Arapçada bazı isimler sonlarına tenvin ve esre kabul ederken bazı isimler harf-i tarif almadıkları halde tenvin ve esreyi kabul etmez. Tenvin ve esre alan isimlere “munsarif” ; tenvin ve esre kabul etmeyen isimlere de “gayri munsarif” denilir. Ancak gayri munsarif olan isimler harf-i tarif aldıklarında veya başka bir isme muzaf olduklarında esre alabilirler.
Gayr-i munsarif isimleri 3 gurupta inceleyeceğiz: 1- Özel isimler 2-İsimler 3-Sıfatlar.
1- Özel isimler: Özel isimlerin hepsi gayri munsarif değildir. Gayri munsarif olanlar şunlardır:
1- “ هِنْدٌ ” hariç bayan isimleri gayri munsariftir.
2- Sonunda müenneslik te’ si (ة) bulunan erkek isimleri gayri munsariftir. Mesela: Hamza manasındaki حَمْزَةُ ; Ubeyde manasındaki عُبَيْدَةُ ; Talha manasındaki طَلْحَةُ gibi isimler gayri munsariftir.
3- Sonunda elif ve fethalı nun “انُ ” bulunan özel isimleri gayri munsariftir. Mesela: Adnan manasındaki عَدْنَانُ ; Süleyman manasındaki سُلَيْمَانُ ; Ramazan manasındaki رَمَضَانُ gibi isimler, gayri munsarif isimlerdir.
4- Özel yer isimleri gayri munsariftir. Mesela: لُبْنَانُ ، مِصْرُ ، مَكَّةُ gibi isimler gayri munsarif isimlerdir.
5- Arapça kökenli olmayan özel isimleri gayri munsariftir. Mesela: إِبْرَاهِيمُ ، إِسْمَاعِيلُ ، يُوسُفُ gibi isimler gayri munsarif isimlerdir.
6- “fualu” “ فُعَلُ ” vezninde gelen özel isimleri gayri munsariftir. Mesela: زُحَلُ ، زُفَرُ ، عُمَرُ gibi isimler gayri munsarif isimlerdir.
7- İki kelimeden oluşan özel isimlerdir. Mesela: بَعْلَبَكُّ ، حَضْرَمَوْتُ ، بُورْسَعِيدُ gibi isimler gayri munsarif isimlerdir.
2- İsimler: İsimlerde gayri munsarif olanlar şunlardır:
1- Sonunda zaid elif-i memdude olan, yani sonunda kelimenin kök harflerinden olmayan elif-i memdude olan isimler gayri munsarif isimlerdir. Mesela: صَحْرَاءُ ، رُؤَسَاءُ ، أَوْلِيَاءُ gibi isimler gayri munsarif isimlerdir.
2- “Müntehel cümul” sigasında olan isimler gayri munsarif isimlerdir. Müntehel cümul: İsmin ikinci harfinden sonra bir elif ve daha sonra iki ya da üç harf gelen cemi isimler demektir. Mesela: مَدَارِسُ ، نَوَافِذُ ، جَرَائِدُ gibi isimler gayri munsarif isimlerdir.
3- Kelimenin sonunda, kök harflerinden sonra gelen elif-i maksurenin bulunduğu isimler gayri munsariftir. Mesela: ذِكْرَى ، بُشْرَى ، كُبْرَى gibi isimler gayri munsariftir.
3- Sıfatlar: Sıfatlarda gayri munsarif olanlar şunlardır:
1- Müzekkeri أَفْعَلُ , müennesi فُعْلىَ vezninde olan ism-i tafdil sigası gayri munsariftir.
2- Müzekkeri أَفْعَلُ , müennesi فَعْلاَءُ vezninde olan renkler gayri munsariftir.
3- Müzekkeri فَعْلاَنُ , müennesi فَعْلَى vezninde olan sıfat-ı müşebbeheler gayri munsariftirler.
4- فُعَالُ ve مَفْعَلُ vezninde olan üleştirme sayıları gayri munsariftir.