MUZAAF FİİLLER
Muzaaf, birinci, ikinci ve dördüncü bablardan gelir:
- birinci babdan gelen muzaaflar: فَعَّ ، يَفُعُّ şeklinde olur. Örnek: رَدَّ ، يَرُدُّ gibi.
- İkinci babdan gelen muzaaflar: فَعَّ ، يَفِعُّ şeklinde olur. Örnek: حَبَّ ، يَحِبُّ gibi.
- Dördüncü babdan gelen muzaaflar: فَعَّ ، يَفَعُّ şeklinde olur.Örnek: عَضَّ ، يَعَضُّ gibi.
Mazi malum birinci çekimi her babda فَعَّ şeklindedir.
Mazi malumun baştan beş çekimi şeddelidir. Sahihe benzemez. Fakat altıncıdan itibaren şedde düşer ve sahih gibi çekilir:
Birinci babda:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| فَعُّوا | فَعَّا | فَعَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| فَعَلْنَ | فَعَّتَا | فَعَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| فَعَلْتُمَْ | فَعَلْتُمَا | فَعَلْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| فَعَلْتُنَّ | فَعَلْتُمَا | فَعَلْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| فَعَلْنَا |
| فَعَلْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Birinci babda:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| رَدُّوا | رَدَّا | رَدَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| رَدَدْنَ | رَدَّتَا | رَدَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| رَدَدْتُمْ | رَدَدْتُمَا | رَدَدْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| رَدَدْتُنَّ | رَدَدْتُمَا | رَدَدْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| رَدَدْنَا |
| رَدَدْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
İkinci babda:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| حَبُّوا | حَبَّا | حَبَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| حَبَبْنَ | حَبَّتَا | حَبَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| حَبَبْتُمْ | حَبَبْتُمَا | حَبَبْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| حَبَبْتُنَّ | حَبَبْتُمَا | حَبَبْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| حَبَبْنَا |
| حَبَبْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Dördüncü babda:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| فَعَُّوا | فَعَّا | فَعَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| فَعِلْنَ | فَعَّتَا | فَعَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| فَعِلْتُمْ | فَعِلْتُمَا | فَعِلْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| فَعِلْتُنَّ | فَعِلْتُمَا | فَعِلْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| فَعِلْنَا |
| فَعِلْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Dördüncü babda:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| غَضُّوا | غَضَّا | غَضَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| غَضِضْنَ | غَضَّتََا | غَضَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| غَضِضْتُمْ | غَضِضْتُمَا | غَضِضْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| غَضِضْتُنَّ | غَضِضْتُمَا | غَضِضْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| غَضِضْنَا |
| غَضِضْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
MAZİ MEÇHUL
Mazi meçhul her babda (kalıpta) فُعَّ biçimindedir. Şu halde رَدَّ nin meçhulü رُدَّ; حَبَّ nin meçhulü حُبَّ; غَضَّ nin meçhulü غُضَّ olmuş olur.
Mazi meçhulün de baştan beş çekimi şeddelidir. Sahihe benzemez.
Fakat altıncıdan itibaren şedde düşer ve sahih gibi çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| فُعُّوا | فُعَّا | فُعَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| فُعِلْنَ | فُعَّتَا | فُعَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| فُعِلْتُمْ | فُعِلْتُمَا | فُعِلْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| فُعِلْتُنَّ | فُعِلْتُمَا | فُعِلْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| فُعِلْنَا |
| فُعِلْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
رُدَّ mazi meçhul fiilide bu şekil çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| رُدُّوا | رُدَّا | رُدَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| رُدِدْنَ | رُدَّتَا | رُدَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| رُدِدْتُمْ | رُدِدْتُمَا | رُدِدْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| رُدِدْتُنَّ | رُدِدْتُمَا | رُدِدْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| رُدِدْنَا |
| رُدِدْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
حُبَّ mazi meçhul fiilide bu şekil çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| حُبُوا | حُبَّا | حُبَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| حُبِبْنَ | حُبَّتَا | حُبَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| حُبِبْتُمْ | حُبِبْتُمَا | حُبِبْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| حُبِبْتُنَّ | حُبِبْتُمَا | حُبِبْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| حُبِبْنَا |
| حُبِبْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
غُضَّ mazi meçhul fiilide bu şekil çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| عُضُّوا | عُضَّا | عُضَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| عُضِضْنَ | عُضَّتَا | عُضَّتْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| عُضِضْتُمْ | عُضِضْتُمَا | عُضِضْتَ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| عُضِضْتُنَّ | عُضِضْتُمَا | عُضِضْتِ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| عُضِضْنَا |
| عُضِضْتُ |
| مُتَكَلِّمٌ |
MUZARİ MALUM
Muzari malum,
birinci babda يَفُعُّ şeklinde gelir.
