2) Metinde Kalb: Hadis Usulü Online Oku

2) Metinde Kalb:

Kalb bazan metinde meydana gelir. Bunun örneği,
Habîb İbnu Abdirrahmân’ın halası Üneyse (radıyallahu anhâ)’den yaptığı şu merfu
rivâyettir: “Ümmü Mektum ezân okuduğu zaman yiyip içmeye devam edin. Ne zaman
Bilâl okursa yiyip içmeyi kesin…” Bu hadîsi Ahmed İbnu Hanbel Müsned’de,
İbnu Huzeyme, İbnu Hibbân da Sahîh’lerinde rivâyet ettiler. Hadîsin meşhur olan
şekli, İbnu Ömer ve Hz. Aişe (radıyallahu anhüma) tarafından rivâyet edilmiştir
ve şöyledir: “Bilâl geceleyin (erkenden) ezan okur, İbnu Mektum’un ezanını
işitinceye kadar yiyip içmeye devam edin…”. Bunun hilafına olan rivâyet
mahlûktur.

Ancak, İbnu Hibbân ve İbnu Huzeyme hadîsi maklûb
addetmediler. Hz. Bilâl ile Hz. Ümmü Mektum (radıyallahu anhüma) arasında
münâvebe olabilir ihtimalini ileri sürerek iki rivâyeti cemederler. Ancak bazı
rivâyetlerde: “Ümmü Mektum âmâ idi, kendisine haydi ezanı oku, sabah oldu diye
ihtar edilmedikçe ezan okumazdı” diye gelen sarahatler karşısında hadîsteki kalb
ihtimalinin devamına hükmetmek daha doğrudur.

Hâfız Sirâcu’d-Dîn el-Bukînî, kalbin bu çeşidine
ma’kus adını vermiştir.

[1]

Müslim’de Ebu Hureyreden şöyle rivayet ediliyor;
“Sol elinin verdiğini sağ eli bilmeyecek şekilde gizlice sadaka veren kimse”[2]
Bu hadis Buharî’de; “Sağ elinin verdiğini sol eli bilmeyecek şekilde gizlice
veren kimse”[3]
şeklindedir. Görüldüğü gibi Müslim’in ravilerinden biri “Yemîn: Sağ”
sözünü takdim; “Şimâl: Sol” sözünü de tehir ederek hadisi maklûb olarak
rivayet etmiştir.[4]

Taberani Ebu Hureyre’den şöyle bir hadis rivayet
etmiştir:

“Size bir şey emrettiğimde onu yapınız; bir şey
yasakladığım zaman da gücümüzün yettiği kadar ondan kaçınız.”

Bu hadisin Buhari ve Müslim’deki şekli oldukça
farklıdır:

“Size bir şeyi yasak ettiğim zaman ondan
kaçınınız; emrettiğim şeyleri de gücünüz yettiğince yerine getiriniz.”[5]