Maksud

Sülasi Mücerred Fiillerden Türetim 2

وَ إِنْ كَانَ مَكْسُورًا، فَالْمَصْدَرُ الْمِيمِيُّ مِنْهُ مَفَعَلٌ بِفَتْحِ الْمِيمِ وَ الْعَيْنِ وَ سُكُونِ الْفَاءِ إِلاَّ الْمَرْجِعَ وَ الْمَصِيرَ فَإِنَّهُمَا مَصْدَرَانِ وَ قَدْ جَاآ بِكَسْرِ الْعَيْنِ وَ الزَّمَانُ وَ الْمَكَانُ مِنْهُ مَفْعِلٌ بِكَسْرِ الْعَيْنِ هَذَا فِي الصَّحِيحِ وَ الْاَجْوَفِ وَ الْمُضَاعَفِ وَ الْمَهْمُوزِ

وَ إِنْ كَانَ مَكْسُورًا eğer sülasi mücerred bir fiilin aynül fiili meksur olursa, فَالْمَصْدَرُ الْمِيمِيُّ  bu halde masdar-ı mimi kalıbı مِنْهُ o muzari fiilden, مَفَعَلٌ  vezninde gelir. بِفَتْحِ الْمِيمِ mim harfinin fethasıyla, وَ الْعَيْنِ ve ayn harfinin fethasıyla, وَ سُكُونِ الْفَاءِ ve fa harfinin sakin oluşuyladır. إِلاَّ ancak, الْمَرْجِعَ yani مَرْجِعٌ “dönme yeri, dönme zamanı, dönmek” kelimesi, وَ الْمَصِيرَ ve مَصِيرٌ “dönme yeri, dönme zamanı, dönmek” kelimesi, فَإِنَّهُمَا bu sayılan ikisi, مَصْدَرَانِ iki masdardır, وَ قَدْ ve bazen, جَاآ o ikisi yani مَرْجِعٌ ve مَصِيرٌ kelimeleri, بِكَسْرِ الْعَيْنِ ayn harfinin kesresiyle, وَ الزَّمَانُ وَ الْمَكَانُ ve ism-i zaman ve ism-i mekan kalıplar, مِنْهُ o muzari fiilden, مَفْعِلٌ vezninde gelir. بِكَسْرِ الْعَيْنِ ayn harfinin kesresiyle. Bu مَفْعِلٌ vezni هَذَا فِي الصَّحِيحِ sahih fiillerde, وَ الْاَجْوَفِ ecvef fiillerde, وَ الْمُضَاعَفِ ve muzaf fiillerde, وَ الْمَهْمُوزِ ve mehmuz fiillerde uygulanır.

Metnin Toplu Manası; Sülasi mücerred olan fiillerin muzarisinin aynül fiili eğer meksur olursa, o muzari fiilin ism-i masdarı مَفَعَلٌ vezninde gelir. Bu kalıp ayn ve mim harfinin fethası ve fa harfinin sükunuyladır. Ancak muzarisinin aynül fiili meksur olduğu halde masdar-ı mimi kalıplarının aynül fiili meksur olan şu iki fiil مَرْجِعٌ ve مَصِيرٌ şazz olarak gelmişlerdir. Bazen bu iki masdarın (مَرْجِعٌ ve مَصِيرٌ) aynül fiili bazen kesreli olur. Kıyasen fethalı olması gerekirdi. Sülasi mücerred olan fiillerin muzarisinin aynül fiili eğer meksur olursa, o muzari fiilin ism-i zamanı ve ism-i mekanı ise مَفَعِلٌ vezninde aynül fiilinin kesresiyle gelir. Bu söylenilenler sahih, ecvef, muzaâf ve mehmuz fiiler içindir.

İlgili Makaleler