İkinci babda يَفِعُّ şeklinde gelir.
Dördüncü babda يَفَعُّ şeklinde gelir.
Muzari malum çekimi yapılırken iki cemi müennes şeddesiz, diğerleri şeddelidir. Demek oluyor ki, yalnız iki cemi müennes sahih gibi çekilir. Bundan dolayı iki cemi müennes birinci babdan gelen muzaaflarda يَفْعُلنَ ، تَفْعُلنَ; ikinci babdan gelen muzaaflarda يَفْعِلْنَ ، تَفْعِلنَ; dördüncü babdan gelen muzaaflarda ise يَفْعَلْنَ ، تَفْعَلْنَ şeklinde çekilir.
Örnek:يَرُدُّ muzari malum fiili şöyle çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| يَرُدُّونَ | يَرُدَّانِ | يَرُدُّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| يَرْدُدْنَ | تَرُدََّّانِ | تَرُدُّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| تَرُدُّونَ | تَرُدََّّانِ | تَرُدُّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| تَرْدُدْنَ | تَرُدََّّانِ | تَرُدِّينَ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| نَرُدُّ |
| اَرُدُّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Örnek:يَحِبُّ muzari malum fiili şöyle çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| يَحِبُّونَ | يَحِبَّانِ | يَحِبُّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| يَحْبِبْنَ | تَحِبَّانِ | تَحِبُّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| تَحِبُّونَ | تَحِبَّانِ | تَحِبُّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| تَحْبِبْنَ | تَحِبَّانِ | تَحِبِّينَ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| نَحِبُّ |
| اَحِبُّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Örnek:يَعَضُّ muzari malum fiili şöyle çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| يَعَضُّونَ | يَعَضَّانِ | يَعَضُّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| يَعْضَضْنَ | تَعَضَّانِ | تَعَضُّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| تَعَضُّونَ | تَعَضَّانِ | تَعَضُّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| تَعْضَضْنَ | تَعَضَّانِ | تَعَضِّينَ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| نَعَضُّ |
| اَعَضُّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
MUZARİ MEÇHUL
Muzari meçhul her babda (kalıpta)يُفَعُّ şeklindedir. O halde يَرُدُّ nun meçhulü يُرَدُّ; يَحِبُّ nun meçhulü يُحَبُّ; يَعَضُّ nun meçhulü يُعَضُّ şeklinde olmuş olur.
Muzari meçhulün de yalnız iki cemi müennesin çekimi şeddesizdir.
Diğerleri şeddelidir. Ve bu iki cemi müennes her babda (kalıpta) يُفْعَلْنَ ، تُفْعَلْنَ şeklinde gelir.
Örnek: يُرَدُّ muzari meçhul fiili şöyle çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| يُرَدُّونَ | يُرَدَّانِ | يُرَدُّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| يُرْدَدْنَ | تُرَدَّانِ | تُرَدُّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| تُرَدُّونَ | تُرَدَّانِ | تُرَدُّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| تُرْدَدْنَ | تُرَدَّانِ | تُرَدِّينَ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| نُرَدُّ |
| اُرَدُّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Örnek:يُحَبُّ muzari meçhul fiili şöyle çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| يُحَبُّوَ | يُحَبََّانِ | يُحَبُّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| يُحْبَبْنَ | تُحَبَّانِ | تُحَبُّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| تُحَبُّونَ | تُحَبَّانِ | تُحَبُّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| تُحْبَبْنَ | تُحَبَّانِ | تُحَبِّينَ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| نُحَبُّ |
| اُحَبُّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Örnek:يُعَضُّ muzari meçhul fiili şöyle çekilir:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| يُعَضُّونَ | يُعَضَّانِ | يُعَضُّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| يُعْضَضْنَ | تُعَضَّانِ | تُعَضُّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| تُعَضُُّونَ | تُعَضَّانِ | تُعَضُّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| تُعْضَضْنَ | تُعَضَّانِ | تُعَضِّينَ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| نُعَضُّ |
| اُعَضُّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
MUZARİ MANSUB
Muzaafların muzari masubu tamamen sahihte açıklanan kaideye tabi olup hiçbir istisnası yoktur.
