Yıl: 2013

  • Kamerî ve Şemsî harfler

    Arap alfabesinde harfler iki çeşittir: 1- Kamerî harfler 2- Şemsî harfler.

    28 harfin 14 tanesi Kamerî, 14 tanesi de Şemsî harflerdir. Harflerin bu şekilde adlarının bilinmesi, isim cinsi kelimelerde kelimenin başına harf-i tarif denen “el” ( ال ) takısı geldiğinde, “lam”ın ( ل ) okunup okunmayacağını belirler. Kameri harfler ile başlayan bir ismin başına “el” ( ال ) takısı geldiğinde, “lam” ( ل ) cezimlenmek suretiyle açığa çıkarılır. Yani “lam” okunur.

    اَلْحَمْدُ ، اَلْكَافِرُونَ ، اَلْوَسْوَاسُ ، اَلْعَصْرُ  kelimelerinde olduğu gibi, “lam” harfi cezimlenerek okunur.

    Kameri harfler şunlardır:

    ا ، ب ، ج ، ح ، خ ، ع ، غ ، فَ ، قَ ، كَ ، م ، وَ ، ه ، ى

    Bu harfleri kolay ezberlemek için, bu harflerden şu iki cümle oluşturulmuştur:

    اَبْغِ حَجَّكَ وَ خَفْ عَقِيمَهُ

    Şemsi harfler şu harflerdir:

    تَ ، ث ، د ، ذ ، ر ، ز ، س ، ش ، ص ، ض ، ط ، ظ ، ل ، ن

    Şemsî harfler ile başlayan bir ismin başına “el” ( ال )  takısı geldiğinde, “lam” ( ل )  okunmadan direk kelimenin ilk harfi olan Şemsî harfe geçilir. Şemsî harfin üzerine şedde konur.

    اَلشَّمْسُ ، اَلنَّاسُ ، اَلرَّحِيمُ ، اَلتَّوَّابُ ، اَلرِّزْقُ  kelimelerinde olduğu gibi, “lam” harfi okunmayarak, kendinden sonra gelen harf şeddeli şekilde okunur.

    Ayrıca başında elif-lam takısı bulunan isimlerin sonundaki tenvin kalkar.

  • Hareke

    Hareke: Harfleri okumamıza yarayan işaretlere denir. Alfabe, Türkçedeki sessiz harflere karşılık gelirken; harekeler ise sesli harflere karşılık gelir. 3 hareke vardır: fetha yani üstün; kesra yani esre; damme yani ötre.

    Fetha: Harflerin üzerine, sağdan sola eğik olarak yazılır. e, a sesi verir. Aşağıdaki kelimelerdeki harekesi üstündür.

    جَعَلَ  ،  خَلَقَ  ،  غَفَرَ  ، نَصَرَ  ، صَدَقَ  

    Kesra: Harflerin altına, sağdan sola eğik olarak yazılır. ı, i sesi verir. Aşağıdaki kelimelerin orta harekesi kesradır.

    غَضِبَ  ، رَضِيَ ، عَمِلَ ، وَسِعَ ، خَشِيَ

    Damme: Harflerin üzerine, küçücük bir vav şeklinde yazılır. u, ü sesi verir. Aşağıdaki kelimelerin ilk harekesi dammedir.

    فُتِحَ ، ذُكِرَ ، كُتِبَ ، ذُبِخَ ، وُضِعَ

    Cezm: Üzerinde bulunduğu harfi, kendinden önceki harf ile bağlayan, küçük daire şeklindeki işarettir. Aşağıdaki kelimelerin son harflerinin harekesi cezmdir.

    مِنْ ، قَدْ ، عَنْ ، هَلْ ، كُنْ

    Şedde: Üzerinde bulunduğu harfi iki kere okutan ve önceki harfe bağlayan işarettir. Sağdan sola doğru yazılır. Aşağıdaki kelimelerin son harfleri şeddelidir.

    ثُمَّ ، اِنَّ ، اِلاَّ ، لَعَلَّ ، اَنَّ

    Tenvin: İsimlerin sonunda bulunan ve “n” sesiyle kelimeyi bitiren çift harekelerdir. Tenvin üç tanedir:Fethatân: İki üstün demektir. Kelimeyi “-en, -an” sesiyle bitirir. Eğer isim, yuvarlak te  (ة) veya hemze   ile bitmezse, iki üstün( ا ) ile birlikte yazılır. Şimdi iki üstün ile ilgili örnekleri inceleyelim:

    كَثيرًا ، قَرْيَةً ، جَمِيعًا ، اَزْوَاجًا ، كِتَابًا ، مَاءً ، مَدْرَسَةً

    Kesretân: İki esre demektir. Kelimeyi “-in, -ın” sesiyle bitirir. Şimdi de iki esre ile ilgili örnekleri inceleyelim:

    شَدِيدٍ ، هَدِيَّةٍ ، قُوَّةٍ ، يَوْمٍ ، بَعْضٍ

    Dammetân: İki ötre demektir. Kelimeyi “-un, -ün” sesiyle bitirir. Şimdi de ötre ile ilgili örnekleri inceleyelim:

    فِتْنَةٌ ، حَسَنَةٌ ، جُنَاحٌ ، سَمِيعٌ ، مُصِيبَةٌ

    Med: Med yani uzatma harfleri üç tanedir. Elif, vav ve ye. Bu harflere aynı zamanda illet harfleri de denir. Arapçada bazı durumlarda kelime içindeki harfler uzatılarak okunur. Bunun için gerekli olan şartlar vardır: Med harfinin uzatarak okutabilmesi için harekesiz gelmesi şarttır. Ayrıca eliften önceki harfin üstün; “vav”dan önceki harfin ötre; “ye”den önceki harfin de kesre olması gerekir.

    “elif” med harfine ait örnekler:

    كَانَ ، غَالِبَ ، جَاهَدَ ، قَالَ ، جَاءَ

    “vav” med harfine ait örnekler:

    يَقُولُ ، يُعْجِزُونَ ، اُوتِىَ ، اَعُوذُ ، يَصُدُّونَ

    “ye” med harfine ait örnekler:

    يُرِيدُ ، نُزِيقُ ، تَجْرِى ، اَلَّذِينَ ، يَمِيزُ

    ELİF-İ MAKSURE: Med harfleri olan elif, vav ve ye’den başka, elif gibi uzatan ve elif gibi görev yapan bir de elif-i maksure dediğimiz, kelimenin sonunda “ye” şeklinde görülen bir elif vardır. Bu “ye” harfinin elif-i maksure adını alması için kelime sonunda olması ve fetha ile harekeli harften sonra sakin olarak gelmesi gerekir.

    كُبْرَى ، سَلْمَى ، طُوبَى  kelimelerinde olduğu gibi. Bu kelimelerin son harfi, kendinden sonra elif varmış gibi uzatılır.

     

  • Mahreçlerindeki önemi

     

    Harflerin telaffuzu çok önemlidir. Yanlış telaffuz edilen harf, kelimenin anlamını etkiler ve değiştirir. Mesela Arapçada üç farklı “s” sesi vardır: Keskin se  س  ,  peltek s  ث ve sad ص  harfi. Sad harfiyle yazılan صَوَابٌ   (sava:b) “doğru” manasında iken; peltek se ile yazılan ثَوَابٌ (seva:b) “sevap” manasındadır.

    Ya da sad harfiyle yazılanصَيْفٌ   (sayf) “yaz mevsimi” manasında iken; sin ile yazılan سَيْفٌ (seyf) “kılıç” manasındadır.

    Ya da  خ “hı” harfiyle yazılan خَلَقَ   “yarattı” manasında iken; ha ile yazılan حَلَقَ “traş etti” manasındadır.

    Gördüğünüz gibi harfi yanlış telaffuz ettiğimizde mana değişmektedir. Bu sebeple harflerin mahreçlerine çok dikkat etmek gerekir.

  • Hemzenin yazılışı

     

    Hemze ( ء) kelime içindeki yerine göre bazen elif ( ا ), bazen vav ( و ), bazen ye ( ى ) üzerinde ve bazen de tek başına yazılır. Hemzenin yazılışını üç şekilde inceleyebiliriz:

    1- HEMZENİN BAŞTA YAZILIŞI

    A- Hemze başta gelir ve harekesi üstün veya ötre olursa elif ( ا ) üzerine yazılır.

    أَنْتَ ، أَمِينٌ ، أَمْسِ ، أَمْرٌ ، أَيْنَ  kelimelerinde olduğu gibi.

    B- Eğer hemze başta gelir ve harekesi esre olursa elif ( ا ) altına yazılır.

    إِنَّمَا ، إِنَّا ، إِنْ  kelimelerinde olduğu gibi.

    2- HEMZENİN ORTADA YAZILIŞI

    A- Hemze ortada gelir ve önceki harfin harekesi fetha ve kendisi sakin veya fethalı ise elif ( ا ) üzerine yazılır.

    رَأْسٌ ، سَأَلَ   kelimelerinde olduğu gibi.

