MAZİ FİİL FİİLİ MAZİ MAZİ FİİL ÇEKİMİ TABLOLARI

Mazi Fiil Çekimi Okunur Mazi Fiil Cümle Örnekleri

FİİL

Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir. Arapça’da iki temel fiil çekimi vardır. Diğer kalıplar bu ikisinden türetilir. Bunlar fiil-i mâzî (geçmiş zaman) ve fiil-i muzâri (geniş zaman, şimdiki zamanın karşılığı)dır.

FİİL-İ MÂZİ

Türkçe’mizdeki –di’li geçmiş zamana denir. Geçmişte daha önce yapılmış bir işi bildirir. (Türkçe’deki …di-dı, dü-du, ti-tı, tü-tu eklerini sağlar).

Yukarıda fiile örnek olarak gösterilen kelimeler geçmişte yapılmış bir işi bildirmekte ve erkek için kullanılmaktadır. Kadın için kullanıldıklarında yukarıdaki fiillerin sonuna cezimli تْ harfi eklenir. Erkekte kullanılanlara Arapça’da müzekker (eril), kadında kullanılanlara müennes (dişi) denir. Örnekler:

Arapça’da kendinden bahsedilene yani üçüncü şahsa; erkek için gâib, kadın için gâibe denir.

	Cemi	Müsennâ (İkil)Tesniye	Müfred (Tekil)
	(Çoğul)
Müzekker	كَتَبوُا	كَتَباَ	كَتَبَ
Müennes	كَتَبْنَ	كَتَبَتاَ	كَتَبَتْ
Müzekker	كَتَبْتُمْ	كَتَبْتُماَ	كَتَبْتَ
Müennes	كَتَبْتُنَّ	كَتَبْتُماَ	كَتَبْتِ
Müzek.+Müe.	كَتَبْناَ	كَتَبْناَ	كَتَبْتُ

FİİL-İ MAZİ ÇEKİM TABLOSU

Fiili Mazi iki kısımdır:

a)      Mazi Malum

b)      Mazi Meçhul

MAZİ MALUM:

Mazi malum üç şekil üzere bulunur:

1)      فَعَلَ kalıbında gelir. كَتَبَ gibi.

2)    فَعِلَ kalıbında gelir. عَلِمَ gibi.

3)    فَعُلَ kalıbında gelir. كَبُرَ gibi.

Üç şekli birbirinden ayıran ikinci harfin harekesidir. Birinci ve üçüncü harf üç şekilde de üstündür.

Dikkat:

Bir fiili mazi harekeli ise harekesine bakarak hangi kalıptan geldiğini anlarız. Eğer harekesi yoksa nasıl okunacağını sözlükten öğreniriz.

فَعَلَ kalıbında bulunan كَتَبَ mazifiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     كَتَبُوا كَتَبَا كَتَبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ كَتَبْنَ كَتَبَتَا كَتَبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil كَتَبْتُمْ كَتَبْتُمَا كَتَبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ كَتَبْتُنَّ كَتَبْتُمَا كَتَبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil كَتَبْنَا   كَتَبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan ضَرَبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     ضَرَبُوا ضَرَبَا ضَرَبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ ضَرَبْنَ ضَرَبَتَا ضَرَبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil ضَرَبْتُمْ ضَرَبْتُمَا ضَرَبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ ضَرَبْتُنَّ ضَرَبْتُمَا ضَرَبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil ضَرَبْنَا   ضَرَبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan فَتَحَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     فَتَحُوا فَتَحَا فَتَحَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ فَتَحْنَ فَتَحَتَا فَتَحَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil فَتَحْتُمْ فَتَحْتُمَا فَتَحْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ فَتَحْتُنَّ فَتَحْتُمَا فَتَحْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil فَتَحْنَا   فَتَحْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَ kalıbında bulunan عَلِمَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     عَلِمُوا عَلِمَا عَلِمَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ عَلِمْنَ عَلِمَتَا عَلِمَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil عَلِمْتُمْ عَلِمْتُمَا عَلِمْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ عَلِمْتُنَّ عَلِمْتُمَا عَلِمْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil عَلِمْنَا   عَلِمْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعُلَkalıbında bulunan كَبُرَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     كَبُرُوا كَبُرَا كَبُرَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ كَبُرْنَ كَبُرَتَا كَبُرَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil كَبُرْتُمْ كَبُرْتُمَا كَبُرْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ كَبُرْتُنَّ كَبُرْتُمَا كَبُرْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil كَبُرْنَا   كَبُرْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَ kalıbında bulunan حَسِبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     حَسِبُوا حَسِبََا حَسِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ حَسِبْنَ حَسِبَتَا حَسِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْتُمْ حَسِبْتُمَا حَسِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ حَسِبْتُنَّ حَسِبْتُمَا حَسِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْنَا   حَسِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

