Sikanın Ziyadesi:
Farklı tarîklerden gelen hadîsler
karşılaştırılınca biri diğerine karşı noksan veya ziyadeler ihtiva edebilir.
Böyle bir durumda ziyade’nin hükmü nedir?
Muhaddis ve fukahâdan cumhurun mezhebi, bu
ziyadeyi sika râvi yapmışsa mutlak olarak makbûl addeder. Bu ziyâde, hadîsi önce
ziyadesiz olarak zikretmiş olan râviden veya bir başkasından gelmiş, şerî bir
hükme müteallik olmuş veya olmamış, sâbit bir hükmü değiştirecek mahiyette olmuş
veya olmamış, ziyâdenin bulunmadığı bir haberle sâbit olan ahkâmın nakzını
gerekli kılmış veya kılmamış farketmez, ziyâde makbûldür. İbnu Tahir, bu ziyade
söz üzerinde ittifak olmalı, iddiasında bulunmuştur. Mutlak şekilde makbûl
değildir diyen de olduğu gibi, “Hadîsi, daha önce nâkıs şekilde rivâyet etmiş
olanların dışındakilerden gelen ziyâde makbûldür, bir kere nakıs olarak rivâyet
edenden vâki ise, makbûl değildir” diyen de olmuştur. İbnu’s-Sabbağ bu sonuncu
durum hakkında: “Bu râvi, rivâyetleri iki ayrı mecliste aldığını, birinde nakıs,
diğerinde ziyadeli olarak işitmiş bulunduğunu tasrîh etse de ziyade makbuldür”
der.
İbnu’s-Salâh ziyade’yi bir kaç kısma ayırmıştır:
1-
Sıhhate muhalefet eden ziyade, bu şâz kısmına gireceği için reddedilir.
2-
Muhalefet olmayan ziyâde: Bir sikanın, hadîsin bir kısmıyla teferrüdü gibi. Bu
makbûldür. Hatib bu kısmın makbûl addedilmesinde ulemanın ittifak ettiğini aynen
belirtir.
3-
Bir hadisin diğer râvilerince zikredilmeyen ziyadesi: Makbûl olduğu belirtilen
bu üçüncü çeşid ziyâdeye, bir de örnek kaydedilir: Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)’ın: “Arz bana hem mescit ve hem de temiz kılındı” hadisini Ebu
Mâlik el-Eşca’î şöyle rivâyette teferrud etmiştir: “….toprağı temiz
kılındı”. Bu üçüncü çeşit birinciye de benzer, ikinciye de. Orta bir ziyade
çeşididir.[1]