    B- Hemze fethalı veya sakin, önceki harf dammeli ise vav ( و ) üzerine yazılır.

    مُؤْمِنٌ ، رُؤْيَةٌ  kelimelerinde olduğu gibi.

    C- Eğer hemzeden önceki harf esreli ise ye ( ى ) üzerine yazılır. Ancak ortadaki yazılışta ( ى ) harfini açıkça göremeyiz. ( ى ) harfini temsilen sadece dişi “ye” üzerine yazılır.

    بِئْرٌ ، جِئْتَ ، بِئْسَ  kelimelerinde olduğu gibi.

    D- Eğer hemze, elif ( ا ) ile zamir arasında fetha ile harekeli olarak gelirse desteksiz yazılır. Eğer ötreli olursa vav ( و ) ile yazılır. Ve eğer esreli olursa dişi “ye” üzerine yazılır.

    أَعْدَاءَهُ ، أَعْدَاؤُهُ ، أَعْدَائِهِ  kelimelerinde olduğu gibi.

    3- HEMZENİN SONDA YAZILIŞI

    A- Hemze sonda gelir ve önceki harf sakin olursa desteksiz yazılır.

    جَاءَ ، جُزْءٌ ، سَوْءٌ  kelimelerinde olduğu gibi.

    B- Eğer önceki harf harekeli ise önceki harekeye göre uygun harf üzerine yazılır. Ötreye uygun harf vav ( و ), üstüne uygun harf elif ( ا ), esreye uygun harf de ye ( ى ) dir.

    دَنُؤَ ، قَرَأَ ، هَنِئَ  kelimelerinde olduğu gibi.

    HEMZE’NİN YAZIMI

    1. Kelime başında:

    1. Fethalı ya da dammeli ise elifin üzerine “ أ” yazılır.

    أَكَلَ – أُمَّةٌ

    1. Kesralı ise elifin altına “ إ” yazılır.

    إِفْكٌ – إِكْلِيلٌ

    1. Kelime ortasında:

    1. Elif üzerine yazılır: “ أ”

    1. Kendisi fethalı öncesi fethalı ise: سَأَلَ – تَلأْلأَ

    2. Kendisi fethalı öncesi sükun ise: يَسْأَلُ – مَسْأَلَةٌ

    3. Kendisi sükunlu öncesi fethalı ise: يَأْكُلُ – مَأْرَبٌ

    1. Yalnız başına yazılır:

    1. Uzatan elif ya da uzatan vâvdan sonra fethalı ise: قِرَاءَةٌ – مُرُوءَةٌ

    1. Yalnız başına diş üzerine yazılır: “ ـئـ”

    1. Kendisi kesralı ise: سُئِلَ – أَفْئِدَةٌ

    2. Öncesi kesralı ise: فِئَةٌ – مِئْذَنَةٌ

    1. Vâv üzerine yazılır: “ ؤ”

    1. Kendisi fethalı öncesi dammeli ise: يُؤَدِّي – يُؤَخِّرُ

    2. Kendisi dammeli öncesi fethalı ise: يَؤُمُّ – يَؤُبُّ

    3. Kendisi dammeli öncesi uzatan elif ise: تَشَاؤُمٌ – تَفَاؤُلٌ

    4. Kendisi dammeli öncesi dammeli ise: شُؤُونٌ – رُؤُوسٌ

    5. Kendisi dammeli öncesi sükunlu ise: مَسْؤُولٌ – مَشْؤُومٌ

    6. Kendisi sükun öncesi dammeli ise: مُؤْمِنٌ – مُؤْلِمٌ

    1. Kelime sonunda:

    1. Öncesi fethalı ise elif üzerine yazılır: نَبَأٌ – خَطَأٌ

    2. Öncesi kesralı ise yâ üzerine yazılır: مُمْتَلِئٌ – يُنَبِّئُ

    3. Öncesi dammeli ise vâv üzerine yazılır: لُؤْلُؤٌ – بُؤْبُؤٌ

    4. Öncesi sükunlu ya da uzatma harfi var ise yalnız başına yazılır: شَيْءٌ – دُعَاءٌ

     

     

     

  • İlahiyat öğrencileri FORMASYON haklarını geri istiyor

    Atatürk Üniversitesi (AÜ) İlahiyat Fakültesi öğrencilerin 11 Kasım’da başlattığı eylem Türkiye’de çığ gibi artarak devam ediyor. AÜ İlahiyat Fakültesi öğrencileri ikinci kez toplanarak yaklaşık 500 kişi ile eksi 10 derece havada kar üstünde formasyon eylemi yaptılar.

     

    Atatürk Üniversitesi (AÜ) İlahiyat Fakültesi öğrencilerin 11

    Kasım’da başlattığı eylem Türkiye’de çığ gibi artarak devam ediyor. AÜ İlahiyat Fakültesi öğrencileri ikinci kez toplanarak yaklaşık 500 kişi ile eksi 10 derece havada kar üstünde formasyon eylemi yaptılar.

    28 Şubat döneminde pedagojik formasyon hakları gasp edilerek öğretmen olmaları engellenen ilahiyat fakültesi öğrencileri, formasyon haklarının hala verilmediği gerekçesiyle eylem yapıyor. 11 Kasım’da Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencilerin başlattığı eylem Türkiye’de çığ gibi artarak devam ederken, AÜ İlahiyat Fakültesi öğrencileri ikinci kez Atatürk Anıtı önünde toplanarak yaklaşık 500 kişi ile formasyon eylemi gerçekleştirdiler. Atatürk Üniversitesi yerleşkesi içerisinde bulunan Atatürk Anıtı önünde yapılan formasyon eylemine İlahiyat Fakültesi öğrencileri ve Eğitim- Bir- Sen Erzurum Şubesi üyeleri katıldı.

    Eğitim- Bir- Sen Erzurum Şube Başkanı Zinnur Şimşek’in basın bildirisini okuması ile başlayan eylemde öğrenciler formasyonlarının geri verilmesi için slogan attı. Eğitim- Bir- Sen Erzurum Şube Başkanı Zinnur Şimşek, ilahiyat fakülteleri öğrencilerinin şartsız koşulsuz formasyonlarının geri verilmesini istediklerini söyledi. Şimşek, “28 Şubat sürecinin getirdiği ilahiyat fakültelerinin içinin boşaltılmasını amaçlayan öğrencilerin pedagojik formasyonsuz mezun olduğu bu haksız uygulamanın kaldırılması ve formasyon derslerinin lisans döneminde şartsız koşulsuz ilahiyat müfredatına dahil edilmesini için burada toplanmış bulunmaktayız. Tarihler 1998 yılını gösterdiğinde ilahiyat fakülteleri öğrencilerinin öğretmen olma hakları ellerinden alınmış kontenjanları düşürülmüş ve ilahiyat fakültesi bünyesinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenliği adıyla bölümler açılmıştır. Bunun ardından gelen süreçte ilahiyat fakültelerine yönelik 15 yıldır süre gelen bu ve benzeri mağduriyetleri devam etmiş ve halen devam etmektedir. 2010 yılında Danıştay Başkanlığının 8. Dairesinin ilahiyat fakültelerini, fen edebiyat fakülteleri ile bir tutmasından dolayı vermiş olduğu formasyon iptal kararının da haksız olduğu ortaya çıkmaktadır. İşte bunun için ilahiyat fakülteleri müfredatında şartsız koşulsuz bir şekilde formasyon derslerinin dahil edilmesini Eğitim Bir- Sen olarak istiyoruz. Bugünlerde ise 4+4+ 4 eğitim sistemi ve beraberinde seçmeli olarak Kuran’ı Kerim, temel dini bilgiler ve siyer derslerinin milli eğitim müfredatına dahil edilmesiyle azımsanamayacak bir öğretmen açığı da ortaya çıkmıştır. Yeterli sayıda din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeni bulunmadığından bu açık ne yazık ki alan dışından diğer branşlara sahip öğretmenlerle kapatılmaktadır. Bunca öğreten açığına rağmen hala mezun olduktan sonra ALES şartı gibi engeller karşılarına çıkartılmaktadır. Bu tablo ise durumun ne kadar vahim olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir. Buna karşılık eğitim bir sen olarak yetkililerden somut bir adım bekliyoruz ve arkadaşların normal süresi içerisinde formasyon alarak okullarımıza atanarak görev almalarını istiyor bu mağduriyetin bir an önce kaldırılmasını istiyoruz” şeklinde konuştu.

    Basın açıklamasından sonra yaklaşık 500 öğrenci slogan atarak olaysız bir şekilde dağıldılar.

  • Eksi 10 Derecede Kar Üstünde 500 Kişilik Formasyon Eylemi

    Atatürk Üniversitesi (AÜ) İlahiyat Fakültesi öğrencilerin 11 Kasım’da başlattığı eylem Türkiye’de çığ gibi artarak devam ediyor. AÜ İlahiyat Fakültesi öğrencileri ikinci kez toplanarak yaklaşık 500 kişi ile eksi 10 derece havada kar üstünde formasyon eylemi yaptılar.