MAZİ MEÇHUL:

–          Mazi meçhul fiili sadece فُعِلَ kalıbında bulunur.

–          فَعُلَ kalıbında (5. bab) bulunan mazi malumların meçhulü yoktur.Bu kalıp üzerinde bulunan tüm fiillerin hepsi lazımdır. Lazım fiilin meçhulü olmaz.

–         Fakatفَعَلَ yahut فَعِلَ kalıbında bulunup ta müteaddi olan mazi malumların meçhulünü elde etmek için o mazi malumları فُعِلَ şeklinde okumalıyız.

Örnek: كَتَبَ mazi fiilin meçhulü كُتِبَ dir. عَلِمَ mazi fiilin meçhulü عُلِمَ dir.

فَعَلَ kalıbında bulunan كُتِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     كُتِبُوا كُتِبَا كُتِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ كُتِبْنَ كُتِبَتَا كُتِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil كُتِبْتُمْ كُتِبْتُمَا كُتِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ كُتِبْتُنَّ كُتِبْتُمَا كُتِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil كُتِبْنَا   كُتِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan ضُرِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     ضُرِبُوا ضُرِبَا ضُرِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ ضُرِبْنَ ضُرِبَتَا ضُرِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil ضُرِبْتُمْ ضُرِبْتُمَا ضُرِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ ضُرِبْتُنَّ ضُرِبْتُمَا ضُرِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil ضُرِبْنَا   ضُرِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعَلَ kalıbında bulunan فُتِحَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     فُتِحُوا فُتِحَا فُتِحَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ فُتِحْنَ فُتِحَتَا فُتِحَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil فُتِحْتُمْ فُتِحْتُمَا فُتِحْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ فُتِحْتُنَّ فُتِحْتُمَا فُتِحْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil فُتِحْنَا   فُتِحْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَ kalıbında bulunan عُلِمَ mazi meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     عُلِمُوا عُلِمَا عُلِمَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ عُلِمْنَ عُلِمَتَا عُلِمَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil عُلِمْتُنَّ عُلِمْتُمَا عُلِمْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ عُلِمْتُنَّ عُلِمْتُمَا عُلِمْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil عُلِمْنَا   عُلِمْتُ   مُتَكَلِّمٌ

فَعُلَ kalıbında bulunan كَبُرَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!… Çünkü lazım fiillerdir.

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     yok yok yok مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ yok yok yok مُؤَنَّثٌ Dişil yok yok yok مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ yok yok yok مُؤَنَّثٌ Dişil yok yok yok   مُتَكَلِّمٌ

فَعِلَkalıbında bulunan حَسِبَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!…

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     حَسُِوا حَسِبَا حَسِبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ حَسِبْنَ حَسِبَتَا حَسِبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْتُمْ حَسِبْتُمَا حَسِبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ حَسِبْتُنَّ حَسِبْتُمَا حَسِبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil حَسِبْنَا   حَسِبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

Dikkat:

A-      Fiili maziler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye en çok “diligeçmiş zaman” ile bazen de “mişligeçmiş zaman” ile tercüme edilir. Demek oluyor ki, hangisi daha uygun düşerse öyle tercüme edilir. Mesela كَتَبَ : yazdı yahut yazmış, كُتِبَ:yazıldı yahutyazılmış. Fiili maziler bazen de “dua kipi” anlamında gelir. Mesela رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin, قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün.

