Rivayet İle İlgili Terimler
1- Rivayet-i Akran:
Ravi hadisi kimden rivayet ediyorsa, onunla bir
hususta birleşmiş olması demektir. Mesela: Yaşlarının bir olması veya her
ikisinin de bir zatdan hadis okuyup, rivayet etmeleri gibi.
2- Rivayet-i Mudbec:
Emsallerin birbirinden rivayet etmelerine denir.
3- Rivayetu’l-asağır ani’l-ekabir:
Evladın atadan, talebenin hocadan rivayetine denir.
4- Rivayetu’l-ekabir ani’l-asagir:
Hocanın talebeden, babanın oğlundan rivayetine denir.
5- Sabık, lahik:
İki adamın bir zattan rivayetlerinde ilk rivayet edene sabık, sonrasına da lahik
denir.
6- Mühmel:
İsimleri bir olan iki zatın birisinden hadis rivayet edilirken mutlak olarak
ismini anmakla yetinip, bu iki zattan hangisi olduğunu açıklamamaktır. İkisi de
Sika’dan olursa, ihtimal zarar vermez.
7- Nasi:
Kendisinden hadis rivayet edilmiş olup sonra kendisine sorulunca onu şüpheli bir
şekilde inkar etmiş olmasına denir. Şayet, kesin olarak inkar ederse hadis
merduddur. Şüpheli oluduğu için, makbul sayılmıştır.
8- Müselsel:
İsnadın ittifaklı olanına denir.
9- Sika ve sikat:
Adil ve ezberleme kabiliyeti olup, her yönden güvenilir adam demektir.
10- Eda sigaları:
(Semi’tu min fulanin: Filandan işittim) veya (Kale fulanun: Filan söyledi) gibi
sözlerdir.
Diğer haller:
Yemin ile başlamak veya zaman, mekan ve sebep tayin ederek, davasını
kuvvetlendirmek için, şu işi yaparken, filancalar ile otururken ve filan yere
giderken, gibi sözlerle başlamaktır.
[1]
11- Mütabi:
Yalnız lafız veya yalnız mana bakımından rivayetlerin birbirlerine uymalarıdır.
12- Şâhit:
Hem lafız hem de mana bakımından bir rivayetin diğer rivayete uymasıdır.
[2]
[1]
Mevzu Hadisler, Aliyyu’Kari, İlim Yayınları: 9.
[2]
Mevzu Hadisler, Aliyyu’Kari, İlim Yayınları: 11