

 

	Cemi	Müsennâ (İkil)Tesniye	Müfred (Tekil)
	(Çoğul)
Müzekker	كَتَبوُا	كَتَباَ	كَتَبَ
Müennes	كَتَبْنَ	كَتَبَتاَ	كَتَبَتْ
Müzekker	كَتَبْتُمْ	كَتَبْتُماَ	كَتَبْتَ
Müennes	كَتَبْتُنَّ	كَتَبْتُماَ	كَتَبْتِ
Müzek.+Müe.	كَتَبْناَ	كَتَبْناَ	كَتَبْتُ

FİİL-İ MAZİ ÇEKİM TABLOSU

Fiili Mazi iki kısımdır:

a)      Mazi Malum

b)      Mazi Meçhul

MAZİ MALUM:

Mazi malum üç şekil üzere bulunur:

1)      فَعَلَ kalıbında gelir. كَتَبَ gibi.

2)    فَعِلَ kalıbında gelir. عَلِمَ gibi.

3)    فَعُلَ kalıbında gelir. كَبُرَ gibi.

Üç şekli birbirinden ayıran ikinci harfin harekesidir. Birinci ve üçüncü harf üç şekilde de üstündür.

Dikkat:

Bir fiili mazi harekeli ise harekesine bakarak hangi kalıptan geldiğini anlarız. Eğer harekesi yoksa nasıl okunacağını sözlükten öğreniriz.

فَعَلَ kalıbında bulunan كَتَبَ mazifiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     كَتَبُوا كَتَبَا كَتَبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ كَتَبْنَ كَتَبَتَا كَتَبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil كَتَبْتُمْ كَتَبْتُمَا كَتَبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ كَتَبْتُنَّ كَتَبْتُمَا كَتَبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil كَتَبْنَا   كَتَبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan ضَرَبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     ضَرَبُوا ضَرَبَا ضَرَبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ ضَرَبْنَ ضَرَبَتَا ضَرَبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil ضَرَبْتُمْ ضَرَبْتُمَا ضَرَبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ ضَرَبْتُنَّ ضَرَبْتُمَا ضَرَبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil ضَرَبْنَا   ضَرَبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan فَتَحَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     فَتَحُوا فَتَحَا فَتَحَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ فَتَحْنَ فَتَحَتَا فَتَحَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil فَتَحْتُمْ فَتَحْتُمَا فَتَحْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ فَتَحْتُنَّ فَتَحْتُمَا فَتَحْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil فَتَحْنَا   فَتَحْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَ kalıbında bulunan عَلِمَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     عَلِمُوا عَلِمَا عَلِمَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ عَلِمْنَ عَلِمَتَا عَلِمَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil عَلِمْتُمْ عَلِمْتُمَا عَلِمْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ عَلِمْتُنَّ عَلِمْتُمَا عَلِمْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil عَلِمْنَا   عَلِمْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعُلَkalıbında bulunan كَبُرَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     كَبُرُوا كَبُرَا كَبُرَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ كَبُرْنَ كَبُرَتَا كَبُرَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil كَبُرْتُمْ كَبُرْتُمَا كَبُرْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ كَبُرْتُنَّ كَبُرْتُمَا كَبُرْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil كَبُرْنَا   كَبُرْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَ kalıbında bulunan حَسِبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     حَسِبُوا حَسِبََا حَسِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ حَسِبْنَ حَسِبَتَا حَسِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْتُمْ حَسِبْتُمَا حَسِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ حَسِبْتُنَّ حَسِبْتُمَا حَسِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْنَا   حَسِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

MAZİ MEÇHUL:

–          Mazi meçhul fiili sadece فُعِلَ kalıbında bulunur.

–          فَعُلَ kalıbında (5. bab) bulunan mazi malumların meçhulü yoktur.Bu kalıp üzerinde bulunan tüm fiillerin hepsi lazımdır. Lazım fiilin meçhulü olmaz.

–         Fakatفَعَلَ yahut فَعِلَ kalıbında bulunup ta müteaddi olan mazi malumların meçhulünü elde etmek için o mazi malumları فُعِلَ şeklinde okumalıyız.

Örnek: كَتَبَ mazi fiilin meçhulü كُتِبَ dir. عَلِمَ mazi fiilin meçhulü عُلِمَ dir.