كَتَبَ : yazdı yahut yazmış كُتِبَ : yazıldı yahut yazılmış رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün

B-      Fiili mazinin başına olumsuzluk edatı denilen مَا yahut لاَ gelirse, Türkçeye “diligeçmiş” veya “mişligeçmiş” zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Mesela: مَا كَتَبَ: yazmadı yahut yazmamış, مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış, لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış, لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış.

مَا كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış

Not: مَا ile لاَharflerinin çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili mazinin her çekiminin başına geçebilir. Ancak mazi menfinin مَا ile kullanılması daha çoktur.

Dikkat:

Ancak harfi cer veya zarf vasıtasıyla lazım fiillerden de meçhul yapılabilir. Örnek: غُشِىَ عَلَيْهِ (bayıldı),ذُهِبَ مَعَهُ (onunla gidildi) gibi.

a)     Harfi cer vasıtasıyla lazım fiilin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     غُشِىَ عَلَيْهِمْ غُشِىَ عَلَيْهِمَا غُشِىَ عَلَيْهِ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ غُشِىَ عَلَيْهِنَّ غُشِىَ عَلَيْهِمَا غُشِىَ عَلَيْهَا مُؤَنَّثٌ Dişil غُشِىَ عَلَيْكُمْ غُشِىَ عَلَيْكُمَا غُشِىَ عَلَيْكَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ غُشِىَ عَلَيْكُنَّ غُشِىَ عَلَيْكُمَا غُشِىَ عَلَيْكِ مُؤَنَّثٌ Dişil غُشِىَ عَلَيْنَا   غُشِىَ عَلَىَّ   مُتَكَلِّمٌ

b)     Zarf vasıtasıyla lazım fiilin çekimi de şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     ذُهِبَ مَعَهُمْ ذُهِبَ مَعَهُمَا ذُهِبَ مَعَهُ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ ذُهِبَ مَعَهُنَّ ذُهِبَ مَعَهُمَا ذُهِبَ مَعَهَا مُؤَنَّثٌ Dişil ذُهِبَ مَعَكُمْ ذُهِبَ مَعَكُمَا ذُهِبَ مَعَكَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ ذُهِبَ مَعَكُنَّ ذُهِبَ مَعَكُمَا ذُهِبَ مَعَكِ مُؤَنَّثٌ Dişil ذُهِبَ مَعَنَا   ذُهِبَ مَعِى   مُتَكَلِّمٌ

 

Şemsi ve Kameri Harfler

KAMERİ HARFLER

Bir kelimenin başında aşağıdaki cümlenin bütününde yer alan 14 harften biri bulunursa kendisiyle birleşen اَلْ  takısının lâmı cezimli (لْ) okunur.

أَبْغِ حَجَّكَ وَ خَفْ عَقِيمَهُ

Örnekleri:                                                  

 

ŞEMSİ HARFLER 

Arapça’nın geriye kalan diğer harfleri de şemsî harflerdir. اَلْ  takısından sonra gelen kelime bu harflerden biriyle başlarsa اَلْ  takısının lâmı  (ل) okunmaz, yanındaki harf şeddelenir. Fakat okunmasa bile اَل takısı gene de yazılır. Örnekleri:

 

 

Kamerî ve Şemsî harfler

 

 

Kameri harfler اَلْحُـرُوْفُ الْقَمَـرِيَّةُ : el-hurûfu’l-Qameriyye  (ب ج ح خ ع غ ف ق ك م و هـ ىا) ile Şemsi harfler اَلْحُـرُوْفُ الشَّمْسِـيَّةُ : el-hurûfu’ş-Şemsiyye (ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن) arasında fark okunuştaki ufak ayrıntıdır. 

