İstif’âl استفعال Bâbı
Bu bâbda elifler “ ا”, sin “ س” ve te “ ت” harfleri eklemedir. Bu bâbda türetilen
masdarların anlamı genellikle geçişlidir, yani nesne alır:
ملك mülk > استملاك “mülk edinme, mülk olarak alma”
قبل kabl “ön, önce” > استقبال istikbâl “gelecek; birini yola çıkıp karşılama”
خروج hurûc “çıkma” > استخراج istihrâc “çıkarma, meydana çıkarma” vs.
Bu bâbda geçişsiz örnekler de vardır:
حق hakk > استحقاق istihkak “hak etme, hak edilen şey”
فائده faide > استفاده istifâde “faydalanma”
Bu bâbdaki masdarların ürettiği şu iki anlama dikkat edilmelidir:
a) Bu bâbdaki kimi masdarlar “bir şey isteme, dileme” anlamını üretirler:
استغفار istiğfâr “mağfiret isteme”; استيذان istîzân “izin isteme”, استمداد
istimdâd “yardım isteme”, استرحام istirhâm “merhamet isteme, yalvarma”,
استقراض istikrâz “borç isteme, borçlanma” vs.
b) Bu bâbdaki kimi masdarlar “sayma, addetme” anlamını üretirler:
استخفاف istihfâf “hafif sayma, küçümseme”, استحلال istihlâl “helâl sayma”,
استكراه istikrâh “iğrenç görme” vs.
İstif’âl Bâbının İsm-i Fâ’ili
İstif’âl bâbının ism-i fâili müstef’il مستفعل vezninde gelir:
استحصال istihsâl “üretme” > مستحصل müstahsil “üreten, üretici”
استنساخ istinsâh “bir eserin kopyasını yazma” > مستنسخ müstensih
“istinsah eden”
استخدام istihdâm “bir işte çalıştırma” > مستخدم müstahdim “işveren”
İstif’âl Bâbının İsm-i Mef’ûlü
İstif’âl bâbının ism-i mef’ûlü müstef’al مستفعل vezninde gelir:
استخدام istihdâm > مستخدم müstahdem “hizmette kullanılan”
استهجان istihcân “çirkin görme” > مستهجن müstehcen “çirkin görülen” vs.