Nakıs Fiil
Nakıs fiil: Son harfi illetli harf olan fiildir. دَعَا ، رَمَى ، نَسِىَ gibi fiiller nakıs fiiller grubuna girmektedir. Genel olarak nakıs fiillerin mazi ve muzari çekiminde 3 tip fiil ile karşılaşırız:
1- Mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi ötre olanlar: دَعَا يَدْعُو gibi.
2- Mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi esre olanlar: رَمَى يَرْمِى gibi.
3- Mazide orta harfi esre, muzaride orta harfi üstü olanlar: نَسِىَ يَنْسَى gibi.
İlk önce, mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi ötre olan fiillerin mazi çekimiyle başlayalım: Bunların mazide “elif” olanlarında “elif”in aslı “vav”dır. Yani دَعَا fiilinin aslı دَعَوَ şeklindedir. Buna dikkat ederek çekimini yaparız. دَعَا fiilini çekerek bunu görelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
دَعَوْوا |
دَعَوَا |
دَعَا |
Gaib |
|
Onlar çağırdılar |
O ikisi çağırdı |
Çağırdı |
|
|
دَعَوْنَ |
دَعَتَا |
دَعَتْ |
Gaibe |
|
Onlar çağırdılar |
O ikisi çağırdı |
Çağırdı |
|
|
دَعَوْتُمْ |
دَعَوْتُمَا |
دَعَوْتَ |
Muhatab |
|
Siz çağırdınız |
Siz ikiniz çağırdınız |
Sen çağırdın |
|
|
دَعَوْتُنَّ |
دَعَوْتُمَا |
دَعَوْتِ |
Muhataba |
|
Siz çağırdınız |
Siz ikiniz çağırdınız |
Sen çağırdın |
|
|
دَعَوْنَا |
دَعَوْنَا |
دَعَوْتُ |
Mütekellim |
|
Biz çağırdık |
Biz ikimiz çağırdık |
Ben çağırdım |
Mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi esre olan nakıs fiillerin çekimi:
رَمَى يَرْمِى nakıs fiilini çekerek bu tip fiillerin mazi çekimini öğrenelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
رَمَوْا |
رَمَيَا |
رَمَى |
Gaib |
|
Onlar attılar |
O ikisi attı |
Attı |
|
|
رَمَيْنَ |
رَمَتَا |
رَمَتْ |
Gaibe |
|
Onlar attılar |
O ikisi attı |
Attı |
|
|
رَمَيْتُمْ |
رَمَيْتُمَا |
رَمَيْتَ |
Muhatab |
|
Siz attınız |
Siz ikiniz attınız |
Sen attın |
|
|
رَمَيْتُنَّ |
رَمَيْتُمَا |
رَمَيْتِ |
Muhataba |
|
Siz attınız |
Siz ikiniz attınız |
Sen attın |
|
|
رَمَيْنَا |
رَمَيْنَا |
رَمَيْتُ |
Mütekellim |
|
Biz attık |
Biz ikimiz attık |
Ben attım |
Mazide orta harfi esre, muzaride orta harfi üstü olan nakıs fiillerin mazi çekimi:
نَسِىَ يَنْسَى nakıs fiilini çekerek bu tip fiillerin mazi çekimini öğrenelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
نَسُوا |
نَسِيَا |
نَسِىَ |
Gaib |
|
Onlar unuttular |
O ikisi unuttu |
Unuttu |
|
|
نَسِيْنَ |
نَسِيَتَا |
نَسِيَتْ |
Gaibe |
|
Onlar unuttular |
O ikisi unuttu |
Unuttu |
|
|
نَسِيْتُمْ |
نَسِيْتُمَا |
نَسِيْتَ |
Muhatab |
|
Siz unuttunuz |
Siz ikiniz unuttunuz |
Sen unuttun |
|
|
نَسِيْتُنَّ |
نَسِيْتُمَا |
نَسِيْتِ |
Muhataba |
|
Siz unuttunuz |
Siz ikiniz unuttunuz |
Sen unuttun |
|
|
نَسِينَا |
نَسِينَا |
نَسِيْتُ |
Mütekellim |
|
Biz unuttuk |
Biz ikimiz unuttuk |
Ben unuttum |
Nakıs fiillerin muzari çekimi: Üç tip nakıs fiilin muzari çekimini yaparak muzari çekimlerini görelim. İlk önce دَعَا fiilinin muzari çekimini yapalım:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