 

 Harfler kelime içinde birbirine bitiştirilerek yazıldıkları için başta, ortada ve sonda yazılış şekillerinde kısmen değişiklikler olur. Arapça yazılış kaidelerine göre altı harf kendinden önce gelen harflere bitişirler. Fakat kendinden sonraki harfle birleşmeyip ayrı yazılırlar.  Bunlar ا و د ذ ر ز  harfleridir. Kelime içindeki örnekleri şöyledir:

 Bu altı harfin geriye kalanı kendinden sonraki harfe birleştirilerek yazılır. Toplu halde yazılış örnekleri şöyledir:

 

Sonda		Ortada		Başta
كَتَبَ	شَرِبَ	سَبَقَ	كَبُرَ	بَدَأَ	بَطَلَ	ببب	ب	Be
نَبَتَ	سَكَتَ	كُتِبَ	هَتَفَ	تَلِيَ	تَرَكَ	تتت	ت	Te
بَعَثَ	حَدَثَ	مُثِلَ	وَثَبَ	ثَوَبَ	ثَقُلَ	ثثث	ث	Se
خَرَجَ	فَلِجَ	رَجَعَ	خَجِلَ	جَعَلَ	جَنَحَ	ججج	ج	Cim
فَلَحَ	ذُبِحَ	جَحَدَ	لَحِمَ	حَفِظَ	حَسِبَ	ححح	ح	Ha
وَبَخَ	طَبَخَ	أُخِذَ	بَخِلَ	خَرَجَ	خَلَقَ	خخخ	خ	Hı
عَبَسَ	بَئِسَ	خُسِرَ	حَسِبَ	سَجَدَ	سَمِعَ	سسس	س	Sin
غَشَّ	فَرَشَ	خَشِيَ	نَشَطَ	شَهِدَ	شَتَمَ	ششش	ش	Şın
يَقُصُّ	نَقَصَ	وَصَلَ	نُصِرَ	صَمَدَ	صَبَحَ	صصص	ص	Sad
مَرِضَ	بَغُضَ	فُضِلَ	حَضَرَ	ضَرَبَ	ضَحِكَ	ضضض	ض	Dat
نُشِطَ	بَسَطَ	قُطِعَ	لَطَمَ	طُمِسَ	طَلَعَ	ططط	ط	Tı
حُفِظَ	غَلِظَ	عَظُمَ	نَظَرَ	ظُفِرَ	ظَلَمَ	ظظظ	ظ	Zı
رُفِعَ	وَقَعَ	بَعُدَ	طَعِمَ	عَرَفَ	عَلِمَ	ععع	ع	Ayn
دُمِغَ	بَلَغَ	رَغَدَ	بَغَرَ	غَرَقَ	غُلِبَ	غغغ	غ	Gayn
خُتِفَ	عَرَفَ	قُفِلَ	شَفِقَ	فَهِمَ	فَتَحَ	ففف	ف	Fe
خُلِقَ	رُزِقَ	بَقِيَ	وَقَبَ	قَدَرَ	قَسَمَ	ققق	ق	Kaf
مَلَكَ	عَدَكَ	عَكَسَ	رَكِبَ	كُذِبَ	كَتَبَ	ككك	ك	Kef
نَزَلَ	أَمَلَ	طَلَعَ	وُلِدَ	لَمَعَ	لَعِبَ	للل	ل	Lâm
لَأَمَ	دَهِمَ	أَسْمَرُ	جَمَعَ	مَرَجَ	مَزَحَ	ممم	م	Mim
أَمِنَ	وَزَنَ	كَنَسَ	مَنَغَ	نُزِعَ	نَدِمَ	ننن	ن	Nun
يَدَهُ	تَلِهَ	جَهَدَ	ظَهَرَ	هَدَى	هَجَأَ	ههه	ه	He
اَيُّ	دَعِيَ	بَيَعَ	كَيَدَ	يَجِدُ	يَكاَدُ	ييي	ي	Ye

 

Cami açılışında konuşma yapan Görmez, cami mimarisi üzerine yapılan tartışmalardan memnun olduğunu belirtti. Görmez, Son zamanlarda çok cami tartışmasına şahit oluyoruz. Ben de mutlu oluyorum. Hamd ediyorum Allah’a, ‘ne güzel’ diyorum. Türkiyemizin bütün yazar çizerleri, düşünürleri, gazetecileri oturmuşlar caminin ruhaniyeti üzerinde kalemlerini oynatıyorlar. Caminin daha güzel olması için eleştiriler yöneltiyorlar. Ne güzel, elhamdülillah. Cami mimarisi üzerinde tartışmalar yapılıyor son zamanlarda dedi.

