MÂZÎ FİİL ÇEKİM TABLOSU
| Sona eklenen zamir | Fiil-i Mâzî | Manası | Gramer kaidesine göre deyimi | ||
|
|
| نَصَرَ | Yardım etti | Müfred müzekker gâib | |
|
| ا | نَصَراَ | İkisi yardım etti | Tesniye müzekker gâib | |
|
| وُا | نَصَرُوا | Yardım ettiler | Cemi müzekker gâib | |
|
| تْ | نَصَرَتْ | Yardım etti | Müfred müennes gâibe | |
|
| تَا | نَصَرَتَا | İkisi yardım etti | Tesniye müennes gâibe | |
|
| نَ | نَصَرْنَ | Yardım ettiler | Cemi müennes gâibe | |
|
| تَ | نَصَرْتَ | Yardım ettin | Müfred müzekker muhatap | |
|
| تُمَا | نَصَرْتُمَا | İkiniz yardım ettiniz | Tesniye müzekker muhatap | |
|
| تُمْ | نَصَرْتُمْ | Yardım ettiniz | Cemi müzekker muhatap | |
|
| تِ | نَصَرْتِ | Yardım ettin | Müfred müennes muhâtaba | |
|
| تُمَا | نَصَرْتُمَا | İkiniz yardım ettiniz | Tesniye müennes muhâtaba | |
|
| تُنَّ | نَصَرْتُنَّ | Yardım ettiniz | Cemi müennes muhâtaba | |
|
| تُ | نَصَرْتُ | Yardım ettim | Müfred mütekellim vahde | |
|
| نَا | نَصَرْنَا | İkimiz yardım ettik | Tesniye mütekellim | |
|
| نَا | نَصَرْنَا | Yardım ettik | Cemi mütekellim | |
Tablo hali:
| نَصَرُوا | نَصَراَ | نَصَرَ |
| نَصَرْنَ | نَصَرَتَا | نَصَرَتْ |
| نَصَرْتُمْ | نَصَرْتُمَا | نَصَرْتَ |
| نَصَرْتُنَّ | نَصَرْتُمَا | نَصَرْتِ |
|
| نَصَرْنَا | نَصَرْتُ |
Fiili Mazi iki kısımdır:
a) Mazi Malum
b) Mazi Meçhul
MAZİ MALUM:
Mazi malum üç şekil üzere bulunur:
1) فَعَلَ kalıbında gelir. كَتَبَ gibi.
2) فَعِلَ kalıbında gelir. عَلِمَ gibi.
3) فَعُلَ kalıbında gelir. كَبُرَ gibi.
Üç şekli birbirinden ayıran ikinci harfin harekesidir. Birinci ve üçüncü harf üç şekilde de üstündür.
Dikkat:
Bir fiili mazi harekeli ise harekesine bakarak hangi kalıptan geldiğini anlarız. Eğer harekesi yoksa nasıl okunacağını sözlükten öğreniriz.
فَعَلَ kalıbında bulunan كَتَبَ mazifiilin çekimi şöyledir:
|
فَعَلَ kalıbında bulunan ضَرَبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
|
فَعَلَ kalıbında bulunan فَتَحَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
|
فَعِلَ kalıbında bulunan عَلِمَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
|
فَعُلَkalıbında bulunan كَبُرَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
|
فَعِلَ kalıbında bulunan حَسِبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
|
MAZİ MEÇHUL:
– Mazi meçhul fiili sadece فُعِلَ kalıbında bulunur.
– فَعُلَ kalıbında (5. bab) bulunan mazi malumların meçhulü yoktur.Bu kalıp üzerinde bulunan tüm fiillerin hepsi lazımdır. Lazım fiilin meçhulü olmaz.
– Fakatفَعَلَ yahut فَعِلَ kalıbında bulunup ta müteaddi olan mazi malumların meçhulünü elde etmek için o mazi malumları فُعِلَ şeklinde okumalıyız.
Örnek: كَتَبَ mazi fiilin meçhulü كُتِبَ dir. عَلِمَ mazi fiilin meçhulü عُلِمَ dir.
فَعَلَ kalıbında bulunan كُتِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:
|
فَعَلَ kalıbında bulunan ضُرِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:
|
فَعَلَ kalıbında bulunan فُتِحَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:
|
فَعِلَ kalıbında bulunan عُلِمَ mazi meçhulün çekimi şöyledir:
|
فَعُلَ kalıbında bulunan كَبُرَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!… Çünkü lazım fiillerdir.
|
فَعِلَkalıbında bulunan حَسِبَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!…
|
Dikkat:
A- Fiili maziler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye en çok “diligeçmiş zaman” ile bazen de “mişligeçmiş zaman” ile tercüme edilir. Demek oluyor ki, hangisi daha uygun düşerse öyle tercüme edilir. Mesela كَتَبَ : yazdı yahut yazmış, كُتِبَ:yazıldı yahutyazılmış. Fiili maziler bazen de “dua kipi” anlamında gelir. Mesela رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin, قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün.
|
B- Fiili mazinin başına olumsuzluk edatı denilen مَا yahut لاَ gelirse, Türkçeye “diligeçmiş” veya “mişligeçmiş” zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Mesela: مَا كَتَبَ: yazmadı yahut yazmamış, مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış, لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış, لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış.
|
Not: مَا ile لاَharflerinin çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili mazinin her çekiminin başına geçebilir. Ancak mazi menfinin مَا ile kullanılması daha çoktur.
Dikkat:
Ancak harfi cer veya zarf vasıtasıyla lazım fiillerden de meçhul yapılabilir. Örnek: غُشِىَ عَلَيْهِ (bayıldı),ذُهِبَ مَعَهُ (onunla gidildi) gibi.
a) Harfi cer vasıtasıyla lazım fiilin çekimi:
|
b) Zarf vasıtasıyla lazım fiilin çekimi de şöyledir:
|