يَدْعُونَ |
يَدْعُوَانِ |
يَدْعُو |
Gaib |
|
Onlar çağırıyorlar |
O ikisi çağırıyor |
Çağırıyor |
|
|
يَدْعُونَ |
تَدْعُوَانِ |
تَدْعُو |
Gaibe |
|
Onlar çağırıyorlar |
O ikisi çağırıyor |
Çağırıyor |
|
|
تَدْعُونَ |
تَدْعُوَانِ |
تَدْعُو |
Muhatab |
|
Siz çağırıyorsunuz |
Siz ikiniz çağırıyorsunuz |
Sen çağırıyorsun |
|
|
تَدْعُونَ |
تَدْعُوَانِ |
تَدْعِينَ |
Muhataba |
|
Siz çağırıyorsunuz |
Siz ikiniz çağırıyorsunuz |
Sen çağırıyorsun |
|
|
نَدْعُو |
نَدْعُو |
أَدْعُو |
Mütekellim |
|
Biz çağırıyoruz |
Biz ikimiz çağırıyoruz |
Ben çağırıyorum |
Şimdi de رَمَى fiilinin muzari çekimini yapalım:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
يَرْمُونَ |
يَرْمِيَانِ |
يَرْمِى |
Gaib |
|
Onlar atıyorlar |
O ikisi atıyor |
Atıyor |
|
|
يَرْمِينَ |
تَرْمِيَانِ |
تَرْمِى |
Gaibe |
|
Onlar atıyorlar |
O ikisi atıyor |
Atıyor |
|
|
تَرْمُونَ |
تَرْمِيَانِ |
تَرْمِى |
Muhatab |
|
Siz atıyorsunuz |
Siz ikiniz atıyorsunuz |
Sen atıyorsun |
|
|
تَرْمِينَ |
تَرْمِيَانِ |
تَرْمِينَ |
Muhataba |
|
Siz atıyorsunuz |
Siz ikiniz atıyorsunuz |
Sen atıyorsun |
|
|
نَرْمِى |
نَرْمِى |
أَرْمِى |
Mütekellim |
|
Biz atıyoruz |
Biz ikimiz atıyoruz |
Ben atıyorum |
Şimdi de نَسِىَ fiilinin muzari çekimini yapalım:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
يَنْسَوْنَ |
يَنْسَيَانِ |
يَنْسَى |
Gaib |
|
Onlar unutuyorlar |
O ikisi unutuyor |
Unutuyor |
|
|
يَنْسَيْنَ |
تَنْسَيَانِ |
تَنْسَى |
Gaibe |
|
Onlar unutuyorlar |
O ikisi unutuyor |
Unutuyor |
|
|
تَنْسَوْنَ |
تَنْسَيَانِ |
تَنْسَى |
Muhatab |
|
Siz unutuyorsunuz |
Siz ikiniz unutuyorsunuz |
Sen unutuyorsun |
|
|
تَنْسَيْنَ |
تَنْسَيَانِ |
تَنْسَيْنَ |
Muhataba |
|
Siz unutuyorsunuz |
Siz ikiniz unutuyorsunuz |
Sen unutuyorsun |
|
|
نَنْسَى |
نَنْسَى |
أَنْسَى |
Mütekellim |
|
Biz unutuyoruz |
Biz ikimiz unutuyoruz |
Ben unutuyorum |
Nakıs fiilin emri hazır çekimi: Nakıs fiilin emri hazır çekiminde, cezim alameti olarak sonlarındaki illetli harf düşer. Üç nakıs fiilin emri hazır çekimini yaparak, emr-i hazır çekimlerini de görelim:
İlk önce دَعَا fiilinin emri hazırını çekelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
اُدْعُوا |
اُدْعُوَا |
اُدْعُ |
Muhatab |
|
Sizler çağırın |
Siz ikiniz çağırın |
Çağır |
|
|
اُدْعُونَ |
اُدْعُوَا |
اُدْعِي |
Muhataba |
|
Sizler çağırın |
Siz ikiniz çağırın |
Çağır |
Şimdi de رَمَى fiilinin emri hazırını çekelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
اِرْمُو |
اِرْمِيَا |
اِرْمِ |
Muhatab |
|
Sizler atın |
Siz ikiniz atın |
At |
|
|
اِرْمِينَ |
اِرْمِيَا |
اِرْمِى |
Muhataba |
|
Sizler atın |
Siz ikiniz atın |
At |
Şimdi de نَسِىَ fiilinin emri hazırını çekelim:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
اِنْسَوْا |
اِنْسَيَا |
اِنْسَ |
Muhatab |
|
Sizler çağırın |
Siz ikiniz çağırın |
Çağır |
|
|
اِنْسَيْنَ |
اِنْسَيَا |
اِنْسَىْ |
Muhataba |
|
Sizler çağırın |
Siz ikiniz çağırın |
Çağır |