Türkiye’de cumhuriyet dönemine özgü bir tane caminin bile yapılmadığını ifade eden Görmez, sözlerini şöyle sürdürdü:”Üniversitelerimiz, üniversitelerimizin mimarlık fakülteleri, mimarlarımız 80 sene camiye küstü. Cumhuriyet dönemine özgü bir tane cami mimarisi ihdas edemediler. Neden ihdas edememişlerdi? Çünkü küsmüşlerdi. Bu konuya küskünler. Ben şimdilerde barışmış kabul ediyorum. Bu inşallah bizi daha güzele daha doğruya yöneltir. Daha güzel camilerin, daha güzel mabetlerin ortaya çıkmasını sağlar”

Camilere gençlerin çekilmesi gerektiğine de vurgu yapan Görmez,”Asıl olan camiyi imar etmek. İmarı için gençlerimizin camiye kazandırılması gerekiyor. Benim gibi aksakallarını bırakanlar, kusuruma bakmasınlar onlar da genç ama daha da gençleri de camiye bekliyoruz diye konuştu.

Konuşmaların ardından caminin yapımına katkı sağlayan hayırseverlere plaket verildi.

Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Görmez, ardından Yalova Valisi Esengül Civelek ve diğer protokol üyeleri ile birlikte açılışı yapılan camiyi gezdi.

Erzurum Yüksek İslam Enstitüsü’nü okumadan evvel kıymet verdiği muhterem bir hocası  “ Oğlum tıp fakültesini kazanan her yüz öğrenciden 90’ı başarılı olur ama ilahiyat fakültesini kazanan her yüz öğrenciden ancak biri gerçek manada ilahiyatçı olur “ dediği yönünde  bir cümle kurdu. Ne kadar güzel bir o kadar da tesirli bir cümleydi bu. Sonra kendimi tarttım bu kefede ve hiç de umulan bir insan olmadığım yönünde kanaat oluştu kendimce. Evet  ilahiyat fakültelerine kayıt yaptıran yada bu fakülteleri kazanan veya mezun olan her insan ilahiyatçı kimliğini kazanamıyordu. Sekülerleşen dünyadan sağ çıkma yarışında bazen başarısız bazen lider çıksa da her birimize lazım olan donanımlar giderek azaldı azaldığı kadar da  önem arzetmeye başladı. Temsil tebliğden evla ise o zaman temsili en üst noktada yaşaması gereken kişiler de ilahiyatçılar ve din görevlileri değil midir?  Aslında ulaşılamayacak  meziyetler değil asgari düzeyde her müslümanın vasıfları olması gereken  şeylerdi hayatıma uygulamam gerektiğini düşündüklerim.  Ama biz ibnu’z-zaman olarak en azından ilahiyatçılarda gördüğümüzde  mutlu olacağımız “işte şimdi tam manasıyla ilahiyatçı oldum”  diyeceğimiz hasletlerdi  bunlar. O zaman ey kardeşim nefsimle beraber dinle , dinle bakalım ki ne zaman hakiki manada bir ilahiyatçı ve mütedeyyin,  ahlaklı bireyler  oluruz ;

 

-Her şeyden önce enaniyeti bir kenara bırakıp insanlardan bir insan olmayı kabul ettiğimiz zaman

 

-Bilmediğimiz konuda benim  bu konuda bilgim yok “ bilmiyorum” diyebildiğimiz zaman

 

-Kur’an ile hemhâl olup her meseleye Kur’an’dan çözümler getirebildiğimiz zaman

 

-Kur’an-ı Kerimi ramazandan ramazana hatmetmediğimiz,  işimiz düşünce bir ayeti araştırmadığımız zaman

 

-Kur’anı, Hadisleri  ve dini haşa bir kadavraymış gibi araştırma malzemesi değil  de bir yaşam kaynağı olarak gördüğümüz zaman

 

-Ömürlerimizi gece ibadetiyle nurlandırdığımız zaman

 

-Hayatımıza sünneti seniyyeyi rehber aldığımız zaman

 

-Tefsir ve Hadis külliyatlarını baştan sona tetkik edip bilgiyi amele döktüğümüz  zaman

 

-Özümüz-sözümüz  , söylemimiz – eylemi miz, hâlimiz  -kâlimiz bir olduğu zaman

 

