Sarf
Elif Harfinin Kelime Sonunda Yazılışı
1. Kelimenin Aslına Göre Yazım
- Kural:
Kelimenin sözlükteki kaydına (aslına) bakılır. Eğer kelimenin aslında son harfi “ا” şeklinde (uzun elif) olması gerekmekteyse kelime sonunda uzun elif, eğer aslında “ى” (kısa elif) ise kısa elif olarak yazılır. - Örnekler:
- دعا – Aslı “ا” olduğundan uzun elif şeklinde yazılır.
- رمى – Aslı “ى” olduğundan kısa elif şeklinde yazılır.
- سعى – Aslı “ى” olduğundan kısa elif şeklinde yazılır.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Kelimenin doğru anlamı ve kökeni için sıklıkla güvenilir sözlük ve kaynaklara bakılmalıdır. Bu durum, özellikle benzer telaffuzlara sahip kelimeler arasında karışıklıkları önler.
2. Hemze Bulunan Kelimelerde Yazım
- Kural:
Fiilin ilk harfi ya da ikinci harfi hemze (ء) içeriyorsa, kelime sonundaki elif harfi – kurala bakmaksızın – daima kısa elif şeklinde yazılır. - Örnekler:
- أتَى – Hemze bulunması dolayısıyla son elif kısa olarak yazılır.
- رأى – Hemze etkisiyle kısa elif kullanılır.
- بؤى – Hemzenin varlığı, son harfin kısa elif yazılmasını gerektirir.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Kelimenin içerisinde hemze varsa, kelimenin kökenine ya da diğer durumlara bakılmadan düz kural uygulanır. Bu, yazımda karışıklığı önlemek için önem taşır.
3. Kelime İçindeki “ى” Harfi Etkisi
- Kural:
Fiilin ilk harfi veya kelimenin ortasında yer alan “ى” harfi söz konusu ise, kelime sonundaki elif harfi her durumda kısa elif şeklinde yazılır; aslına bakmak gerekmez. - Örnekler:
- نوى – Ortada görülen “ى” etkisiyle son elif kısa yazılır.
- طوى – Aynı durum, kısa elif kullanımını zorunlu kılar.
- هوى – İlk ya da orta “ى” bulunması nedeniyle kısa elif yazılır.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Bu kural, kelimenin herhangi bir yerinde “ى” bulunması durumunda kesin olarak uygulanır. Kelimenin diğer özellikleri değiştirmez; dolayısıyla hızlıca bu kural göz önünde bulundurulmalıdır.
4. Uzun Kelimelerde Yazım (Üç Harften Fazla)
- Kural:
Kelimenin harf sayısı üçten fazla ise, kelime sonunda yer alan elif, kural gereği her zaman kısa elif şeklinde yazılır. - Örnekler:
- شفى – Üç harften fazla kelimelerde, son elif zorunludur: kısa elif.
- استولى – Uzun kelimelerde son harf kısa elif olarak yazılır.
- اعتنى – Kelime uzunluğu nedeniyle son elif kısa elif tercih edilir.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Kelimenin toplam harf sayısı tek başına yazım kararını etkiler. Bu durumda, kelimenin sözlükteki aslına bakmaya gerek kalmadan otomatik olarak kısa elif kullanılır.
5. Yabancı İsimler İçin İstisna
- Kural:
Yabancı kökenli isimlerde, orijinal telaffuz ve yazım biçiminin korunması amacıyla, kelime sonundaki elif uzun elif şeklinde yazılır. - Örnekler:
- فرنسا – Yabancı coğrafya ismi, uzun elif şeklindedir.
- هوﻻندا – Yabancı ülke ismi: uzun elif uygulanır.
- أمريكا – Aynı şekilde, yabancı isimlerde uzun elif tercih edilir.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Yabancı isimlerde dil kuralları farklılık gösterir. Yazımda, isimlerin orijinal haline sadık kalınması gerektiği unutulmamalıdır.