ŞART CÜMLESİ
Şimdiye kadar gördüğümüz cahd-ı mutlak edatı (لَمْ), cahd-ı müstağrak edatı (لَماَّ), lâmü’l-emr (لِ) ve nehiy (لاَ)sı önüne geldiği bir muzâri fiili cezmediyordu. Ancak bir de aynı cümlede bulunan bütün muzâri fiilleri cezmeden edatlar vardır. Bu edatların hepsi de şart edatıdır. Hepsinin tercümesinde ..se, ..sa ifadesiyle mana verilir. Arapça’da şart ifade etmek üzere en çok kullanılan edat إِنْ (..se, ..sa, ..ise) edatıdır.
|
إِنْ كَتَبَ |
yazdıysa, yazarsa |
إِنْ يَكْتُبْ |
yazarsa, yazıyorsa |
|
إِنْ كَتَبُوا |
yazdılarsa, yazarlarsa |
إِنْ يَكْتُبُوا |
yazarlarsa, yazıyorlarsa |
إِنْ harfi mâzî fiilin başına geldiğinde de aynen muzâri manası verir. إِنْ harfinin başında bulunduğu muzâri fiillerin hepsinin son harfleri cezimli olur. Yani şart edatı ile gelen muzâri fiile cevap teşkil eden cümlenin (cevabuş-şart) muzârisi de cezimli olur. Ne zaman fiil-i muzârinin müfredindeki son harfinin harekesi değişse (cezm olsa) gâibe ve muhâtaba cemi müennes nunları hariç sondaki diğer nunlar düşer.
Başına إنْ edatı gelen muzâri fiile, gelecek zamanı ifade eden سَ ve سَوْفَ takıları getirilmez. Çünkü إِنْ şart edatı mana bakımından gelecek zamanı da bildirir.
|
إنْ تَعْمَلْ تَنْجَحْ. |
Çalışırsan başarırsın. |
|
إِنْ تَكْذِبْ تَاْثَمْ. |
Yalan söylersen günaha girersin. |
En çok kullanılan إِنْşart edatını giriş olmak üzere işlediğimiz iki fiil-i muzâriyi cezmeden diğer şart edatları şunlardır: