مقصود درسى
بسم الله الرحمن الرحيم
Kitabın adı ِهَذَا الْكِتَابُ فِي الْمَقْصُود fakat kısalık adına direkt ْمَقْصُود (Maksud) denilmektedir. Maksud kitabının musannıfı İmam-ı Azam Ebû Hanife’dir. Maksud sarf hakkında bir kitaptır. Genellikle Emsile ve bina derslerinden sonra okunması gereken bir kitaptır. مَقْصُود kelimesi nasıl bir kelime diye sorulduğunda vereceğimiz cevap emsile derslerinde öğrendiğimiz 24 adet siganın 5. Sigası ٌمَفْعُولٌ – مَقْصُود olan ism-i meful sigasındadır denmelidir.
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الْوَهَّابِ لِلْمُؤْمِنِينَ سَبِيلَ الصَّوَابِ وَ الصَّلَوةُ وَ السَّلاَمُ عَلَى نَبِيِّهِ مُحَمَّدِ الزَّاجِرِ عَنِ الإِذْنَابِ الْحَاثِّ عَلَى طَلَبِ الثَّوَابِ وَ عَلَى آلِهِ وَ اَصْحَابِهِ خَيْرِ الآلِ وَ خَيْرِ الْاَصْحَابِ.
اَلْحَمْدُ hamd, لِلّهِ Allah içindir, O Allah الْوَهَّابِ çokça hibe edendir, لِلْمُؤْمِنِينَ müminlere, سَبِيلَ الصَّوَابِ doğru yolu, وَ الصَّلَوةُ ve salat, وَ السَّلاَمُ ve selam, عَلَى نَبِيِّهِ مُحَمَّدِ Onun (Allahın) nebisi Muhammed üzerine, الزَّاجِرِ zacir, men edici olan nebinin üzerine, عَنِ الإِذْنَابِ günahlardan, الْحَاثِّ teşvik edicidir, عَلَى طَلَبِ الثَّوَابِ sevap taleb etmeleri üzerine, وَ عَلَى آلِهِ ve onun (muhammed aleyhisselam) ailesi üzerine olsun, وَ اَصْحَابِهِ ve onun (muhammed aleyhisselam) ashabı üzerine olsun, öyle ashab ve âl ki; خَيْرِ الآلِ ailelerin en hayırlısı üzerine, وَ خَيْرِ الْاَصْحَابِ ve ashabın en hayırlısı üzerine.
Metnin Toplu Manası; Hamd, müminlere doğru yolu hibe eden Allah’a mahsustur. Ve salat u selam; sevab talebini teşvik üzere ümmetini günahlardan men eden, Onun (Allah’ın) nebisi Muhammed Aleyhisselam’a ve onun (Muhammed aleyhisselam) ailesi ve ashabına olsun, o aile ve ashab ki hayırlı olanlarındandır.
| Mazi | Muzari | Masdar | İsm-i fail | İsm-i meful |
| قَصَدَ | يَقْصِدُ | قَصْدًا | قَاصِدٌ | مَقْصُودٌ |
وَ بَعْدُ فَإِنَّ الْعَرَبِيَّةَ وَسِلَةٌ إِلَى الْعُلُومِ الشَّرْعِيَّةِ وَاحِدٌ اَرْكَانِهَا التَّصْرِيفُ لِأَنَّهُ بِهِ يَصِيرُ الْقَالِيلُ مِنَ الْاَفْعَالِ كَثِيرًا. وَ اللهُ الْمُوَفِّقُ وَ الْمُرْشِدُ.
وَ بَعْدُ bundan yani besmele, hamdele ve salveleden sonra, فَإِنَّ الْعَرَبِيَّةَ muhakkak ki arapça, وَسِلَةٌ vesile, aracıdır; إِلَى الْعُلُومِ الشَّرْعِيَّةِ şer’i (tefsir, kelam, fıkıh, hadis, feraiz, akaid vb.) ilimlere. وَاحِدٌ biridir, اَرْكَانِهَا onun (arapça şer’i ilimlerin) rükunlarından, التَّصْرِيفُ o tasriftir, لِأَنَّهُ çünkü o (tasrif, sarf ilmi), بِهِ onun (tasrif ilmi) ile, يَصِيرُ döner, sayruret eder, الْقَالِيلُ az olan şey, مِنَ الْاَفْعَالِ fiillerden, كَثِيرًا çok olana, وَ اللهُve Allah, الْمُوَفِّقُ muvafakat edicidir, وَ الْمُرْشِدُ ve irşad edicidir.
Metnin Toplu Manası; Besmele, hamdele ve salvele okunduktan sonra; Arap dili şeri ilimlere bir vesiledir ve bu şer’i ilimlerin rükunlarından bir tanesi de “Tasrif İlmi”dir. Çünkü tasrif ilmi ile fiillerden az olan çoğa döner. Yani bir كَتَبَ “yazdı” fiilinden bir çok tasrifat yapılabilir, يَكْتُبُ “yazıyor”, كَاتِبٌ “yazıcı”, مَكْتُوبٌ “Yazılmış şey”, كِتَابٌ ve ila ahiri.. Ve Allah muvafakat ve irşad edicidir.