وَ تَقُولُ فِي التَّثْنِيَةِ؛ يَغْزُوَانِ وَ يَرْمِيَانِ وَ يَخْشَيَانِ. وَ تَقُولُ فِي الْجَمْعِ؛ يَغْزُونَ وَ يَرْمُونَ وَ يَخْشَوْنَ، وَ الْاَصْلُ؛ يَغْزُوُونَ وَ يَرْمِيُونَ وَ يَخْشَيُونَ. فَاُسْكِنَتِ الْوَاوُ وَ الْيَاءُ لِوُقُوعِهِمَا فِي لاَمِ الْفِعْلِ وَ اسْتِثْقَالِ الضَّمَّةِ عَلَيْهِمَا. وَ قُلِبَتْ يَاءُ يَخْشَيُونَ اَلِفًا لِتَحَرُّكِهَا وَ انْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا، فَاجْتَمَعَ السَّاكِنَانِ الْوَاوُ وَ الْيَاءُ، وَ بَعْدَهُمَا وَاوُ الْجَمْعِ، فَحُذِفَ مَا كَانَ قَبْلَ وَاوِ الْجَمْعِ، وَ ضُمَّتِ الْمِيمِ فِي يَرْمِونَ لِيَصِحَّ وَاوُ الْجَمْعِ. وَ تَقُولُ فِي وَاحِدَةِ الْمُخَاطَبَةِ تَغْزِينَ، وَ الْاَصْلُ تَغْزُوِينَ. فَاُسْكِنَتِ الزَّاىُ لِاِسْتِثْقَالِ الضَّمَّةِ قَبْلَ كَسْرَةِ الْوَاوِ وَ نُقِلَتْ كَسْرَةُ الْوَاوِ إِلَى الزَّاىِ وَ حُذِفَتِ الْوَاوُ لِسُكُونِهَا وَ سُكُونِ الْيَاءِ.
وَ تَقُولُ فِي التَّثْنِيَةِ ve tesniye için dersin ki; يَغْزُوَانِ ve يَرْمِيَانِ ve يَخْشَيَانِ dersin. وَ تَقُولُ فِي الْجَمْعِ ve cem için dersin ki; يَغْزُونَ ve يَرْمُونَ ve يَخْشَوْنَ dersin. وَ الْاَصْلُ bu cem olanların asılları; يَغْزُوُونَ ve يَرْمِيُونَ ve يَخْشَيُونَ şeklindedir. فَاُسْكِنَتِ الْوَاوُ وَ الْيَاءُ bu fiillerden vav ve ya harfleri sakin kılınır, لِوُقُوعِهِمَا فِي لاَمِ الْفِعْلِ fiilin lamul fiillerinde vaki oldukları için, وَ اسْتِثْقَالِ الضَّمَّةِ عَلَيْهِمَا ve bu vav ve ya harflerine de damme ağır gelir, o yüzden sakin kılınırlar. وَ قُلِبَتْ يَاءُ يَخْشَيُونَ yehşayune fiilindeki ya harfi, اَلِفًا elif harfine kalb olur, لِتَحَرُّكِهَا وَ انْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا kendisi harekeli ve ma kabli fethalı olduğu için. فَ o halde يَغْزُوُونَ ve يَرْمِيُونَ fiillerindeki vav ve ya sakin, يَخْشَيُونَ fiilindeki ya harfi de elif harfine kalbedilince; اجْتَمَعَ السَّاكِنَانِ الْوَاوُ وَ الْيَاءُ vav ve ya harfleri sakin olarak toplandı ve içtima-i sakineyn oluşturdular, yani يَغْزُوُونَ fiili يَغْزُوْوْنَ oldu ve يَرْمِيُونَ fiili يَرْمِيْوْنَ oldu ve يَخْشَيُونَ fiili يَخْشَاوْنَ oldu, وَ بَعْدَهُمَا o ikisinden yani vav ve ya harfinden sonraki, وَاوُ الْجَمْعِ cemi vavıdır, فَحُذِفَ مَا كَانَ قَبْلَ وَاوِ الْجَمْعِ o halde cemi vavından önceki vav ve ya hazfedildi ve fiillerimiz يَغْزُوْونَ iken يَغْزُونَ ve يَرْمِيْوْنَ iken يَرْمِونَ ve يَخْشَاوْنَ iken يَخْشَوْنَ oldular. Cemi vavlara dokunmadık. وَ ضُمَّتِ الْمِيمِ ve mim harfi dammelenir, فِي يَرْمِونَ yermi-v-ne olan fiildeki mim harfi ve fiili يَرْمُونَ olur, bunun nedeni لِيَصِحَّ وَاوُ الْجَمْعِ cemi vavının