Örnek:
Birinci babdan:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَنْ يَرُدُّوا | لَنْ يَرُدَّا | لَنْ يَرُدَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَنْ يَرْدُدْنَ | لَنْ تَرُدَّا | لَنْ تَرُدَّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ تَرُدَُّوا | لَنْ تَرُدَّا | لَنْ تَرُدَّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَنْ تَرْدُدْنَ | لَنْ تَرُدَّا | لَنْ تَرُدِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ نَرُدَّ |
| لَنْ اَرُدَّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
İkinci babdan:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَنْ يَحِبُّوا | لَنْ يَحِبَّا | لَنْ يَحِبَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَنْ يَحْبِبْنَ | لَنْ تَحِبَّا | لَنْ تَحِبَّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ تَحِبُّوا | لَنْ تَحِبَّا | لَنْ تَحِبَّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَنْ تَحْبِبْنَ | لَنْ تَحِبَّا | لَنْ تَحِبِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ نَحِبَّ |
| لَنْ اَحِبَّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Dördüncü babdan:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَنْ يَعَضُّوا | لَنْ يَعَضَّا | لَنْ يَعَضَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَنْ يَعْضِضْنَ | لَنْ تَعَضَّا | لَنْ تَعَضَّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ تَعَضُّوا | لَنْ تَعَضَّا | لَنْ تَعَضَّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَنْ تَعْضَضْنَ | لَنْ تَعَضَّا | لَنْ تَعَضِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ نَعَضَّ |
| لَنْ اَعَضَّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Muzari malum meçhulleri de sahihteki gibi çekilir:
Birinci babdan:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَنْ يُرَدُّوا | لَنْ يُرَدَّا | لَنْ يُرَدَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَنْ يُرْدَدْنَ | لَنْ تُرَدَّا | لَنْ تُرَدَّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ تُرَدُّوا | لَنْ تُرَدَّا | لَنْ تُرَدَّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَنْ تُرْدَدْنَ | لَنْ تُرَدَّا | لَنْ تُرَدِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ نُرَدَّ |
| لَنْ اُرَدَّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
İkinci babdan:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَنْ يُحَبُّوا | لَنْ يُحَبَّا | لَنْ يُحَبَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَنْ يُحْبَبْنَ | لَنْ تُحَبَّا | لَنْ تُحَبَّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ تُحَبَّوا | لَنْ تُحَبَّا | لَنْ تُحَبَّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَنْ تُحْبَبْنَ | لَنْ تُحَبَّا | لَنْ تُحَبِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ نُحَبَّ |
| لَنْ نُحَبَّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Dördüncü babdan:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَنْ يَعَضُّوا | لَنْ يُعَضَّا | لَنْ يُعَضَّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَنْ يُعْضَضْنَ | لَنْ تُعَضَّا | لَنْ تُعَضَّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ تُعَضُّوا | لَنْ تُعَضَّا | لَنْ تُعَضَّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَنْ تُعْضَضْنَ | لَنْ تُعَضَّا | لَنْ تُعَضِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَنْ نُعَضَّ |
| لَنْ اُعَضَّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
MUZARİ MECZUM
Nunlu çekimler tamamen sahihte anlatılan kurallara tabiidir. Ancak nun’suz beş çekimde durum başka şekildedir. Şöyle ki:
– Birinci babın (kalıbın) muzari meczum malumunda nunsuz beş çekiminin son harfini üstün, esre ve ötre okumak caizdir. Örnek dal’ın üstünü ile لَمْ يَرُدَّ; yahut dal’ın esresiyle لَمْ يَرُدِّ; yahut dal’ın ötresiyle لَمْ يَرُدُّ gibi. Fakat üstün olarak لَمْ يَرُدَّ okumak daha uygundur.
