حيثما و أين و أنى
حيثما و أين و أنى لِلْمَكَانِ.
İki fiili Muzariyi cezm eden edatların üç, dört ve beşincisi; حيثما و أين و أنى ‘dır. Bu edatlar mekan içindir. Yani dahil oldukları birinci muzari şart, ikinci muzari ise cezadır ve aynı zamanda mekana da delalet ederler.
Haysüma’ya misal; حيثما تَسْتَقِمْ يُقَادِّرْ لَكَ اللهُ “Her nerede istikamet üzere isen, Allah takdir eder seni” cümlesinde, تَسْتَقِمْ lafzı, haysüma’nın birinci şart muzarisi, يُقَادِّرْ ise ceza muzari fiili olmak üzere meczumdurlar.
Eyne’ye misal; أَيْنَ تَكُنْ يُدْرِكْكَ الْمَوْتُ “Nerede olursan ol, ölüm seni yakalar” cümlesinde ise, تَكُنْ lafzı, eyne’nin birinci şart olan meczum muzarisi, يُدْرِكْكَ lafzı ise eyne’nin ikinci meczum olan ceza muzari fiilidir. يُدْرِكْكَ ‘nin sonundaki mensub muttasıl zamirdir.
Enna’ya misal; أَنَّى تُذْنِبْ يَعْلَمْكَ اللهُ تَعاَلَى “Her nerede günah işlersen, Allah-u teala bilir” terkibinde ise, تُذْنِبْ lafzı enna’nın şart muzari fiili, يَعْلَمْكَ lafzı ise, enna’nın ceza fiilidir.