Manevi Tekit Nedir

 Lafzî Tekit – Manevi Tekit

Mânevî Te’kit: Sadece şu kelimelerle yapılan te’kittir:

Mânevi te’kit örneği:

Bu kelimeler tekid edilecek kelimenin zamirine muzaf olurlar ve tekit ettiği kelimenin harekesini alırlar. Manevi tekitle marife tekit edilir, nekre tekit edilmez. Sırasıyla örnekleriyle inceleyelim:

Mânevi te’kit örneği: ( اتْرُكْ الذُنُوبَ كُلَّهَا ) “Günahların tümünü terket.” cümlesindeki ( اتْرُكْ ) emri hazır olup fâili, tahtında müstetir ve mahallen merfu olan ( أَنْتَ ) zamiridir. ( الذُنُوبَ ) lafzı, emri hazır fiilinin mefulün bihi olduğu için mensubtur. ( كُلَّ ), mefulü bihi’den mânevi te’kit olduğu için onun harekesini alarak mensub olmuştur. ( كُلَّهَا ) bir isim tamlaması olup, ( كُلَّ ) lafzı, muzaf ve ( هَا ) muttasıl zamiri, muzafun iley olduğu için mahallen mecrurdur.

 Mânevi te’kit sadece ( نَفْسُ عَيْنُ كِلاَ كِلْتَ جَمِيعُ كُلَّ عَامَّةُ ) kelimeleri ile yapılan te’kitdir. Bu kelimeler, te’kit edilecek kelimenin zamirine muzaf olurlar ve te’kit ettiği kelimenin harekesini alırlar. Buna “marife te’kit” de denir, çünkü nekre kelimenin te’kiti yapılmaz.

( نَفْسُ عَيْنُ ) “Kendisi, aynısı mânasında”. Müfred kelimeyi te’kit ederler ve bazan zâid ( بِ ) harficeri alırlar. Tesniye ve cemi bir kelimeyi te’kit edecekleri zaman ( أَنْفُس أَعْيُن ) şeklindeki cemi sığaları kullanılır.

• ( كِلاَ كِلْتَ ) “ikisi mânasında”. Sonlarında tesniye zamiri bulunur ve tesniyeyi te’kit ederler. Bu ikisi, zamirle değil de, isimle birleştiği takdirde te’kit olmazlar, cümlenin unsuru olurlar. ( كِلاَ ) müzekker ve ( كِلْتَ ) müennes için kullanılır.
• ( جَمِيعُ كُلَّ ) “hepsi, tümü mânasında”. Müfred kelimeleri te’kit ederler. ( أَجْمَعُ ) müzekker cemi ve ( جُمَعُ ) müennes cemileri te’kit eder.
• ( كَافَّةٌ عَامَّةُ ) “tamamı, geneli mânasında”. Kendilerine uygun zamir alarak te’kit ederler. Örnek: ( جَاءَ النَاسُ كَّافَّتُهُمْ ) “İnsanların tamamı geldi.”

عَيْنُ	نَفْسُ	Kendisi, aynısı
زاَرَنِي الْوَزِيرُ نَفْسُهُ.			Bakanın kendisi beni ziyaret etti.
قاَبَلْتُ الْوَزِيرَ نَفْسَهُ.			Bakanın kendisiyle karşılaştım.
كَتَبْتُ إِلَى الْوَزِيرِ نَفْسِهِ.			Bakanın kendisine yazdım.
حَضَرَتْ فاَطِمَةُ عَيْنُهاَ.			Fatıma’nın bizzat kendisi geldi.
قَرَأْتُ الْقِصَّةَ عَيْنَهاَ.			Hikâyenin kendisini okudum.

* (نَفْسٌ) ve (عَيْنٌ) müfred kelimeyi tekid ederler. Tesniye ve cemi bir kelimeyi tekit edecekleri zaman (أَنْفُس)(أَعْيُن) şeklindeki cemi siygaları kullanılır:

*Bazen (نَفْسٌ) ve (عَيْنٌ) kelimelerine bitişik zâid (بِ) harf-i ceri de gelebilir.

Sonlarında tesniye zamiri bulunur ve tesniyeyi tekit ederler. (كِلاَ) müzekker, (كِلْتاَ) müennes için kullanılır.

*(كِلاَ) ve (كِلْتاَ) zamirle değil de isimle birleştiği takdirde tekit olmaz, cümlenin unsuru olur:

*(أَجْمَعُ ث جُمَعُ ) kelimeleri de müfred ve cemileri tekit ederler.

*(عاَمَّةٌ)(كاَفَّةٌ)(Tamamı, geneli) kelimeleri de kendilerine uygun zamir alarak tekit olabilirler:

 

TE’KİT İLE İLGİLİ AYETLER

1- وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلاَ مِنْهَا رَغَداً حَيْثُ شِئْتُمَا وَلاَ تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ .

(2/BAKARA, 35). Biz: Ey Âdem! Sen ve eşin (Havva) beraberce cennete yerleşin; orada kolaylıkla istediğiniz zaman her yerde cennet nimetlerinden yeyin; sadece şu ağaca yaklaşmayın. (Eğer bu ağaçtan yerseniz) her ikiniz de (kendine kötülük eden) zâlimlerden olursunuz, dedik.

2- قَالُوا يَا مُوسَى إِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا أَبَدًا ماَ دَامُوا فِيهَا فَاذْهَبْ أَنْتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلاَ إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ .

(5/MAİDE, 24). “Ey Musa! Onlar orada bulundukları müddetçe biz oraya asla girmeyiz; şu halde, sen ve Rabbin gidin savaşın; biz burada oturacağız” dediler.

3- يَا بَنِي آدَمَ لاَ يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْءَاتِهِمَا إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ .

(7/A’RÂF, 27). Ey Âdem oğulları! Şeytan, ana-babanızı, ayıp yerlerini kendilerine göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de aldatmasın. Çünkü o ve yandaşları, sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz biz şeytanları, inanmayanların dostları kıldık.

4- تِلْكَ مِنْ أَنْباَءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ .

(11/HÛD, 49). (Resûlüm!) İşte bunlar sana vahyettiğimiz gayb haberlerindendir. Bundan önce onları ne sen biliyordun ne de kavmin. O halde sabret. Çünkü iyi sonuç (sabredip) sakınanlarındır.

5- وَقَالَ مُوسَى إِن تَكْفُرُوا أَنْتُمْ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا فَإِنَّ اللّهَ لَغَنِيٌّ حَمِيدٌ .

(14/İBRÂHÎM, 8). Musa dedi ki: “Eğer siz ve yeryüzünde olanların hepsi nankörlük etseniz, bilin ki Allah gerçekten zengindir, hamdedilmeye lâyıktır.”

6- وَلِلّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ .

(11/HÛD, 123). Göklerin ve yerin gaybı (sırrı) yalnız Allah’a aittir. Her iş O’na döndürülür. Öyle ise O’na kulluk et ve O’na dayan! Rabbin yaptıklarınızdan gafil değildir.

7- فَسَجَدَ الْمَلآئِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ .

(15/HİCR, 30). Meleklerin hepsi de hemen secde ettiler.

8- وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ .

(56/VÂKIA, 10). (Hayırda) önde olanlar, (ecirde de) öndedirler.

9- وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ .

(2/BAKARA, 31). Allah Adem’e bütün isimleri, öğretti. Sonra onları önce meleklere arzedip: Eğer siz (sözünüzde) sadık iseniz, şunların isimlerini bana bildirin, dedi.

10- إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَلِكَ خَلَقَهُمْ وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ .

(11/HÛD, 119). Ancak Rabbinin merhamet ettikleri müstesnadır. Zaten Rabbin onları bunun için yarattı. Rabbinin, “Andolsun ki cehennemi tümüyle insanlar ve cinlerle dolduracağım” sözü yerini buldu.

11- فَوَرَبِّكَ لَنَسْأَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ .

(15/HİCR, 92). Rabbin hakkı için, mutlaka onların hepsini sorguya çekeceğiz.

12- وَلَقَدْ أَرَيْنَاهُ آيَاتِنَا كُلَّهَا فَكَذَّبَ وَأَبَى .

(20/TÂHÂ, 56). Andolsun biz ona (Firavun’a) bütün (bu) delillerimizi gösterdik; yine de yalanladı ve diretti.

13- سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ كُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمَّا لاَ يَعْلَمُونَ .

(36/YÂSÎN, 36). Yerin bitirdiklerinden, insanların kendilerinden ve henüz mahiyetini bilmedikleri şeylerden bütün çiftleri yaratan Allah’ı tesbih ve takdis ederim.

14- إِذْ نَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِينَ .

(37/SAFFAT, 134). Hani biz Lût’u ve ailesinin hepsini kurtarmıştık.

15- وَجَاءَ رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا .

(89/FECR, 22). Rabbin(in emri) geldiği ve melekler saf saf dizildiği zaman (her şey ortaya çıkacaktır).

16- إِلاَّ قِيلاً سَلاَمًا سَلاَمًا.

(56/VÂKIA, 26). Söylenen (söz olarak), yalnızca “selâm, selâm” dır.

17- أُولَئِكَ جَزَآؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ .

(3/ÂL-İ İMRÂN, 87). İşte onların cezası, Allah’ın, meleklerin ve bütün insanlığın lânetine uğramalarıdır.

18- هَاأَنْتُمْ أُولاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلاَ يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَواْ عَضُّوا عَلَيْكُمُ الأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ.

(3/ÂL-İ İMRÂN, 119). İşte siz öyle kimselersiniz ki, onlar sizi sevmedikleri halde siz onları seversiniz. Siz, bütün kitaplara inanırsınız; onlar ise, sizinle karşılaştıklarında “İnandık” derler; kendi başlarına kaldıklarında da, size olan kinlerinden dolayı parmaklarının uçlarını ısırırlar. De ki: Kininizden (kahrolup) ölün! Şüphesiz Allah kalplerin içindekini hakkıyla bilmektedir.

19- قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْؤُومًا مَدْحُورًا لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ أَجْمَعِينَ .

(7/A’RÂF, 18). Allah buyurdu: Haydi, yerilmiş ve kovulmuş olarak oradan çık! Andolsun ki, onlardan kim sana uyarsa, sizin hepinizi cehenneme dolduracağım!

20- هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ .

(9/TEVBE, 33). O (Allah), müşrikler hoşlanmasalar da (kendi) dinini bütün dinlere üstün kılmak için Resûlünü hidâyet ve Hak Din ile gönderendir.

21- هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا .

(48/FETH, 28). Bütün dinlerden üstün kılmak üzere, Peygamberini hidâyet ve hak din ile gönderen O’dur. Şahit olarak Allah yeter.

22- كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كُلِّهَا فَأَخَذْنَاهُمْ أَخْذَ عَزِيزٍ مُقْتَدِرٍ .

(54/KAMER,  42). Lâkin onlar bütün âyetlerimizi yalanladılar. Biz de onları güç ve kudretimize lâyık bir şekilde yakaladık.

23- إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ .

(2/BAKARA, 161). (Ayetlerimizi) inkâr etmiş ve kâfir olarak ölmüşlere gelince, işte Allah’ın, meleklerin ve tüm insanların lâneti onların üzerinedir.