– İkinci ve dördüncü babın muzari meczum malumunda nunsuz beş çekimin son harfini üstün veya esre okumak caizdir. Ancak ötre okunamaz. Örnek: İkinci babdan (kalıptan) ba’nın (harfinin) üstünü ile لَمْ يَحِبَّ; yahut ba’nın esresiyle لَمْ يَحِبِّ gibi. Yine dördüncü babdan (kalıptan) dat’ın üstünüyle لَمْ يَعَضَّ; yahut dat’ın esresiyle لَمْ يَعِضِّ gibi. Fakat bu iki babda da üstün okumak لَمْ يَحِبَّ ، لَمْ يَعَضَّ daha uygundur.
لَمْ يَرُدَُِّ muzari malum meczum fiilinin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يَرُدُّوا | لَمْ يَرُدَّا | لَمْ يَرُدَُِّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يَرْدُدْنَ | لَمْ تَرُدَّا | لَمْ تَرُدَُِّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تَرُدُّوا | لَمْ تَرُدَّا | لَمْ تَرُدَُِّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تَرْدُدْنَ | لَمْ تَرُدَّا | لَمْ تَرُدِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نَرُدَُِّ |
| لَمْ اَرُدَُِّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
لَمْ يَحِبَِّ muzari malum meczum fiilinin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يَحِبُّوا | لَمْ يَحِبَّا | لَمْ يَحِبَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يَحْبِبْنَ | لَمْ تَحِبَّا | لَمْ تَحِبَِّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تَحِبُّوا | لَمْ تَحِبَّا | لَمْ تَحِبَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تَحْبِبْنَ | لَمْ تَحِبَّا | لَمْ تَحِبِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نَحِبَِّ |
| لَمْ اَحِبَِّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
لَمْ يَعَضَِّ muzari malum meczum fiilinin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يَعَضُّوا | لَمْ يَعَضَّا | لَمْ يَعَضَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يَعْضَضْنَ | لَمْ تَعَضََّا | لَمْ تَعَضَِّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تَعَضُّوا | لَمْ تَعَضََّا | لَمْ تَعَضَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تَعْضَضْنَ | لَمْ تَعَضََّا | لَمْ تَعَضِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نَعَضَِّ |
| لَمْ اَعَضَِّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Dikkat:
Bunların meçhullerinde nun’suz sigalar yalnız iki hareke ile okunur. Demek ki, gerek birinci babdan ve gerekse ikinci veya dördüncü babdan olsun muzari meczumun meçhulünde nun’suz sigaların son harfi ancak üstün veya esre okunur.
لَمْ يُرَدَِّ muzari meçhul meczum fiilin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يُرَدُّوا | لَمْ يُرَدَّا | لَمْ يُرَدَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يُرْدَدْنَ | لَمْ تُرَدَّا | لَمْ تُرَدَِّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تُرَدُّوا | لَمْ تُرَدَّا | لَمْ تُرَدَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تُرْدَدْنَ | لَمْ تُرَدَّا | لَمْ تُرَدِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نَرُدَِّ |
| لَمْ اَرُدَِّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
لَمْ يُحَبَِّ muzari meçhul meczum fiilin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يُحَبُّوا | لَمْ يُحَبَّا | لَمْ يُحَبَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يُحْبَبْنَ | لَمْ تُحَبَّا | لَمْ تُحَبَِّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تُحَبُّوا | لَمْ تُحَبَّا | لَمْ تُحَبَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تُحْبَبْنَ | لَمْ تُحَبَّا | لَمْ تُحَبِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نُحَبَِّ |
| لَمْ اُحَبَِّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
لَمْ يُعَضَِّ muzari meçhul meczum fiilin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يُعَضُّوا | لَمْ يُعَضَّا | لَمْ يُعَضَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يُعْضَضْنَ | لَمْ تُعَضَّا | لَمْ تُعَضَِّ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تُعَضُّوا | لَمْ تُعَضَّا | لَمْ تُعَضَِّ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تُعْضَضْنَ | لَمْ تُعَضَّا | لَمْ تُعَضِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نُعَضَِّ |
| لَمْ اُعَضَِّ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Dikkat: Muzari malum/meçhul meczumunda nunsuz sigalar gibide çekilir:
Birinci babdan olan رَدَّ nin muzari meczumunda nun’suz sigaların sahih gibi okunmasına göre çekimi:
لَمْ يَرْدُدْ muzari malum mezcum fiilin sahih gibi çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يَرُدُّوا | لَمْ يَرُدَّا | لَمْ يَرْدُدْ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يَرْدُدْنَ | لَمْ تَرُدَّا | لَمْ تَرْدُدْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تَرُدُّوا | لَمْ تَرُدَّا | لَمْ تَرْدُدْ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تَرْدُدْنَ | لَمْ تَرُدَّا | لَمْ تَرُدِّى | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نَرْدُدْ |
| لَمْ اَرْدُدْ |
| مُتَكَلِّمٌ |
İkinci babdan olan حَبَّ nin muzari meczumunda nun’suz sigaların sahih gibi okunmasına göre çekimi:
لَمْ يَحْبِبْ muzari malum meczum fiilin sahih gibi çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يَحِبُّوا | لَمْ يَحِبَّا | لَمْ يَحْبِبْ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يَحْبِبْنَ | لَمْ تَحِبَّا | لَمْ تَحْبِبْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تَحِبُّوا | لَمْ تَحِبَّا | لَمْ تَحْبِبْ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تَحْبِبْنَ | لَمْ تَحِبَّا | لَمْ تَحِبِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نَحْبِبْ |
| لَمْ اَحْبِبْ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Dördüncü babdan olan عَضَّ kelimesinin muzari meczumunda nun’suz sigaların sahih gibi okunmasına göre çekimi:
لَمْ يَعْضَضْ muzari malum meczum fiilin sahih gibi çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يَعَضُّوا | لَمْ يَعَضَّا | لَمْ يَعْضَضْ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يَعْضَضْنَ | لَمْ تَعَضََّا | لَمْ تَعْضَضْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تَعَضُّوا | لَمْ تَعَضََّا | لَمْ تَعْضَضْ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تَعْضَضْنَ | لَمْ تَعَضََّا | لَمْ تَعَضِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نَعْضَضْ |
| لَمْ اَعْضَضْ |
| مُتَكَلِّمٌ |
Bunların meçhulünde ise sahihteki muzari meçhul kaidesine göre hareket edilir. Yani nun’suz sigalarda birinci harfi ötre, üçüncüyü üstün okuruz. O zaman şu şekilleri alır ve hepsi aynı şekilde çekilir:
| Muzari malum meczum |
| Muzari meçhul meczum |
| لَمْ يَرْدُدْ | Birinci bab → | لَمْ يُرْدَدْ |
| لَمْ يَحْبِبْ | İkinci bab → | لَمْ يُحْبَبْ |
| لَمْ يَعْضَضْ | Dördüncü bab→ | لَمْ يُعْضَضْ |
لَمْ يُرْدَدْ muzari meçhul meczum fiilin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يُرَدُّوا | لَمْ يُرَدَّا | لَمْ يُرْدَدْ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يُرْدَدْنَ | لَمْ تُرَدَّا | لَمْ تُرْدَدْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تُرَدُّوا | لَمْ تُرَدَّا | لَمْ تُرْدَدْ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تُرْدَدْنَ | لَمْ تُرَدَّا | لَمْ تُرَدِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نُرْدَدْ |
| لَمْ اُرْدَدْ |
| مُتَكَلِّمٌ |
لَمْ يُحْبَبْ muzari meçhul meczum fiilin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يُحَبُّوا | لَمْ يُحَبَّا | لَمْ يُحْبَبْ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يُحْبَبْنَ | لَمْ تُحَبَّا | لَمْ تُحْبَبْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تُحَبُّوا | لَمْ تُحَبَّا | لَمْ تُحْبَبْ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تُحْبَبْنَ | لَمْ تُحَبَّا | لَمْ تُحَبِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نُحْبَبْ |
| لَمْ اُحْبَبْ |
| مُتَكَلِّمٌ |
لَمْ يُعْضَضْ muzari meçhul meczum fiilin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| لَمْ يُعَضُّوا | لَمْ يُعَضَّا | لَمْ يُعْضَضْ | مُذَكَّرٌ Eril | غَائِبٌ |
| لَمْ يُعْضَضْنَ | لَمْ تُعَضَّا | لَمْ تُعْضَضْ | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ تُعَضُّوا | لَمْ تُعَضَّا | لَمْ تُعْضَضْ | مُذَكَّرٌ Eril | مُخَاطَبٌ |
| لَمْ تُعْضَضْنَ | لَمْ تُعَضَّا | لَمْ تُعَضِّي | مُؤَنَّثٌ Dişil | |
| لَمْ نُعْضَضْ |
| لَمْ اُعْضَضْ |
| مُتَكَلِّمٌ |
EMRİ HAZIR MALUM
Emri hazırın malumu birinci babdan (kalıptan) gelen muzaaf fiillerde فُعَّ yahut فُعِّ veya فُعُّ şeklinde olur. رُدُّ ،رُدِّ ، رُدَّ gibi.