     

    Atatürk Üniversitesi (AÜ) İlahiyat Fakültesi öğrencilerin 11

    Kasım’da başlattığı eylem Türkiye’de çığ gibi artarak devam ediyor. AÜ İlahiyat Fakültesi öğrencileri ikinci kez toplanarak yaklaşık 500 kişi ile eksi 10 derece havada kar üstünde formasyon eylemi yaptılar.

    28 Şubat döneminde pedagojik formasyon hakları gasp edilerek öğretmen olmaları engellenen ilahiyat fakültesi öğrencileri, formasyon haklarının hala verilmediği gerekçesiyle eylem yapıyor. 11 Kasım’da Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencilerin başlattığı eylem Türkiye’de çığ gibi artarak devam ederken, AÜ İlahiyat Fakültesi öğrencileri ikinci kez Atatürk Anıtı önünde toplanarak yaklaşık 500 kişi ile formasyon eylemi gerçekleştirdiler. Atatürk Üniversitesi yerleşkesi içerisinde bulunan Atatürk Anıtı önünde yapılan formasyon eylemine İlahiyat Fakültesi öğrencileri ve Eğitim- Bir- Sen Erzurum Şubesi üyeleri katıldı.

    Eğitim- Bir- Sen Erzurum Şube Başkanı Zinnur Şimşek’in basın bildirisini okuması ile başlayan eylemde öğrenciler formasyonlarının geri verilmesi için slogan attı. Eğitim- Bir- Sen Erzurum Şube Başkanı Zinnur Şimşek, ilahiyat fakülteleri öğrencilerinin şartsız koşulsuz formasyonlarının geri verilmesini istediklerini söyledi. Şimşek, “28 Şubat sürecinin getirdiği ilahiyat fakültelerinin içinin boşaltılmasını amaçlayan öğrencilerin pedagojik formasyonsuz mezun olduğu bu haksız uygulamanın kaldırılması ve formasyon derslerinin lisans döneminde şartsız koşulsuz ilahiyat müfredatına dahil edilmesini için burada toplanmış bulunmaktayız. Tarihler 1998 yılını gösterdiğinde ilahiyat fakülteleri öğrencilerinin öğretmen olma hakları ellerinden alınmış kontenjanları düşürülmüş ve ilahiyat fakültesi bünyesinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenliği adıyla bölümler açılmıştır. Bunun ardından gelen süreçte ilahiyat fakültelerine yönelik 15 yıldır süre gelen bu ve benzeri mağduriyetleri devam etmiş ve halen devam etmektedir. 2010 yılında Danıştay Başkanlığının 8. Dairesinin ilahiyat fakültelerini, fen edebiyat fakülteleri ile bir tutmasından dolayı vermiş olduğu formasyon iptal kararının da haksız olduğu ortaya çıkmaktadır. İşte bunun için ilahiyat fakülteleri müfredatında şartsız koşulsuz bir şekilde formasyon derslerinin dahil edilmesini Eğitim Bir- Sen olarak istiyoruz. Bugünlerde ise 4+4+ 4 eğitim sistemi ve beraberinde seçmeli olarak Kuran’ı Kerim, temel dini bilgiler ve siyer derslerinin milli eğitim müfredatına dahil edilmesiyle azımsanamayacak bir öğretmen açığı da ortaya çıkmıştır. Yeterli sayıda din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeni bulunmadığından bu açık ne yazık ki alan dışından diğer branşlara sahip öğretmenlerle kapatılmaktadır. Bunca öğreten açığına rağmen hala mezun olduktan sonra ALES şartı gibi engeller karşılarına çıkartılmaktadır. Bu tablo ise durumun ne kadar vahim olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir. Buna karşılık eğitim bir sen olarak yetkililerden somut bir adım bekliyoruz ve arkadaşların normal süresi içerisinde formasyon alarak okullarımıza atanarak görev almalarını istiyor bu mağduriyetin bir an önce kaldırılmasını istiyoruz” şeklinde konuştu.

    Basın açıklamasından sonra yaklaşık 500 öğrenci slogan atarak olaysız bir şekilde dağıldılar.

  • AÖF Soru ve Cevapları Burada Tıkla Öğren (2013)

    Açıköğretinm Fakültesi soru ve cevapları anında burada, AÖF ilahiyat soru ve cevap anahtarı indir. Önlisans İlahiyat soru ve cevap anahtarı öğren. İlahiyat önlisans sınav soru ve cevapları indir.
    AÖF sınav soruları ne zaman açıklanacak, aöf sınav soru ve cevapları açıklanma tarihi, aöf sınavı ile ilgili tüm gelişmeler

    AÖF sınav soruları”>sınav soruları ne zaman açıklanacak, aöf sınav soru ve cevapları açıklanma tarihi, aöf sınavı ile ilgili tüm gelişmeler
    Açıköğretim Fakültesi (AÖF ) Güz dönemi ara sınav soruları ve cevaplarının sınav haftasından 3-4 gün sonra açıklanmasının beklendiği belirtildi.
    Açıköğretim Fakültesi, daha önce yapılan sınavlardan birkaç gün sonra soru ve cevapları yayınlamıştı.

    AÖF 2013 Soru Ve Cevaplara ulaşma yönergesi:
    Anadolu Üniversitesi İktisat, İşletme ve Açıköğretim Fakülteleri 2001 yılından bu yana sınav soruları ve cevap anahtarları e-Kitap biçiminde yayınlanmaktadır. Öğrenciler TC kimlik numarasıyla oturum açarak (Açıköğretim Fakültesi oturum açma sayfası:
    http://yillik.eogrenme.anadolu.edu.tr/Portal/Giris.aspx) “Fakülte” başlığından “Sınav Soruları” seçeneğine, “Bölüm” başlığından öğretim yılını, “Ders” başlığından istenen sınavı seçerek sınav sorularına erişebilirler.

    Eğer Açıköğretim sistemiyle öğrenim gören Açıköğretim Fakültesi, İşletme Fakültesi ve İktisat Fakültesi öğrencisi iseniz, “T.C. Kimlik Numaranız” ile e-Öğrenme Portalına oturum açabilirsiniz.

    AÖF SORU VE CEVAPLARINA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYINIZ.

    Eğer Açıköğretim sistemiyle öğrenim gören Batı Avrupa Programı öğrencisi iseniz, “Öğrenci Numaranız” ile e-Öğrenme Portalına oturum açabilirsiniz.

  • Diyanet, mazeret tayinlerini askıya aldı

    . Dini konularda topluma ahlaki öneriler sunan Diyanet İşleri Başkanlığı, tayin işlemlerinde, kayırmacılığa açık bir mevzuat alt yapısına sahiptir.

    Tüm personel bu konudan şikayetçidir. Mehmet Görmez de bu sonuçtan üzüntü duyduğunu belirtmişti. Tıklayınız.

    Ancak bu sonuçlardan ve üzüntü açıklamasından bu yana 1 yıl geçmiş olmasına rağmen, tayin işlemlerinin temeli olan yönetmelik hala değiştirilmemiştir. Hala bir hizmet puanı yoktur. Hala torpili olan yer değiştirmektedir.

    Üstelik, yönetmelik değiştirilmemesine rağmen alınan idari bir kararla, bu yıla ait mazeret tayinleri askıya alınmış ve 2014 yılına ertelenmiştir. Oysaki bir idari işlemin öngörülebilirlik ilkesini ihlal etmemesi gerekmektedir. Etik Davranış ilkelerini belirleyen yönetmeliğin 5. maddesi “kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; …öngörülebilirliğin” esas alınacağına dikkat çekilmiştir.

    Bir üyemizin konuya ilişkin haklı tepkisi şu şekildedir: “Keşke bu kararlarını alım şartlarında belirtselerdi. Eşimin tayini Van’a çıkınca gitmeme kararı almıştık. fakat kime sorduysak 1-2 aya gelir dediler(eş durumundan). Şimdi yandık 2 çocukla ben ne yapacağım, nasıl yapacağım hazirana kadar. Ben sakaryadayım, yetkilileri Allah’a havale ediyorum..”

