Bu sözlük Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Fârîs (ö. 395/1004) tarafından
telif edilmiştir. Kendisinin bu sahada Kitâbu’l-Mucmel veya
el-Mucmel fi’l-Luğa adlı bir başka eseri daha vardır. Makâmât sahibi
el-Harîrî, Makâme-i Tayyibiye’de kendisine övgülerde bulunur38.
Ahmed b. Fâris eserine temel teşkil eden kaynakları arasında
el-Halil’in el-Ayn’ını, Ebû ‘Ubeyd’in (ö. 224/834) Garîbü’l-
Hadîs’iyle Mikyâsü’l-Garîb’ini, İbnü’s-Sikkît’in (ö. 244/858) el-
Mantık’ını ve İbn Düreyd (ö. 321/933) ’in el-Cemhere’sini zikreder.
Mu‘cemu Makâyîsi’l-Luğa sözlükler içerisinde iştikak metodunun
en güzel uygulandığı bir sözlüktür. Bu eser de kelimenin
ilk asli harfi esas alınarak hazırlanmıştır. Madde başlıkları elif
harfinden başlayarak yâ harfine kadar ilk aslî harflerine göre bölümlere
ayrılmıştır. Her bölüm kendi içinde muzâ‘af, sülâsî asıllı
37 Bkz. Abdussemi’ Muhammed Ahmed, a.g.e, s. 59.
38 ”Makâme-i Teyyibiye” Makâmâtu’l-Harîrî’nin 32 makâmesidir. Bkz., a.g.e.,
Nşr. Muhammed Abdulkâdir, Bulak, 1317, I, 372-404.
Ali Cüneyt EREN
Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IX (2009), sayı: 1
ve asli harfleri üçten fazla olan kelimeler olmak üzere üçe ayrılmıştır.
Ele alınan kelimenin birinci harfleri ve bu harfi takip eden
harfleri alfabetik sıraya göre sıralanmıştır. Mesela ( ج) bölümünde
ج) ) ve ( ح) ile başlayan kelime alfabetik olarak bu sıranın bitişine
kadar sürer. Bu bölüm sona erdikten sonra ( ج) ve ( ج) ,(أ) ve ( (ج) ,(ب
ve ( ت) ile başlayan kelimelere geçilir.
Ali Cüneyt EREN•