sıhhati içindir. Ve وَ تَقُولُ فِي وَاحِدَةِ الْمُخَاطَبَةِ müfred müennes muhataba sigası için, تَغْزِينَ dersin. وَ الْاَصْلُ aslı, تَغْزُوِينَ şeklindedir. فَاُسْكِنَتِ الزَّاىُ za harfi sakin kılınmıştır, لِاِسْتِثْقَالِ الضَّمَّةِ dammenin ağır gelmesiyle, قَبْلَ كَسْرَةِ الْوَاوِ kesreli vavdan önce, وَ نُقِلَتْ كَسْرَةُ الْوَاوِ ve vav harfinin kesresi nakloldu, إِلَى الزَّاىِ za harfine nakloldu, وَ حُذِفَتِ الْوَاوُ ve vav hazfedildi, لِسُكُونِهَا sakin olduğu için, وَ سُكُونِ الْيَاءِ ve ya harfi de sakin olduğu için. Yani iltika-i sakineyn olmasından dolayı.
Metnin Toplu Manası; غَزَا ve رَمَى ve خَشِىَ fiillerinin tesniyesi için يَغْزُوَانِ ve يَرْمِيَانِ ve يَخْشَيَانِ dersin ve cemi müzekkerleri için يَغْزُونَ ve يَرْمُونَ ve يَخْشَوْنَ dersin. Bu cemi müzekker sigalarının aslı يَغْزُوُونَ ve يَرْمِيُونَ ve يَخْشَيُونَ şeklindedir. Bu fiillerdeki lamul fiilde vaki olan vav ve ya harfleri dammeli olduklarından ve damme kendilerine ağır geldiğinden harekeleri sakin kılınmıştır ve fiillerimiz يَغْزُوْوْنَ ve يَرْمِيْوْنَ ve يَخْشَيْوْنَ oldular. Bunların içindeki يَخْشَيْوْنَ olan fiildeki sonradan sakin olan ya harfi kendinden önceki harf harekeli olduğu için elif harfine kalbolur ve يَخْشَاوْنَ şeklini alır. Sonra يَغْزُوْوْنَ ve يَرْمِيْوْنَ ve يَخْشَاوْنَ fiillerinde sakin vav ve sakin ya bir araya gelip içtima-i sakineyn oluştururlar. Sakin kılınan vav ve ya harfinden sonraki vav harfleri cemi vavıdır, o yüzden cemi vavının öncesindeki sakin vav ve ya hazfedilir ve fiillerimiz يَغْزُوْنَ ve يَرْمِوْنَ ve يَخْشَوْنَ olurlar. Ve يَرْمِوْنَ fiilindeki mim harfi dammelenir ve fiil يَرْمُوْنَ olur, bu işlem cemi vavının sıhhati için yapılmıştır. Son hamlede fiillerimiz يَغْزُوْنَ iken يَغْزُونَ ve يَرْمُوْنَ iken يَرْمُونَ ve يَخْشَوْنَ olarak kalırlar. يَخْشَوْنَ için bir şey yapamayız çünkü sakin vavı kaldırırsak veya kalbedersek cem alameti ortadan kalkar. غَزَا fiilinin müfred müennes muhataba sigası için تَغْزِينَ dersin. Bu fiilin aslı تَغْزُوِينَ şeklindedir. Bu تَغْزُوِينَ fiilindeki ز harfi dammeli olduğu için kendinden sonra kesreli bir و harfine damme harekesi ağır geldiği için ز harfi sakin kılınır ve fiilimiz تَغْزْوِينَ olur. Sonra و harfinin kesresi ma kablindeki sahih olan ve sakin olan ز harfine nakledilir ve و harfi sakinleşir ve fiilimiz تَغْزِوْينَ olur. Müfred müennes muhataba ya’sı ile lamul fiili olan vav arasında iltika-i sakineyn oldu ve iltika-i sakineynin defi için lamul fiili olan vav harfi hazfedildi ve fiilimiz تَغْزِينَ oldu.