فَعَلَ kalıbında bulunan كُتِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     كُتِبُوا كُتِبَا كُتِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ كُتِبْنَ كُتِبَتَا كُتِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil كُتِبْتُمْ كُتِبْتُمَا كُتِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ كُتِبْتُنَّ كُتِبْتُمَا كُتِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil كُتِبْنَا   كُتِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan ضُرِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     ضُرِبُوا ضُرِبَا ضُرِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ ضُرِبْنَ ضُرِبَتَا ضُرِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil ضُرِبْتُمْ ضُرِبْتُمَا ضُرِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ ضُرِبْتُنَّ ضُرِبْتُمَا ضُرِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil ضُرِبْنَا   ضُرِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan فُتِحَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     فُتِحُوا فُتِحَا فُتِحَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ فُتِحْنَ فُتِحَتَا فُتِحَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil فُتِحْتُمْ فُتِحْتُمَا فُتِحْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ فُتِحْتُنَّ فُتِحْتُمَا فُتِحْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil فُتِحْنَا   فُتِحْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَ kalıbında bulunan عُلِمَ mazi meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     عُلِمُوا عُلِمَا عُلِمَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ عُلِمْنَ عُلِمَتَا عُلِمَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil عُلِمْتُنَّ عُلِمْتُمَا عُلِمْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ عُلِمْتُنَّ عُلِمْتُمَا عُلِمْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil عُلِمْنَا   عُلِمْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعُلَ kalıbında bulunan كَبُرَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!… Çünkü lazım fiillerdir.

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     yok yok yok مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ yok yok yok مُؤَنَّثٌ Dişil yok yok yok مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ yok yok yok مُؤَنَّثٌ Dişil yok yok yok   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَkalıbında bulunan حَسِبَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!…

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     حَسُِوا حَسِبَا حَسِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ حَسِبْنَ حَسِبَتَا حَسِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْتُمْ حَسِبْتُمَا حَسِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ حَسِبْتُنَّ حَسِبْتُمَا حَسِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْنَا   حَسِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

Dikkat:

A-      Fiili maziler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye en çok “diligeçmiş zaman” ile bazen de “mişligeçmiş zaman” ile tercüme edilir. Demek oluyor ki, hangisi daha uygun düşerse öyle tercüme edilir. Mesela كَتَبَ : yazdı yahut yazmış, كُتِبَ:yazıldı yahutyazılmış. Fiili maziler bazen de “dua kipi” anlamında gelir. Mesela رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin, قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün.

كَتَبَ : yazdı yahut yazmış كُتِبَ : yazıldı yahut yazılmış رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün

B-      Fiili mazinin başına olumsuzluk edatı denilen مَا yahut لاَ gelirse, Türkçeye “diligeçmiş” veya “mişligeçmiş” zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Mesela: مَا كَتَبَ: yazmadı yahut yazmamış, مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış, لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış, لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış.

مَا كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış

Not: مَا ile لاَharflerinin çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili mazinin her çekiminin başına geçebilir. Ancak mazi menfinin مَا ile kullanılması daha çoktur.

Dikkat:

Ancak harfi cer veya zarf vasıtasıyla lazım fiillerden de meçhul yapılabilir. Örnek: غُشِىَ عَلَيْهِ (bayıldı),ذُهِبَ مَعَهُ (onunla gidildi) gibi.

a)     Harfi cer vasıtasıyla lazım fiilin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     غُشِىَ عَلَيْهِمْ غُشِىَ عَلَيْهِمَا غُشِىَ عَلَيْهِ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ غُشِىَ عَلَيْهِنَّ غُشِىَ عَلَيْهِمَا غُشِىَ عَلَيْهَا مُؤَنَّثٌ Dişil غُشِىَ عَلَيْكُمْ غُشِىَ عَلَيْكُمَا غُشِىَ عَلَيْكَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ غُشِىَ عَلَيْكُنَّ غُشِىَ عَلَيْكُمَا غُشِىَ عَلَيْكِ مُؤَنَّثٌ Dişil غُشِىَ عَلَيْنَا   غُشِىَ عَلَىَّ   مُتَكَلِّمٌ

b)     Zarf vasıtasıyla lazım fiilin çekimi de şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     ذُهِبَ مَعَهُمْ ذُهِبَ مَعَهُمَا ذُهِبَ مَعَهُ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ ذُهِبَ مَعَهُنَّ ذُهِبَ مَعَهُمَا ذُهِبَ مَعَهَا مُؤَنَّثٌ Dişil ذُهِبَ مَعَكُمْ ذُهِبَ مَعَكُمَا ذُهِبَ مَعَكَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ ذُهِبَ مَعَكُنَّ ذُهِبَ مَعَكُمَا ذُهِبَ مَعَكِ مُؤَنَّثٌ Dişil ذُهِبَ مَعَنَا   ذُهِبَ مَعِى   مُتَكَلِّمٌ