    Bu bağlamda, Diyanetin ani karar değişiminden etkilenenlerin Etik Kuruluna veya Ombudsmana başvurmasında yarar bulunmaktadır.

    memurlar.net

  • Arapça Sözlükler Nasıl Kullanılır ? Açıklamalarıyla ve Örnekleriyle

    Bu çalışma harflerin mahreçleri, kelimelerin son harfleri, kelimenin ilk harfi
    esas alınan sözlükler ve kelimenin okunduğu şekliyle tertip edilen sözlüklerden
    olmak üzere dört başlık altında toplanan alfabetik sözlüklerin kullanım metotlarını
    ele almaktadır. Girişte sözlük kelimesinin anlamı ve sözlük çalışmalarının
    tarih boyunca geçirdiği evreler değerlendirilmiştir.
    Anahtar kelimeler: Mahreç, müştak, mu‘cem, aslî harfler, hecâ harfleri,
    müfred, cemi‘

    I. Giriş
    Sözlük özetle bir dilde yer alan kelimenin anlamını ortaya koyan
    çalışmadır. Arapça’da mu‘cem, kâmûs veya lügat kelimelerinin
    karşılığıdır. Tarihte çağdaş diyebileceğimiz bilimsel kıstasları
    ile metodolojik sözlük çalışmaları ilk kez Araplar tarafından yapılmıştır.
    Bu çalışmalar öncelikli olarak Kur’ân ve Hadis içerisindeki
    garip kelimelerini anlamaya yönelik Garîbu’l-Kur’ân ve
    Garîbu’l-Hadîs tesmiyeleri ile şöhret kazanmış ‘mevzuî lügat’ da
    denilen telifler olduğu görülmektedir.
    Arapça sözlükler genel olarak harflerin mahreçleri, kelimelerin
    son harfleri, kelimenin ilk harfi esas alınan sözlükler ve kelimenin
    okunduğu şekliyle tertip edilen sözlüklerden olmak üzere
    dört başlık altında toplanırlar.

    Harflerin mahreçleri esas alınan sözlüklerin başlıcaları
    Kitâbu’l-‘Ayn, el-Bâri‘ fî Garîbi’l-Lügati’l-‘Arabiyye, Tehzîbu’l-Lüga,
    el-Muhît fi’l-Lüga, Kitâbu’l-Muhkem ve’l-Muhîti’l-A’zam; Kelimelerin
    son harfleri esas alınan sözlüklerin başlıcaları Dîvânu’l-Edeb fî
    Beyâni Lugati’l-Arab, ve es-Sıhâh, Tâcu’l-Luga ve Sıhâhu’l-
    Arabiyye, Lisânu’l-‘Arab, el-Kâmûsu’l-Muhît, Tâcu’l-‘Arûs; kelimenin
    ilk harfi esas alınan sözlüklerin başlıcaları Kitâbu’l-Cîm, el-
    Cemhere, Mu‘cemu Makâyîsi’l-Luga, el-Mucmel fi’l-Luga, Esâsu’l-
    Belâga, Muhtâru’s-Sıhâh, el-Mu‘cemu’l-Vasît’tir. Bu metot günümüzde
    en yaygın olan metottur. Son olarak da kelimenin okunduğu
    şekliyle tertip edilen sözlüklerin başlıcaları ise el-Merca’, er-
    Râid, el-Muncidu’l-Ebcedî ve Larûs adlı eserlerdir1.
    Malum olduğu üzere Arapça sözlükler kelimenin iştikaklarından
    arınmış aslî harflerini esas alarak tertip edilmiş olduklarından,
    aşağıda detayları ile verileceği üzere Arapça bir sözlükten
    herhangi bir kelime aranacak olursa öncelikle o kelimenin aslî
    harflerinin bulunması ardından gerekir.

    II. Arapça Kelime Arama ile İlgili Genel Bilgiler
    Arapça sözlükler genellikle ‘en-nizâmu’l-elifbâî’ dediğimiz tertip
    üzeredirler. en-Nizâmu’l-elifbâî Arapça harflerinin alfabetik
    sırası demektir. Arapça harfleri 28 adettir. Sözlüklerdeki bu sıralama
    kelimenin ilk harfinden son harfine doğru sıra takip edilerek
    dizilmiştir.
    Arapça sözlükler kelimenin iştikaklarından arınmış aslî harflerini
    esas alarak tertip edilmiştir. Dolayısıyla Arapça bir sözlükten
    herhangi bir kelimeyi aramak istersek öncelikle o kelimenin
    aslî/mücerred harflerini bulmamız gerekir. Bu bağlamda araştırmak
    istediğimiz kelimemiz ‘cem’i’ ise ‘müfred’ haline, ‘muzari’,
    ‘emir’, ‘masdar’ veya ‘müştak’ kelimelerden ise zâid harflerinden
    arındırılarak ‘mazi’ fiil kipine çevrilir. Yaptığımız bütün bu işlemler
    kelimenin aslî unsurunu ortaya çıkarmamız içindir. Örneğin:
    كاتبون، كاتبات يكتبون، اكتب، الكتاب، كتبه، كتبتْ، كتابان، كُتَّاب، كَتَبَةٌ، كتاتيب، يكتب،) ) gibi farklı
    kiplerde gelmiş olan bütün bu kelimelerin aslî unsuru ( كَتَبَ ) fiil

    kökü olup sözlükten bu aslî harflere indirgedikten sonra arama
    yapabiliriz.
    Örneğin şekil olarak ism-i mensub veya yapma masdar olan
    الجَاهِلِيَّة ) -el-câhiliyye) kelimesini ele alalım. Bu kelimenin iştikaklarından
    arınmış aslî harfleri ( جَهِلَ ce-hi-le) olup, sözlükten önce bu
    aslî harfleri bulmamız, ardından kelimelerin ikinci ve üçüncü
    harflerinin sıralanışı da kendi içinde alfabetik olarak takip edilerek
    ( الجَاهِلِيَّة -el-câhiliyye) kalıbının aranması gerekecektir. Durum
    bu kelimeden türemiş kelimesi, ( , مَجْهَلٌ , المَجْهَلَة ,التَّجْهِيلُ ،اسْتَجْهَل، جَاهَلَ، تَجَاهَلَ
    جُهْلٌ وجُهُلٌ وجُهَّل وجُهَّالٌ وجُهَلاء , مَجْهُولَة , مَ جَاهِلٌ ) gibi diğer kelimeler için de aynen
    geçerlidir.
    Konuyu maddeler halinde detaylandıracak olursak:
    1) Aranılan kelime hangi babtan olursa olsun kök harfleri
    sülâsî asıl ise:
    Örneğin ( استغفر ) kelimesi sülâsi aslı olan ( غَفَرَ ) kelimesine indirgenerek
    aranması gerekecektir. Yine ( استنقذ ) kelimesi de ( نَقَذَ ) kelimesine
    indirgenerek aranması gerekecektir. Yine ( اختفى ) kelimesi
    de ( خفِيَ ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir. Yine ( (اقتفى
    kelimesi de ( قَفَوَ ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir.
    2) Aranılan kelime hangi babtan olursa olsun kök harfleri
    rubâi asıl ise:
    Örneğin ( سيطرة ) kelimesi sülâsi aslı olan ( سَيْطْرَ ) kelimesine indirgenerek
    aranması gerekecektir. Yine ( تَسَلْسَل ) kelimesi de ( سَلْسَلَ ) kelimesine
    indirgenerek aranması gerekecektir. Yine ( تَزَلْزَلَ ) kelimesi
    de ( زَلْزَلَ ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir. Yine ( (يرَُفْرِفُ
    kelimesi de ( رَفْرَفَ ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir.
    Yine ( يَتَبَعْثَرَ ) kelimesi de ( بَعْثَرَ ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir.
    Öte yanda ( تَبَهْرَجَ ) kelimesi de ( بَهْرَجَ ) kelimesine indirgenerek
    aranması gerekecektir.
    3) Aranılan kelime isim ise:
    س، أ، ل، ت، م، و، ن، ي، ه، ا ) ) zaid harfleri hazfedilir. Örneğin ( (مقابر
    kelimesinden zâid harfler olan ( م -mim) ve ( ا -elif leyyine) hazfedildiğinde
    kelimenin aslı ( قبر ) kelimesine dönüşür.

    Yine ( كَبِير ) kelimesinden zâid harf olan ( ي -yâ) harfi hazfedildiğinde
    kelimenin aslı ( كَبُرَ ) kelimesine dönüşür.
    4) Aranılan kelime içinde illetli harf varsa:
    Örneğin ( استقام ) kelimesi sülâsî aslı olan ( قام ) kelimesine indirgenerek
    aranması gerekecektir. Yine ( استعاذ ) kelimesi de ( عاذ ) kelimesine
    indirgenerek aranması gerekecektir. Yine ( ابتاع ) kelimesi de ( (باع
    kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir. Yine ( يبيع ) kelimesi
    de ( بَيَع ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir. Yine ( (استهان
    kelimesi de ( هان ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir.
    Yine ( ارتدى ) kelimesi de ( رَدَى ) kelimesine indirgenerek aranması gerekecektir.
    5) Aranılan kelime müsennâ veya cem’i ise:
    Bu kelimeleri müfredine ardından da yine diğer kelimelerde
    olduğu gibi aslî kök harflerine indirgeme gerekecektir. Ardından
    sözlük bu kelimenin müfredini daha sonra da cem’i halini verecektir.
    Örneğin cemi olan ( أبواب ) kelimesini sözlükten araştırıyor olsak
    bu kelimeyi öncelikle aslî kök harfleri olan ( بَوَبَ ) ye indirgemeli ve
    sözlükte de bu maddeden aramalıyız. Ardından bu kelimenin
    müfredi ( باب ) kelimesi gelecektir. Ardından da aradığımız kelime
    أبواب) ) maddesini bulabiliriz.
    Örneğin cemi olan ( دُورٌ ) kelimesini sözlükten araştırıyor olsak
    bu kelimeyi öncelikle aslî kök harfleri olan ( دَوَرَ ) ye indirgemeli ve
    sözlükte de bu maddeden aramalıyız. Ardından bu kelimenin
    müfredi ( دَارٌ ) kelimesi gelecektir. Ardından da aradığımız kelime
    دُورٌ ) ) maddesini bulabiliriz.
    Aynı durum müsennâ kelimeler için de geçerlidir. Örneğin
    müsennâ olan ( عَصَوان ) kelimesini sözlükten araştırıyor olsak (ki
    sözlükler çoğu zaman kelimelerin tesniyesini vermez) bu kelimeyi
    öncelikle aslî kök harfleri olan ( عَصَوَ ) ye indirgemeli ve sözlükte de
    bu maddeden aramalıyız. Ardından bu kelimenin müfredi ( (عَصَا

