Nehy-i Gaib

V) NEHY-İ GAİB

(GAİB EMRİN OLUMSUZU)

Görüldüğü gibi لِيَكْتُبْ (yazsın) demek olurken olumsuzu olan “yazmasın” demek için muzâri fiilin başına لاَ getirilip sonu cezm yapılır.

Meçhûl yapılışı; Cahd-ı mutlakın meçhûl yapılışı gibidir. Yalnız başına لاَ getirilir.

لاَ يُكْتَبْ	yazılmasın	لاَ يُكْتَبْنَ	yazılmasınlar (müen)
لاَ يُكْتَبُوا	yazılmasınlar (müz)	لاَ نُكْتَبْ	yazılmayalım

Cümle Örnekleri:

لاَ يَذْهَبْ بَعْدَ شَهْرٍ.	Bir ay sonra gitmesin.
لاَ يَضْرِبِ الْوَلَدُ الْحَيَواَنَ.	Çocuk hayvanlara vurmasın.

لاَ يَسْرِقِ الرَّجُلُ الْأَمْواَلَ.	Adam malları çalmasın.
لاَ يَكْذِبِ الْوَلَدُ عَلَى أُمِّهِ.	Çocuk annesine yalan söylemesin.
لاَ يَكْسَلُوا فِي الْعَمَلِ.	İşte tembellik etmesinler.
اَلتَّلاَمِيذُ لاَ يَلْعَبُوا فِي الشاَّرِعِ.	Öğrenciler caddede oynamasın.
اَلْمُعَلِّمُ لاَ يَغْضَبْ عَلَى الطاَّلِبِ.	Öğretmen öğrenciye kızmasın.
الْعاَمِلاَتُ لاَ يَأْخُذْنَ الْمِفْتاَحَ.	İşçiler anahtarı almasınlar.
عاَئِشَةُ لاَ تَتْرُكِ الْقِراَءَةَ.	Aişe okumayı bırakmasın.
لاَ تُفْتَحِ النَّواَفِذُ.	Pencereler açılmasın.

NEHY-İ GÂİB İLE İLGİLİ AYETLER

1- يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا …

(9/TEVBE, 28). Ey iman edenler! Müşrikler ancak bir pisliktir. Onun için bu yıllarından sonra Mescid-i Haram’a yaklaşmasınlar…

يَا أَيُّهَا	ey! (nida harfi)		اَلَّذِينَ		kimseler (ism-i mevsul olup çok yakında işlenecektir)
آمَنَ يُؤْمِنُ إِيماَناً		iman etmek, inanmak				آمَنُوا		İman ettiler
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا		ey iman eden kimseler! (Ey iman edenler! cümlesinde görüldüğü gibi ism-i mevsuldan sonraki fiil önce tercüme edilip …en kimseler deniliyor)
إِنَّمَا		ancak, sadece			اَلْمُشْرِكُ		müşrik, Allah’a ortak koşan
نَجَسٌ		pislik			عَامٌ		sene, yıl
قَرَبَ يَقْرَبُ قِرْباَناً		yaklaşmak		بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا			bu yıllarından sonra

2- وَلاَ يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.

II. haber

I. haber

Mübt.

Hal

Haberu (إِنَّ) mahallen merfû

İsmu (إِنَّ)

mansûb

Te’kit ve nasb harfi

Fâil

Fiil-i muzâri meczûm

(كَ) mef’ûl

Cezm ve nefy harfi

(10/YUNUS, 65). Onların sözleri seni üzmesin. Çünkü bütün izzet (üstünlük) Allah’ındır. O işitendir, bilendir.

اَلْعِزَّةُ	üstünlük, izzet	جَمِيعًا	topluca, hepsi, tümü
(Cümlenin ikinci kısmında görüldüğü gibi bazen vurgulama ve önem belirtmek için haber de marife olarak gelebilir. Mübtedâ ve haberle ilgili geniş bilgi daha sonra işlenecektir.)