-Üzerimize  aldığımız Peygamber vazifesini ne pahasına olursa olsun tam manasıyla ifa ettiğimiz zaman

 

-Sanaldan cihad etmeyi bırakıp irşad ve tebliğ vazifesini gerçek hayata taşıdığımız zaman

 

-Nabza göre fetva üretmediğimiz  zaman

 

-Prof., Doç. , Dr. Müftü vs.  etiketlerini aldıktan sonra “iş bitmiştir” nazarıyla bakıp  makam odamızdaki koltuğa   yapışmadığımız, halkla iç içe olduğumuz zaman

 

-Seneden seneye Ramazan ayında bilgimizi  dökmediğimiz  zaman

 

-Gevezeliği bırakıp iş yaptığımız  zaman

 

-Sabah namazında bir kez bile uykuya yenik düşmediğimiz  zaman

 

-İslam klasiklerini duyduğumuzda   “o da ne olaki” diye kalakalmadığımız zaman

 

-Tvlerde yarıçıplak sunucunun dini anlamak için (!) sorduğu sorularına  kalbi kırılmasın diye yamuk yumuk cevap vermediğimiz  zaman

 

-İlimden önce edeple ,ahlaki erdemlerle bezendiğimiz  zaman

 

-Sadece kitap okumanın ilim için yeterli olmayacağını iyi insanlardan,  kâmil mürşidlerden de feyiz alınması gerektiğini idrak ettiğimiz  zaman

 

-Bilginin yanında aksiyonu yani iman ve salih amel kardeşliğini hayatlarımıza uygulamayı  başardığımız zaman

 

-Hocasının ve büyüklerinin karşısında bacak bacak üstüne atıp ders dinlemediğimiz , sigaramızın dumanını hocamıza üflemediğimiz  zaman

 

-Karşı cinsle münasebette  ölçüyü koruyabildiğimiz  zaman ,

 

-Mezhep ayrımı yapmadan dini herkese olduğu gibi aktardığımız zaman

 

– Irkları , milletleri kabul ettikten sonra ırkçılık ve milliyetçilik hastalığına bulaşmadığımız zaman

 

-Tesettürümüzü  zamana göre değil Kur’an’a göre tanzim ettiğimiz zaman

 

-Desinler diye iş yapmadığımız zaman

 

-“Bence , bana göre” demeyi bıraktığımız zaman

 

-En basit ilmihal sorularında bile afallamadığımız zaman

 

-Din sömürgeni ve kemirgeni olmadığımız zaman

 

-Dini kendi çıkarlarımıza alet edip popüler olmak için kullanmadığımız zaman

 

-Her güne tebliğ   yapma ve irşad etme heyecanıyla uyandığımız zaman

 

-Gece başımızı yastığa  koyduğumuzda “Bugün ALLAH için ne yaptım” diye nefisimizi  muahasebeye bihakkın çektiğimiz  zaman

 

-Hayırda öncü olmak için yarıştığımız  zaman

 

– “Hocanın dediğini yap yaptığını yapma” safsatasını yıktığımız zaman

 

-Karşılıksız iyilik yaptığımız  zaman

 

– Sorulan her soruya cevap vermek için ağzımıza  kira istermiş gibi eveleyip gevelemediğimiz  zaman

 

-Bin bilsek de bir bilene danışmayı kendimize düstur ettiğimiz  zaman

 

-Riya ve gösterişten sıyrılıp ALLAH rızası için iş yaptığımız zaman

 

-Tarihimize , ecdadımıza  ve  kültürümüze  yabancılaşmadığımız  zaman

 

-Lüksten , israftan , safahatten nefret ettiğimiz  zaman

 

-Ukbayı  ,dünyaya tercih ettiğimiz  zaman

 

-Ne dünyamıza  ne de ahretimize  faydası olmayan şeylerden –malayaniyattan- yüz çevirdiğimiz  zaman

 

– Muhlis, mûti, muttaki, münib, muhsin, mütevekkil, mustağfir, munfik, taib , abid, şakir ,zakir, hafız mücahid , muksit, raşid, kâri ,  zahid , mütevekkil olduğumuz zaman kısacası etiketten çıkıp tam manasıyla İslam ahlakıyla ahlaklandığımız zaman  işte o zaman hakiki manada ilahiyatçı vasfını ondan da öte mü’min vasfını alacağız.