    kelimesi gelecektir. Ardından da aradığımız ( عَصَوان ) kelimesini bulabiliriz.
    6) Aranılan kelimemizin bazı harfleri muzaaf ise:
    Öncelikli olarak muzaaflığı açmamız gerekecektir. Ardından
    aslî kök harflerine indirgeyip sözlükten bu aslî harflerinden aramamız
    gerekecektir.
    Örneğin ( ارْتَدَّ ) kelimesini muzaaflığı açılarak önce ( ارْتَدَدَ ) ye ardından
    da ( رَدَدَ ) aslî kök harflerine indirgeyerek sözlükten bu aslî
    harflerinden aramamız gerekecektir.
    Başka bir örnek verecek olursak ( اعتدّ ) kelimesi muzaaflığı açılarak
    önce ( اعتدد ) ye ardından da ( عدد ) aslî kök harflerine indirgeyerek
    sözlükten bu aslî harflerinden aramamız gerekecektir.
    Yine başka bir örnek verecek olursak ( اهتزّ ) kelimesini
    muzaaflığı açılarak önce ( اهتزز ) ye ardından da ( هزز ) aslî kök harflerine
    indirgeyerek, sözlükten bu aslî harflerinden aramamız gerekecektir.
    7) Aranılan kelimemiz ibdale uğramış bir kelime ise:
    Üç harfli bir fiilin birinci harfi ( ز، ذ، د ) harflerinden birisi ise, bu
    fiil ( افتعال ) babında kullanımı sırasında bu babın ( ت) harfi ( د) harfine
    dönüşür.
    Üç harfli bir fiilin birinci harfi ( ظ، ط، ض، ص ) harflerinden birisi
    ise, bu fiil ( افتعال ) babında kullanımı sırasında bu babın ( ت) harfi
    ط) ) harfine dönüşür.
    Üç harfli bir fiilin birinci harfi ( ث، و، ي ) harflerinden birisi ise,
    bu fiil ( افتعال ) babında kullanımı sırasında bu harfler ( ت) harfine
    dönüşür.
    Üç harfli bir fiilin birinci harfi ( (د، ذ) (ت، ث) (ط، ظ) (ص ، ض) (س، ش، ز
    harflerinden birisi ise, bu fiil ( تَفَاعُلٌ ) (تَفَعْلُلٌ ) (تَفَعُّلٌ ) bablarında kullanımı
    sırasında bu bablarda zâid olan ( ت) harfi ( د) harfine dönüşür.
    Bazen başlarına vasıl hemzesi getirilir.
    Bu türden bir kelimelerin sözlükten araştırılması durumunda
    öncelikle ibdalliğin/dönüşümün kaldırılması gerekecek ve söz

    öncelikle aslî haline kavuşmuş olan kelime araştırılacak,
    ardından aranacak kelime bulunabilecektir.
    Örneğin sözlükten ( افتعال ) babında gelmiş olan ( اضْطِرَاب ) kelimesini
    arayacak olursak bu kelimenin ibdalliği kaldırıldıktan sonraki
    aslî harfleri ( ضَرَبَ ) fiilidir. Yine ( افتعال ) babında gelmiş olan ( اضطلع ) kelimesini
    arayacak olursak bu kelimenin ibdalliği kaldırıldıktan
    sonraki aslî harfleri ( ضَلَعَ ) fiilidir. Yine ( افتعال ) babında gelmiş olan
    اِزْدَهَرَ ) ) kelimesini arayacak olursak bu kelimenin ibdalliği kaldırıldıktan
    sonraki aslî harfleri ( زَهَرَ ) fiilidir. Dolayısıyla yukarıda da
    belirttiğimiz gibi sözlükten öncelikle aslî haline kavuşmuş olan
    bu kelimeler araştırılacak, ardından aranacak kelime bulunabilecektir.
    8) Aranılan kelimemiz hazfe uğramış bir kelime ise:
    a- Örneğin meczum ecvef muzari fiil ise ( لم يَقُلْ ) fiili ( قَوَلَ ) fiil
    kökünden aranacaktır. Yine ( لَمْ يَرُحْ ) fiili ( رَوَحَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    Yine ( تْ◌ِ لَمْ يَبِ ) fiili ( بَيَتَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    b- Örneğin ecfev emir ise ( قُلْ ) fiili ( قَوَلَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    Yine ( زِدْ ) fiili ( زَيَدَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    c- Örneğin sonu illetli olan meczum muzari fiil ise ( (لَمْ يَدْنُ
    fiili ( دَنَوَ ) fiil kökünden aranacaktır. Yine ( لَمْ يَمْشِ ) fiili ( مَشَيَ ) fiil kökünden
    aranacaktır. Yine ( لَمْ يَخْشَ ) fiili ( خَشِيَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    d- Örneğin sonu illetli olan bir fiilin emir kipi ise ( قِفْ ) fiili
    وَقَفَ ) ) fiil kökünden aranacaktır. Yine ( جِدْ ) fiili ( وَجَدَ ) fiil kökünden
    aranacaktır. Yine ( صِلْ ) fiili ( وَصَلَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    e- Örneğin misâl vâvi fiilin emir kipi ise ( اخشَ ) fiili ( خَشِيَ ) fiil
    kökünden aranacaktır. Yine ( ارْمِ ) fiili ( رَمَيَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    Yine ( ادْع ) fiili ( دَعَوَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    f- Örneğin mehmuz fiilin emir kipi ise ( خُذْ ) fiili ( أَخَذَ ) fiil kökünden
    aranacaktır. Yine ( ثُرْ ) fiili ( ثَوَرَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    Yine ( سَلْ ) fiili ( سَأَلَ ) fiil kökünden aranacaktır.

    g- Örneğin misâl vâvî muzari fiil ise ( يَعِدُ ) fiili ( وعد ) fiil kökünden
    aranacaktır. Yine ( يقِفُ ) fiili ( وَقَفَ ) fiil kökünden aranacaktır. Yine
    ( يَزِنُ ) fiili ( وَزَنَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    h- Örneğin misâl vâvî fiilinin masdarı ise ( هِبَة ) masdarı ( (وَهَبَ
    fiil kökünden aranacaktır. Yine ( صِلَة ) masdarı ( وَصَلَ ) fiil kökünden
    aranacaktır. Yine ( سِمَة ) masdarı ( وَسَمَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    j- Örneğin sonu illetli olan fiilin sakin tâ ile bitişmesi durumunda
    ( خَشَتْ ) fiili ( خَشِيَ ) fiil kökünden aranacaktır. Yine ( دَعَتْ ) fiili
    دَعَوَ ) ) fiil kökünden aranacaktır. Yine ( سَقَتْ ) fiili ( سَقَيَ ) fiil kökünden
    aranacaktır.
    k- Örneğin ecvef fiili ( تَ، تُ، تِ، نَ، نا، تما، تُمْ، تُنَّ ) gibi harekeli ref’
    zamirleri ile bitişmesi durumunda ( قلتِ، قلتَ، قلتُ ) fiilleri ( قَوَلَ ) fiil
    kökünden aranacaktır.
    l- Örneğin tenvin almış ism-i menkûsun tenvini hazfedilmiş
    harfidir. Dolayısıyla ( قاضٍ ) fiili ( قَضَيَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    Yine ( دَاعٍ ) ism-i fâili ( دَعَوَ ) fiil kökünden aranacaktır. Yine ( مُحَامٍ ) ism-i
    fâili ( حَمَيَ ) fiil kökünden aranacaktır.
    Bu aşamadan sonra araştırılacak olan kelimenin hangi sözlükten
    bakılacağı aşmasına gelinir. Yukarıda da beyan ettiğimiz
    üzere Arapça sözlüklerin bazıları harflerin mahreçleri esas alınarak,
    bazıları kelimelerin son harfleri esas alınarak, bazıları
    da kelimenin ilk harfi esas alınarak, bazıları da kelimenin
    okunduğu şekliyle tertip edilmiştir. Bu durumda şayet arayacağımız
    kelime kelimenin ilk harfi esas alınarak tertip edilmiş bir
    sözlükten bakılacaksa; müştaklarından arınmış, araştırmaya hazır
    hale gelmiş olan aslî kelimelerden oluşan kelimemizin ilk harfine,
    sonra ikinci harfine, ardından da başa doğru üçüncü harfine
    bakılır.
    Şayet kelimemiz kelimelerin son harfleri esas alınarak tertip
    edilmiş bir sözlükten bakılacaksa bu durumda sözlükte aranacak
    olan babı bilmek için müştaklarından arınmış, araştırmaya hazır
    hale gelmiş olan aslî kelimelerden oluşan kelimemizin asıl harflerinden
    son harfine, faslı bulmak için de ilk ve daha sonra gelen
    başa doğru üçüncü harfine bakılır.

