Bu eserin sahibi Ebu’l-Fadl Cemalu’d-din Muhammed b. el-
‘İzz b. el-Mukerrem el-Ensârî İbn Manzûr (ö. 711/1311)31’dur.
Arap dilinin en sağlam sözlük kaynağı olarak kabul edilir. Kelimelerin
son harfleri esas alınarak tertip edilen el-Cevherî’nin es-
Sıhâh adlı eseri ile aynı kategoride değerlendirilir 32.
Yukarıda da zikrettiğimiz üzere müellif bu eserini telif ederken
başta Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed el-Ezherî (ö. 370/
980)’nin Tehzîbu’l-Luğa adlı eseri olmak üzere el-Cevherî’nin es-
31 Bkz., Kahhâle, Mu’cemu’l-Müellifîn, XII, 46-47.
32 Ibn Manzur, Ebi’l-Fadl Cemali’d-Din Muhammed el-İzz b. Mukerrem İbn
Manzur, Lisânu’l-‘Arab, 1/15, Beyrut/ 1994 (1414).
Sıhâh’ından, İbn Side’nin el-Muhkem, İbnu’l-Esîr’in en-Nihâye ve
İbn Dureyd’in el-Cemhere adlı eserlerinden istifade etmiştir.
Müellif eserde yaklaşık seksen bin kök harfli kelimeyi incelemiştir.
Müştak kelimelerin sayısı 158 bin olup madde başlığı 10
bin kadardır.
Bu kelimelerin açıklanmasını da başta ayet ve hadis olmak
üzere Arap şiiri, emsâl ve hikmetli sözlerden yararlanmıştır. Eser
lügat olmasının yanında dil, tefsir, hadis ve edebiyat gibi konulara
da yer veren bir ansiklopedi mahiyetindedir. Farklı baskıları
göz önüne alındığında 15-20 ciltler arasında değişen çok kapsamlı
ansiklopedik bir dil kaynağı olduğu görülecektir.
Ali Cüneyt EREN•