Bu üç şekilden birisincisi yani ikinci harfi üstün okumak, dile kolay geldiğinden daha uygundur. Vakıa bu mazi meçhule benzese de karine ile fark edilir.
İkinci babdan gelen muzaaflarda emri hazır malum فِعَّ yahut فِعِّ şeklinde gelir. حِبِّ ، حِبَّ gibi. Birinci şekilde okumak daha uygundur.
Dördüncü babdan gelen muzaaflarda emri hazır malum فَعَّ yahut فَعِّ şeklinde gelir. عَضِّ ، عَضَّ gibi. Fakat birinci şekilde okumak daha uygundur. Bu mazi maluma benzese de karine ile fark edilir.
Emri hazır malumun CEMİ MÜENNES MUHATABI sahih gibi şeddesiz olup birinci babda اُفْعُلنَ , ikinci babda اِفْعِلْنَ , dördüncü babda اِفْعَلْنَ şeklinde olur.
رُدَّ nin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| رُدُّوا | رُدَّا | رُدَِّ – اُرْدُدْ | مُذَكَّرٌ | مُخَاطَبٌ |
| اُرْدُدْنَ | رُدَّا | رُدِّي | مُؤَنَّثٌ |
حِبَّ nin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| حِبُّوا | حِبَّا | حِبَّ – اِحْبِبْ | مُذَكَّرٌ | مُخَاطَبٌ |
| اِحْبِبْنَ | حِبَّا | حِبِّي | مُؤَنَّثٌ |
عَضَّ nin çekimi:
| جَمْعٌ Çoğul | تَثْنِيَةٌ İkil | مُفْرَدٌ Tekil |
|
|
| عَضُّوا | عَضَّا | عَضَِّ – اِعْضَضْ | مُذَكَّرٌ | مُخَاطَبٌ |
| اِعْضَضْنَ | عَضَّا | عَضِّي | مُؤَنَّثٌ |
Emri hazır malumun yalnız birinci sigasını (çekimi) sahihler gibi okumak caizdir. O zaman birinci babda اُفْعُلْ , ikinci babda اِفْعِلْ , dördüncü babda اِفْعَلْ şeklinde olabilir. اِحْبِبْ ، اُرْدُدْ ، اِعْضَضْ gibi.
Dikkat:
Dördüncü babdan olan مَسَّ ve ظَلَّ kelimeleri normal olarak tasrif olunmakla beraber İmam Sibeveyh’e göre bu iki kelimeye mahsus olmak üzere altıncı sigadan itibaren مَسْنَ ، ظَلْنَ veya مِسْنَ ، ظِلْنَ demek de caizdir.
Dikkat:
(1,2,3,4,5,6,7,8) rakamlarıyla gösterilen tasriflerde لَمْ yerine لَمَّا getirilecek olursa CAHDİ MUSTAĞRAK meydana gelir.
Bu tasniflerin yalnız gaib sigalarında لَمْ yerine لِ getirilecek olursa EMRİ GAİB, لاَ getirilecek olursa NEHYİ GAİB meydana gelir.
Bu tasriflerin yalnız muhatab sigalarında لَمْ yerine لاَ getirilecek olursa NEHYİ HAZIR meydana gelir.
Bu tasriflerin yalnız iki mütekellim sigasında لَمْ yerine لِ getirilecek olursa EMRİ MÜTEKELLİM, لاَ getirilecek olursa NEHYİ MÜTEKELLİM meydana gelir.
Eğer (4,8) rakamlarıyla gösterilen iki tasrifin yalnız muhatab sigalarında لَمْ yerine لِ getirilecek olursa EMRİ HAZIRIN MEÇHULÜ meydana gelir.