     

    III. Arapça Alfabetik Sözlük Türlerinden Pratik Yapma
    Şimdi hem pratik yapma hem de zengin dil kaynağı sözlüklerimizde
    her hangi bir maddenin nasıl bulunacağını görebilmek
    için örnek olarak ( جَهِل ce-hi-le) maddesini alalım ve bu maddeyi üç
    ana başlık altında topladığımız hem harflerin mahreçleri esas
    alınan sözlükler, hem kelimelerin son harfleri esas alınan sözlükler,
    hem de kelimenin ilk harfi esas alınan sözlüklerden birer örnek
    sözlük seçerek bulmaya çalışalım:
    1- Harflerin Mahreçleri Esas Alınan Sözlüklerden Kelime
    Arama
    a) Kitâbu’l-‘Ayn ( (كتاب العين
    Bu sözlüğün sahibi Aruz ilminin kurucusu Halil b. Ahmed b.
    Amr b. Temîm el-Ferâhîdî (v.175 h.)’dir2. Sibeveyh’in hocasıdır.
    Sözlüğü Halîl b. el-Ferâhidî’nin öğrencisi Leys b. Seyyâr’ın yazdığı
    da iddia edilmektedir3. Halîl b. Ahmed Aruz ilminde bilinen Arap
    vezinleri üzerine yeni vezin ilave edecek kadar rüsuh ehli bir
    âlimdir. Kitâbu’n-Nağam, Kitâbu’ş-Şevâhid, Kitâbun-Nakt ve’ş-Şekl
    ve Kitâbu’l-‘AynHata! Yer işareti tanımlanmamış.’a zeyl olmak
    üzere Kitâbu Fâiti’l-‘Ayn, Kitâbu’l-îkâ‘adlarında son derece faydalı
    ve son devir âlimlerine kaynak olan çok sayıda eseri vardır.4
    Yukarıda da belirttiğimiz üzere Kitâbu’l-‘Ayn adlı sözlükte kelimeler
    önce ‘halkî’ denilen gırtlaktan çıkış sırasına göre dizilen
    harfler, ardından dil, dış ve dudaktan çıkan harfler ve ardından
    da illetli harfler şeklinde ağızdan çıkış yerine göre tertip edilmiştir.
    Harflerin sıralaması
    ( ع ح خ ه غ ق ك ج ش ض ص س ز ط د ت ظ ث ذ ر ل ن ف ب م و ا ي ء )
    şeklindedir.
    Bu itibarla örneğin ( جَهِلَ ce-hi-le) maddesini bu tertibe göre ( ع
    ح خ غ ق ك ) harflerinden sonra gelen ( ج harfu’l-cîm) başlığının altın-

    da ‘bâbu’-hâ’ ve’l-cîm ve’l-lâm babında yer alacaktır. Bu bâbın
    altında, kalb sistemine göre ( هَجَلَ he-ce-le) ( هَلَجَ he-le-ce) ( جَهِلَ ce-hile)
    ( لَهِجَ le-hi-ce), ( جله ce-le-he) maddeleri işlenmiştir. Bizim araştırmak
    istediğimiz ( جَهِل ce-hi-le) maddesi ( هَجَلَ he-ce-le) ve ( هلج hele-
    ce) maddelerinden sonra ve ( لَهِج le-hi-ce), ( جله ce-le-he) maddelerinden
    önce yer alır.
    جَهِلَ ) ce-hi-le) maddesininden önce de ‘bâbu’-hâ ve’l-cim ve’rrâ’
    bâbı bulunmaktadır. Bu babın altında sırasıyla ( هَجَرَ he-ce-ra),
    هَرَجَ ) he-re-ca), ( جَهَرَ ce-he-re), ( رَهَجَ re-he-ce) ve ( جَرَهَ ce-re-he) maddeleri
    vardır.
    جَهِلَ ) ce-hi-le) maddesinden sonra da ‘bâbu’-hâ ve’l-cim ve’nnûn’
    bâbı gelecektir. Bu babın altında da sırasıyla ( هَجَنَ he-ce-ne),
    نَهَجَ ) ne-he-ce), ( جَهَنَ ce-he-ne) ve ( نَجَه ne-ce-he) maddeleri sıralanmıştır.
    2- Kelimelerin Son Harfleri Esas Alınan Sözlüklerden Kelime
    Arama

    a) Lisânu’l-‘Arab ( ( لسان العرب
    Bu eserin sahibi Ebu’l-Fadl Cemâlu’d-din Muhammed b. el-
    ‘İzz b. el-Mukarrem el-Ensârî İbn Manzûr (ö. 711/1311)5’dur.
    Arap dilinin en sağlam sözlük kaynağı olarak kabul edilir. Kelimelerin
    son harfleri esas alınarak tertip edilen el-Cevherî (ö.
    393/1003)’nin es-Sıhâh adlı eseri ile aynı kategoride değerlendirilir
    6.
    Lisânu’l-Arab’ta ( جهل ce-hi-le) maddesi ‘harfu’l-lâm’ babında
    ‘ce-hi-le’ faslında yer almıştır7. Bu fasla gelene kadar ‘elif’ harfinden
    başlayarak (harfu’l-bâ’, harfu’l-tâ’, harfu’l-sâ’, harfu’l-cîm,
    harfu’l-hâ’, harfu’l-hâ’, harfu’d-dâl, harfu’z-zâl, harfu’z-zây,
    harfu’s-sîn, harfu’ş-şîn, harfu’s-sâd, harfu’d-dâd, harfu’t-tâ’,
    harfu’z-zâ, harfu’l-‘ayn, harfu’l-gayn, harfu’l-fâ’, harfu’l-kâf,
    harfu’l-Kaf) bablarını ‘lâm’ harfine kadar ilk aslî harflerine göre
    kendi içinde alfabetik sıralamaya göre dizmiştir. ‘Harfu’l-lâm’ ba-

    bında da ‘lâm’ harfi hakkında kısa bir izah yaptıktan sonra ele
    alınan maddelerin birinci harflerini ve bu harfi takip eden harfleri
    kendi içinde alfabetik sıraya göre sıralanmıştır. Dolayısıyla ( جَهِلَ
    ce-hi-le) maddesine gelmeden önce ( أبَلَ e-be-le), ( أبْهَلَ eb-he-le), (
    أتَلَ e-te-le), ( أثَلَ e-se-le), ( أثْجَلَ es-ce-le), ( أثْكَلَ es-ke-le) diye başlayan alfabetik
    sıralama ( جَنْبَلَ cen-be-le), ( جَنْثَلَ cen-se-le), ( جَنْجَلَ cen-ce-le), (
    نحَدَلَ ◌ْ جَcen-ha-de-le), ( جَنْدَلَ cen-de-le) şeklinde devam etmiştir. Bu
    sıralama ( جَهِلَ ce-hi-le) maddesinden sonra da ( جَهْبَلَ ceh-be-le), (
    جَوَلَ ce-ve-le), ( جَيَل ce-ye-le) şeklinde devam edip, alfabetik sıralamaya
    göre ‘cîm’ harfinden sonra gelen ‘hâ’ harfine intikal ederek (
    حَبَلَ ha-be-le), ( حَبْتَلَ hab-te-le) şeklinde sıralanır. Bu tertip ‘harfu’llâm’
    babının sonuna kadar alfabetik olarak devam ederek ( يَلَلَ yele-
    le) maddesiyle son bulur. Ardından son harfleri esas alınarak
    tertip edilen bablardan ‘mim’ harfi geleceğinden ‘harfu’l-mîm’e
    geçilir.
    b) el-Kâmûsu’l-Muhît ( (القاموس المحيط
    Bu eser büyük dilci Muhammed b. Ya‘kûb el-Fîrûzâbâdi8 (ö.
    816/1413) tarafından telif edilmiştir. Bu eserin ilk telif edildiğinde
    60 ciltten oluştuğu rivayet edilir. Bu gün elimizde mevcut olan
    ‘Kâmus’ o kapsamlı kamusun ancak otuzda biridir9.
    Bu maddeyi el-Fîrûzâbâdî’nin el-Kâmûsu’l-Muhît adlı sözlüğünde
    bulmaya çalışalım. Yukarıda da zikrettiğimiz üzere bu sözlük
    de metot olarak kelimelerin son harfleri esas alınarak tertip
    edilmiştir. Dolayısıyla ( جَهِل ce-hi-le) maddesini ‘bâbu’l-lâm’ bölümünün
    ‘faslu’l-cîm’ başlığı altında aramalıyız. Araştırıldığında
    لَ ) ◌ِ جَهِ ce-hi-le) maddesinin ( جنَعْدَلَ ce-na‘-de-le) maddesi ile ( جَهْبَلَ cehbe-
    le) maddeleri arasında olduğu görülecektir.

