Bu sözlük Ebû ‘Amr İshâk b. Mirâr eş-Şeybânî (ö. 213/828)
tarafından telif edilmiştir. Kendisi İmam Ahmed b. Hanbel, Ebû
‘Ubeyd el-Kâsım b. Sellâm ve Ya’kub b. es-Sikkît’in üstadıdır36.
Eser Kitâbu’l-Hurûf ve Kitâbu’l-Lüga isimleriyle de anılır.
Kelimenin ilk asli harfi esas alınarak hazırlanmış olan ilk sözlüktür.
Madde başlıkları elif harfinden başlayarak yâ harfine kadar
ilk aslî harflerine göre yirmi sekiz bab olarak düzenlenmiştir.
Ancak kelimelerin ikinci ve üçüncü harflerinin sıralanışı alfabetik
değildir. Dolayısıyla araştırımacılar için kullanımı zor bir sözlüktür.
35 Eski alimlerimiz, İslâmi ilimlerle uğraşan hiçbir bilginin kâmustan müstağni
olamayacağını göstermek için: ‘Rençbere çamus (manda), mollaya kamus gerekir’
demişlerdir. Asım Efendi, Ebu’l-Kemal, Kâmûs Tercümesi-el-
Okyanûsu’l-Basît fi Tercemeti Kâmusi’l-Muhît, I-IV, İstanbul 1304–1305.
35 Bkz., Kahhâle, Mu’cemu’l-Müellifîn, II, 238-239.
36 ”Makâme-i Teyyibiye” Makâmâtu’l-Harîrî’nin 32 makâmesidir. Bkz., a.g.e.,
Nşr. Muhammed Abdulkâdir, Bulak, 1317, I, 372-404.
36 Bkz., Kahhâle, Mu’cemu’l-Müellifîn, XII, 186-187.
Ali Cüneyt EREN•