İSM-İ MEKÂN
Bu kategorideki kelimeler, fiildeki iş ve hareketin gerçekleştiği, olduğu yeri
gösterirler. Dört vezinle türetilirler:
Mef’al مفعل : Bu vezindeki baştaki mim ( م) harfi ekleme harftir.
كتابت kitâbet “yazma” > مكتب mekteb “yazı yazma yeri; okul”
سكون sükûn “oturma” > مسكن mesken “oturma yeri”
عبادت ibâdet “Allah’a kulluk etme” > معبد ma’bed “ibadet yeri”
طبخ tabh “yemek pişirme” > مطبخ matbah “yemek pişirme yeri”
رقود rukūd “uyuma” > مرقد merkad “uyuma yeri; mezar”
Mef’il مفعل : Bu vezinde de baştaki mim ( م) harfi ekleme harftir.
جلوس cülûs “oturma” > مجلس meclis “oturma yeri”
نزول nüzûl “inme” > منْزل menzil “inme yeri, konak”
وقف vakf “durma” > موقف mevkıf “durma yeri, durak”
سجده secde > مسجد mescid “secde etme yeri, mescit”
Mef’alet مفعلة : Bu vezinde baştaki mim ( م) harfi ve sondaki ( ة) ekleme
harftir. Sondaki ( ة) harfi Osmanlı Türkçesinde açık te ت veya ٥ /e/
şeklinde yazılır ve okunur:
طبع tab’ “tabetme, basma” > مطبعه matba’a “basım yeri”
درس ders > مدرسه medrese “ders verme yeri, okul”
ذبح zebh “hayvan kesme” > مذبحه mezbaha “hayvan kesme yeri”
Asıl isimlerden (câmid isimlerden) bu vezinde ism-i mekân yapıldığında
Türkçede genellikle +lık/+lik ekiyle yapılan kelimeler türetilmiş olur:
شجر şecer “ağaç” > مشجره meşcere “ağaçlık”
ملح milh “tuz” > مملحه memleha “tuzla”
زبل zibl “çöp, süprüntü” > مزبله mezbele “çöplük” vs.
Mef’ilet مفعلة : Bu vezinde baştaki mim ( م) harfi ve sondaki ( ة) ekleme
harftir. Bu vezinde daha az kelime türetilmiştir: منْزلت menzilet “inecek
yer; rütbe”, مسيره mesîre “gezinti yeri” vs.