    3- Kelimenin İlk Harfi Esas Alınan Sözlüklerden Kelime
    Arama

    a) Esâsu’l-Belâğa ( ( أساس البلاغة
    Bu eserin sahibi de Mahmûd b. ‘Umer ez-Zemahşerî (ö. 583
    538/1143)’dir 10. Kelimenin ilk aslî harfi esas alınarak hazırlanmıştır.
    Ancak ez-Zemahşerî, eş-Şeybâni’nin aksine bu sözlükte
    kelimelerin ikinci ve üçüncü harflerinin sıralanışını da alfabetik
    olarak düzenlemiştir. Bu sözlüğün özelliği kelimeleri hem lügat
    hem de mecâzi anlamıyla birlikte vermesidir. Mecazî mânâlarda
    kullanılan ne kadar kelime varsa hemen hemen hepsini derlemiştir.
    Şimdi ( المجهلة ) maddesini bu sözlükten arayacak olursak bu
    sözlükte kelimenin ilk asli harfi esas olacağından bu kelime
    ‘kitâbu’l-cîm’in ‘ce-hi-le’ babında aranacaktır. Alfabetik olarak ( جَ
    أ أ ce-e-e), ( جَ أ بَ ce-e-be), ( جَ أ رَ ce-e-ra) diye başlayan madde tertibi (
    جَنَي ce-ne-ye), ( جَهَدَ ce-he-de), ( جَهَرَ ce-he-re), ( جَ هَشَ ce-he-şe), ( جَهَضَ cehe-
    da), ve ( ◌َ جَهِلَ ce-hi-le) maddesine ulaşacaktır. Bu madde başlığı
    bulunduktan sonra artık iş bu aslî harflerden türemiş olan ( (المَجْهَلَة
    maddesini araştırmaya kalır. Bu madde de yine kendi içinde kelimenin
    ikinci ve üçüncü harflerinin alfabetik olarak tertip sırası
    ile kolayca bulunacaktır.
    b) el-Mucmel fi’l-Luğa ( (اﻟﻤﺠمل في اللغة
    Bu sözlük Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Fârîs (ö. 395/1004) tarafından
    telif edilmiştir. Kelimenin ilk aslî harfi esas alınarak hazırlanmıştır.
    Madde başlıkları elif harfinden başlayarak yâ harfine
    kadar ilk aslî harflerine göre bölümlere ayrılmıştır. İlk iki bölümde
    tertip esnasında kelimelerin sadece ilk harflerini ve bu harfi
    takip eden harfleri alfabetik sıraya göre esas almıştır.
    Bu sözlükte ( لَ ◌ِ جَهِ ce-hi-le) maddesini ‘bâbu’l-cim ve’l-hâ’ başlığı
    altında alfabetik sıralamaya göre ( جَهِشَ ce-he-şe) ( جَهَضَ ce-he-da)
    جَهَفَ ) ce-he-fe) maddelerinden sonra gelmektedir. Bu maddeden
    sonra ( جَهَمَ ce-he-me), ( جَهَنَ ce-he-ne) maddeleri yer almakta, ardından
    ‘bâbu’l-cîm ve’l-vâv’ başlığı gelmektedir.

    4- Kelimenin Okunduğu Şekliyle Tertip Edilen Sözlüklerden
    Kelime Arama
    a) er-Râid ( (الرائد
    Bu sözlük Cubrân Mes’ûd tarafından hazırlanmıştır. İlk defa
    1964 senesinde neşredilmiştir. el-Merca‘ gibi kelimenin okunduğu
    üzere tertip edilen sözlüktür. Diğer bir tabirle idgam açılmamış,
    örneğin ( تِكَّة ) kelimesi ( ت ك ك ) bölümünde değil ( ت ك ت ) bölümünde
    yer almıştır. Dolayısıyla kelimenin mastarı araştırılmadan
    doğrudan alfabetik harf sıralaması gözetilmiştir. Ancak mezîd ve
    illetli fiillerin mastarlarına da o kelimenin başında parantez içerisinde
    işaret edilmiştir. Müellif mukaddimede sözlüğünün metodu
    hakkında yaptığı izahatta bunun araştırmacıya kolaylık sağladığınız
    söyler 11.
    Bu sözlükte örneğin ( إنْتَصَرَ ) kelimesi klasik Arapça sözlüklerde
    olduğu gibi kök tertibi esasına göre ( نَصَرَ ) babında değil kelimelerin
    kendi içinde alfabetik okunuş sıraları esas alınarak ( أ ) harfi
    grubunda ( إئْ تَشَبَ ) ve ( إئْتَصَّ ) kelimelerinden sonra gelir. Ardından da
    إئْتَضَّ ) ) ve ( إئْتَفَكَ ) kelimeleri sıralanır12.
    Yine bu babtan olmak üzere örneğin ( اجْتِماع ) kelimesini klasik
    kök tertibi üzere ( جَمَعَ ) grubunda değil harflerin alfabetik diziliş
    esasına göre ( أ ) harfi grubunda ( إجْتَلَفَ ) ve ( إجْتَلَمَ ) kelimelerinden
    sonra aramak gerekecektir13.
    b) Larûs ( (لاروس المعجم العربى الحديث
    Bu sözlük Halîl el-Cer tarafından hazırlanmıştır. Lügat bölümüne
    Muhammed Halil Paşa ve Hâni Ebû Muslih’in da katkıları
    olmuştur. Muhammed eş-Şâyib de redaktesini yapmıştır. 1973
    senesinde neşredilmiştir.
    Bu sözlükte örneğin ( احْتَفَلَ ) kelimesi klasik Arapça sözlüklerde
    olduğu gibi kök tertibi esasına göre ( حَفَلَ ) babında değil kelimelerin
    kendi içinde alfabetik okunuş sıraları esas alınarak ( أ ) harfi

    grubunda ( احْتَفَظ ) ve ( احْتَفَّ ) kelimelerinden sonra gelir. Ardından da
    احْتَفَنَ ) ) ve ( احْتَفى ) kelimeleri sıralanır 14.
    Yine bu babtan olmak üzere örneğin ( الأحْوَزِي ) kelimesini klasik
    kök tertibi üzere ( حَوْز اً ◌ُ– حَازَ ) grubunda değil harflerin alfabetik diziliş
    esasına göre ( أ ) harfi grubunda ( الأحْوَذِ ي ) ve ( الأحْوَرِي ) kelimelerinden
    sonra aramak gerekecektir15.
    III. Sonuç
    Sözlük kelime olarak Arapça mu‘cem, kâmûs veya lügat kelimeleri
    ile karşılanan; bir dilde yer alan kelimenin öncelikle birincil
    daha sonra da gelebilecek diğer anlamlarını, farklı telif
    edilme gayelerine matuf olarak deyim veya cümle içinde söyleyiş
    ve yazılış şekillerini, kelimenin iştikakını, kökünü, bunların telaffuz
    ve başka unsurlarla meydana gelen söz ve anlamlarını bazen
    de örneklendirerek veren çalışmalardır.
    Arapça sözlük kullanımı için dili meydana getiren isim, fiil,
    zamir gibi kelime sınıflarını ve bunların aldıkları fiil çekimleri ve
    ismin halleri gibi durumlarını ele alan biçim bilim diyebileceğimiz
    morfoloji alt yapısını sağlam oluşturmak gerekir.
    Mâlum olduğu üzere Arapça sözlükler kelimenin iştikaklarından
    arınmış aslî harflerini esas alarak tertip edilmiş olduklarından,
    Arapça bir sözlükten herhangi bir kelime aranacak olursa
    öncelikle o kelimenin aslî harflerinin bulunması gerekir. Bu bağlamda
    araştırmak istediğimiz kelimemiz ‘cem‘i’ ise ‘müfred’ haline,
    ‘muzari’, ‘emir’, ‘masdar’ veya ‘müştak’ kelimelerden ise zâid
    harflerinden arındırılarak ‘mazi’ fiil kipine çevrilir. Yaptığımız bütün
    bu işlemler kelimenin aslî unsurunu ortaya çıkarmamız içindir.
    Örneğin: (، (كاتبون، كاتبات يكتبون، اكتب، الكتاب، كتبه، كتبتْ، كتابان، كُتَّاب، كَتَبَةٌ، كتاتيب، يكتب
    gibi farklı kiplerde gelmiş olan bütün bu kelimelerin aslî unsuru
    كَتَبَ ) ) fiil kökü olup sözlükten bu aslî harflere indirgedikten sonra
    ancak arama yapabiliriz.