  İlahiyatçılar bir lokomotiftir  onlar nereye giderse mütedeyyin olsun olmasın  toplum da oraya gidecektir. Beyin ve kalp nereyi işaret ederse bedenin diğer azaları oraya yönelir. Bayezid-i Bistâmî ‘nin hayatından hayatımıza uyarlayacağımız güzel bir kıssa bize ders verir niteliktedir.  “Bayezid-i Bistâmî Hazretleri zamanında, ateşe tapan biri vardı. Birgün îmânlı bir kişi, ona dedi ki:

«– Ne olur, müslüman olsan da selâmete ersen; şeref ve ulu­luk elde etsen…»

Ateşe tapan kişi de şu cevabı verdi:

«– Ey benim kurtuluşa ermemi murâd eden kişi! Her ne kadar ağzımda sağlam bir mühür varsa da, yani îmânımı açıkça söyleyemiyorsam da, gizliden gizliye ben Bâyezîd’in îmânına inanıyorum. Çünkü onda bambaşka bir güzellik ve derinlik var. Ben henüz dine, îmâna tam gönül vermiş değilim, ama onun îmânındaki yüceliğe hayrânım. O; herkesten farklı, zarîf, ince ruhlu, latîf, nûrlu, çok yüce bir numûne insan.
Yok eğer beni dâvet ettiğin îmân, sizin îmânınız ise, ben o îmânda yokum… Zîrâ benim sizdeki îmâna ne meylim var, ne de isteğim var. Çünkü bir kimsenin gönlünde îmân etmeye yüzlerce meyil olsa da îmâna gelmek is­tese, sizin sertlik ve katılığınızdan dolayı kaskatı kesilir; soğur. Artık onda îmân etme istek ve meyli de zaafa uğrar. Zîrâ o, sizde İslâm nâmına mânâsı olmayan bir isim ve âdeta kuru bir marka görmüş olur. Bu hâl; susuz çöllere, gül, meyve-sebze yetiştirecek münbit bir arazî gözüyle bakmak kadar acaip ve mânâsızdır…

Benim görebildiğim kadarıyla îmânın bütün câzibe ve nûrâniyeti Bayezid’in îmânında var. Onun îmânının bir zerresi, bir katreye damlasa, o, bir ummân hâline döner.

Sizin îmânınız ise, kabukta kaldığı için riyâ ve gösterişin esaretine girmiş. Gelip geçici bir inanç, çirkin sesli ve ruhsuz bir müezzin gibidir ki, sevdireceği yerde uzaklaştırır. Yâni sizin îmânınız, gül bahçesine girse, güllere diken olup onları kurutur.

Fakat Bayezid hazretlerinin îmân güneşi, o mübarek rûhunun feyiz semâsından doğar da bu âlemde parlarsa, bu değersiz dünya, ta yerin dibine kadar zümrüt kesilir, cennete döner; müminlerin gönül dünyaları da feyz menbaı olur. Onun için Bayezid’in îmânı ve sıdkı, benim gönlümde ve canımda îmâna karşı tarifsiz bir derinlik, iştiyak ve hasret­ler uyandırdı…»”

Dini, İslamı , ahlakı telkin edecek kişinin taşıdığı misyonun önemine vurgu yapan  ve bir ateşgedânın ağzından ne muhteşem cümleler. ALLAH cc İsra suresinin 84. Ayet-i kerimesinde ;   Kul kullun ya’melu alâ şâkiletih…”De ki  Herkes kendi mizaç meşreb ve yaratılışına , benimsediği hayat tarzına göre , bilinçli , amaçla örtüşen niyete dayalı ameller işleyerek bir ömür geçirir..” buyurur. Bizim de mü’min olarak en büyük gayemiz Rasulullah (sav )’e uygun bir hayat tarzı yaşamak Kur’an ahlâkıyla ahlâklanmak iman ihlas ve takvâ yolunda ümmet-i Muhammed’e rehber olmalıdır. Rabbimiz cümlemizi kalıbımızın adamı yapsın.