A) Hadîs Öğrenim ve Öğretim Yolları (Tahammül Ve
Edâ Yolları):
Hadis tahammülünün çeşitli yolları
bulunmaktadır. Hemen bütün hadis usûlü kitapları bu konuda sekiz yoldan söz
etmektedirler. Bu sekiz yolun öncelik ve değer sıralamasında ittifak vardır.
Bunlar sırasıyla, semâ, kıraât, icâzet, münâvele, kitabet, i’lam, vasiyyet ve
vicâdedir.
İslâm dininin Kur’an-ı Kerim’den sonra ikinci
kaynağı olan hadise fevkalade ehemmiyet veren Müslümanlar, onun hangi yolla
öğrenildiğinin tespitine, bunun belli teknik terimlerle sonraki nesillere de
bildirilmesine de pek önem vermişlerdir. Söz konusu hadis öğrenme ve öğretme
(tahammül ve edâ) yolları işte bu dikkatin belgeleri mahiyetindedir.
Muhaddisler, hadîslerin sekiz surette tahammül
edileceğini belirtmişlerdir. Hadislerin bir hocadan öğrenilip rivâyet edilmesini
ifade eden tahammülü’l-hadis yolları önem ve kuvvet sırasına göre şöyledir[1]:
[1]
İsmail Lütfi Çakan, Hadis Usulü, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Yayınları: 54-55; Sabahaddin Yıldırım, Şamil İslam Ansiklopedisi: 6/87.