    Cüneyt EREN

     

     

    1. Arapça kelimeleri harekesiz/şeddesiz olarak arattırınız. 
    2. Arapça kelime tek olarak (örnek: “كتاب”) ararken belirlilik takısı (elif-lam) kullanmayınız. 
    3. İki veya daha fazla kelimeden oluşan (örnek: “الامم المتحدة / البحر الابيض المتوسط”) Arapça terkipleri (bileşik kelimeler) arattırırken, belirlilik takısını (isim tamlaması, sıfat tamlaması v.b. kurallara göre) (elif-lam) kullanınız. 
    4. Arapça kelime ararken ي harfi yerine ى harfini kullanınız. 
    5. Arapça kelime ararken أ (hemzeli elif) harfi yerine ا (hemzesiz elif) harfini kullanınız. 
    6. Türkçe kelime yazarken tamamını küçük harflerle yazınız. 
    7. Bulamadığınız kelime varsa, hem müzekker (eril) hem de müennes (dişil) haliyle arattırınız. (Örnek: “صاحب / صاحبة”) 
    8. Kırık çoğul (Örnek: “مراكب / حدائق / نوافذ”) kelimeleri de arattırabilirsiniz. 
    9. Türkçe/Arapça kelime arattırma aşamasında;
      1. Tekil kelime (örnek:“kalem”) arattırdığınızda “Aynı kelimeyi bul”tercihini işaretleyerek arattırma yapınız.
      2. Bileşik kelime (örnek: “birleşmiş milletler“) arattırdığınızda “Benzer kelimeleri bul” tercihini işaretleyerek arattırma yapınız.
    10. Arapça/Türkçe kelime arattırmak istediğinizde;
      1. Tekil/Bileşik kelime (örnek: “قلم، دفاتر، كراريس / الامم المتحدة“) arattırdığınızda “Aynı kelimeyi bul” tercihini işaretleyerek arattırma yapınız.
      2. Tekil/Bileşik kelime (örnek: “قلم، دفاتر، كراريس / الامم المتحدة“) arattırdığınızda “Benzer kelimeleri bul” tercihini işaretleyerek arattırma yapınız.

    Türkçe kelime aramalarında yapılan yaygın imla hataları: 

    – Yanlış: makinalı tüfekler, Doğru: makineli tüfekler
    – Yanlış: makina, Doğru: makine
    – Yanlış: iş makinaları, Doğru: iş makineleri
    – Yanlış: dikiş makinası, Doğru: dikiş makinesi
    – Yanlış: gök kuşağı, Doğru: gökkuşağı
    – Yanlış: işadamı, Doğru: iş adamı
    – Yanlış: yardım sever, Doğru: yardımsever
    – Yanlış: yurtiçi, Doğru: yurt içi
    – Yanlış: işbirliği, Doğru: iş birliği
    – Yanlış: toprakaltı, Doğru: toprak altı
    – Yanlış: kayın baba, Doğru: kayınbaba
    – Yanlış: kayın peder, Doğru: kayınpeder
    – Yanlış: santimetre küp, Doğru: santimetreküp
    – Yanlış: hava alanı, Doğru: havaalanı
    – Yanlış: hava limanı, Doğru: havalimanı
    – Yanlış: eşanlamlı, Doğru: eş anlamlı
    – Yanlış: zıraat, Doğru: ziraat
    – Yanlış: meteroloji, Doğru: meteoroloji
    – Yanlış: rençberlik, Doğru: rençperlik    Arapça kelime aramalarında yapılan yaygın imla hataları:

    و harfinden sonra iki boşluk bırakmayınız 

    – Yanlış: ” مؤسسة الصناعة الالية و الكيمياوية “, 
    – Doğru: ” مؤسسة الصناعة الالية والكيمياوية “
    – Yanlış: شئون , Doğru: شؤون 
    – Yanlış: و غيره , Doğru: وغيره 
    – Yanlış: و غير ذلك Doğru: وغير ذلك
    – Yanlış: و هلم جرا Doğru: وهلم جرا

     

    ABSTRACT
    The Method Of Word Searching In Arabic Alphabetical Dictionaries
    This inquiry is about the usage methods of alphabetical dictionaries classified
    in four main groups: dictionaries organized with reference to (1) letter outlet, (2)
    last letter of the word, (3) first letter of the word, and (4) pronunciation. In the
    introduction, it has been considered the meaning of the word “dictionary” and
    phases of lexical studies throughout history.
    Key words: letter outlet, derivative, basic letters, alphabetic letters, singular,plural.

  • Bekir Bozdağ ile Muharrem İnce’nin cami tartışması

    Bozdağ, “Bira kutularını, sigara izmaritlerini oraya koyan, atan, orada sarhoş dolaşan, orada birbirlerini kadınlı erkekli öpen yapılarla… ” dedi.

    CHP Milletvekili Muharrem İnce de Bozdağ’ın bu sözleri üzerine “Siz bu ülkenin gençlerinin can havliyle yaptığı bir şeyi eleştiriyorsunuz, ama İncirlik’teki Irak’taki Amerikan askerlerinin postalla girmesini, lay lay lom yapmasını eleştiremiyorsunuz” dedi.

    MECLİS’TE CAMİ GERİLİMİ

    Bozdağ’ın Diyanet bütçesiyle ilgili görüşmelerde muhalefetin eleştirilerine karşı camiyle ilgili tartışmayı gündeme getirmesi gerilime neden oldu. Bozdağ, “Bira kutularını, sigara izmaritlerini oraya koyan, atan, orada sarhoş dolaşan, orada birbirlerini kadınlı erkekli öpen yapılarla… ‘Bu bir saygısızlıktır, bu bir edepsizliktir, bu camiye, mabede, bu milletin değerlerine saygısızlıktır’ diye bir cümle beklerdim. Ama kimse böyle bir cümle kurmadı. Hiçbir zaman bu ülkede camiler böylesine bir kabalığa, böylesine bir saygısızlığa maruz kalmamıştır. Dini değerlerimiz hiçbir zaman böylesine ayaklar altına alınmamıştır. Raporlar burada. herkes bu raporları okusun, neler yapılmış görsün” dedi.

    “CAMİYE POSTALLA GİREN ABD ASKERLERİNİ ELEŞTİRİN”

    Bunun üzerine CHP Grup Başkanvekili Muharrem İnce, “Tabii ki camiler hepimiz için kutsaldır, Allah’ın evidir, buraya girmenin bir kuralı vardır. Fakat dışarıda gaz bombaları atılırken, TOMA’lar varken, su püskürtülürken, insanlar kadınlı erkekli başları açık kapalı kıyafeti olmayabilir, ama can havliyle girmiştir. hallerde buraya bir Hıristiyan da bir Musevi de sığınabilir, ayakkabıyla da sığınabilir. Çünkü bu bilinçli, herhangi bir eğlenceden dönüştü yapılmış bir şey değil. Siz bu ülkenin gençlerinin can havliyle yaptığı bir şeyi eleştiriyorsunuz, ama İncirlik’teki Irak’taki Amerikan askerlerinin postalla girmesini, lay lay lom yapmasını eleştiremiyorsunuz” dedi.

    SIRRI SÜREYYA DA İNCE’Yİ SAVUNDU

    HDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder de Bozdağ’ın iddialarının doğru olmadığını, Ak Parti’ye yakın ve bakanların arkadaşı olan bir gazetecinin de müezzinle görüştükten sonra bunu ortaya koyduğunu söyledi. Önder, “Şimdi İslami referanslarından şüphe duyulmayacak insanlar bunun bir düzmece olduğunu söylüyorlar. Bu artık inandırıcılığını yitirmiş bir kara propagandaya dönüştü” görüşünü savundu.

    “DEVLET ALEVİLERİ MUHATAP KABUL ETTİ”

    Bozdağ tartışılan Diyanet anketi ve Alevi açılımıyla ilgili de şunları söyledi:
    “Diyanet tarımla, hayvancılıkla ulaşımla ilgili bir anket yaptırmış olsaydı o zaman hep birlikte ‘İşin bu mu’ derdi herkes, eleştirebilirdi. Ama Anayasa’nın ve yasanın kendisine verdiği görev alanıyla ilgili dini hayat araştırması yapmak ve ona göre eksiklerini görüp tedbir almak elbette ki başkanlığın vazifesidir. Bilimsel veriler çerçevesinde böyle bir çalışmayı yapmak yadırganamaz, kınanamaz. Yapmaması bir eksiklik, yapması ise bir eksikliğin giderilmesidir. Devlet Alevi vatandaşlarını muhatap kabul etti, tarihi bir adım attı. Arkasından Madımak olayları çerçevesinde bu hükümet adımlar attı. Bize kadar pek çok hükümet geldi geçti, ama orada döner kesmeye devam ettiler. Burada bir bilim ve kültür merkezi açan adımı biz attık. Okullara Alevilikle ilgili bilgileri ilk defa biz koyduk. Alevi-Bektaşi klasikleri dizisinin tercümesi konusunda adım attık ve çok ciddi eserler Türkçeye kazandırıldı.”

Önceki sayfa Sonraki sayfa