Avamil – Etkenler

وَ بَعْدُ فَاعْلَمْ أَنَّهُ لاَ بُدَّ لِكُلِّ طَالِبٍ مَعْرِفَةَ الْإِعْرَابِ مِنْ مَعْرِفَةِ مِأَةِ شَيْئٍ. سِتُّونَ مِنْهَا تُسَمَّى عَامِلاً وَ ثَلاَثُونَ مِنْهَا تُسَمَّى مَعْمُولاً وَ عَشَرَةٌ مِنْهَا تُسَمَّى عَمَلاً وَ إِعْرَابًا. فَأُبَيِّنُ لَكَ بِإِذْنِ اللهِ تَعَالَى هَذَا الثَّلَثَةَ عَلَى طَرِيقِ الْإِيجَازِ فِي ثَلَثَةِ أَبْوَابٍ. اَلْبَابُ الْأَوَّلُ؛ فِي الْعَامِلِ، اَلْبَابُ الثَّانِى فِي الْمَعْمُولِ، اَلْبَابُ الثَّالِثُ؛ فِي الْإِعْرَابِ

وَ بَعْدُ ve bundan sonra (yani besmele, hamdele ve salvele okunduktan ve avamilin tanımları yapıldıktan sonra); فَ o halde, اِعْلَمْ sen bil ki; أَنَّهُ muhakkak ki onun (yani avamil kitabının bilinmesinin yolu) oluşunu, لاَ بُدَّ kaçış yoktur, لِكُلِّ طَالِبٍ her talip için, مَعْرِفَةَ الْإِعْرَابِ irab yapmayı bilmek isteyen, مِنْ مَعْرِفَةِ bilmesinden (kaçış yoktur); مِأَةِ شَيْئٍ yani 100 şeyi bilmekten kaçış yoktur. سِتُّونَ مِنْهَا ondan (100 şeyden) 60 tanesi; تُسَمَّى tesmiye olunur (isimlendirilir); عَامِلاً amil olarak, وَ ثَلاَثُونَ مِنْهَا ve ondan (100 şeyden) 30 tanesi; تُسَمَّى tesmiye olunur (isimlendirilir); مَعْمُولاً mamul olarak, وَ عَشَرَةٌ مِنْهَا ve ondan (100 şeyden) 10 tanesi; تُسَمَّى tesmiye olunur (isimlendirilir); عَمَلاً amel olarak ve وَ إِعْرَابًا ve aynı zamanda irab olarak isimlendirilir. فَ o halde, أُبَيِّنُ ben beyan edeceğim, açıklayacağım; لَكَ sana, بِإِذْنِ اللهِ تَعَالَى Allah-u Teala’nın izni ile, هَذَا الثَّلَثَةَ bu 3 şeyi yani amil, mamul ve irabı. عَلَى طَرِيقِ الْإِيجَازِ kolay bir yol üzere, فِي ثَلَثَةِ أَبْوَابٍ üç bab olarak. اَلْبَابُ الْأَوَّلُ birinci bab; فِي الْعَامِلِ amil (etken) hakkındadır. اَلْبَابُ الثَّانِى ikinci bab; فِي الْمَعْمُولِ mamul (etkilenen) hakkındadır. اَلْبَابُ الثَّالِثُ üçüncü bab; فِي الْإِعْرَابِ irab hakkındadır.

Metnin Toplu Manası; Besmele, hamdele ve salveleden sonra sen bil ki; İrabı yapmak isteyen her talip için şu 100 şeyi (yani 60 amil, 30 mamul ve 10 irab) bilmekten kaçış yoktur. Bu yüz şeyin 60 tanesi “amil” diye isimlendirilir. Bu yüz şeyin 30 tanesi “mamul” diye isimlendirilir. Bu yüz şeyin 10 tanesi de “irab veya amel” diye isimlendirilir. Ben, Allah-u Teala’nın izniyle bu 3 şeyi (amil, mamul, irab) sana tarik ul-icaz (kolay yol, kestirme yol) bir şekilde 3 bab halinde beyan edeceğim. Birinci bab; Amil hakkındadır. İkinci bab; Mamul hakkındadır. Üçüncü bab; İrab hakkındadır.