ASLİ MED NEDİR ÖRNEKLERLE AÇIKLAMASI
a- MEDD-İ ASLİ
Buna; “Medd-i tabii” de denir ki, bu daha meşhurdur. Med
harflerinden ayrılmayan, med harfinin zatı ile kaim olan medlere: “Aslî
(tabii) med” denir.
Tarifi şöyledir: Medd-i Tabii: Bir kelimede harf-i medden biri bulunur, sebeb-i
medden hiçbiri olmazsa o kelime: “Medd-i Tabiî” olur.
قَالَ قَاتَلَ قَالوُا سِيرُوا kelimelerinde olduğu gibi Medd-i Tabii olur.
Çünkü kafı çeken harf-i medden elif var. Sebeb-i medden ise hiçbiri yoktur.
حَكِيماً ve عَلِيمًا gibi iki üstünlü kelimeler üzerinde vakıf yapılacak
olursa, iki üstünden bedel elif üzerine vakıf yapılır ve medd-i tabii olur.
Fakat durulmayıp geçilirse, medd-i tabii olmaz.
Yukarıdaki misallerde, harf-i medd hem okunuşta hem de yazılışta
vardır. Bazen okunuşta olur, fakat yazılışta bulunmaz. Bu durum, vav ve
ye harflerinde olur. İleride zamir bahsinde de beyan edileceği gibi, kelimenin aslından olmayan ve he ( ه) şeklinde yazılan ve zamir olan he ( ه) lerin harekesi ötre olunca, onu çeken gizli bir vav vardır.
Buna: “Vav-ı mukadder” denir. ( لَهُ ) deki he ( ه) gibi. Hareke esre
olunca, onu çeken gizli bir ye vardır. Buna da: “Ya-ı mukadder” denir.
بِهِ deki he ه gibi. Bu durumda da, bu zamirden sonra sebeb-i
medden hiçbiri vaki olmazsa, o yerde de medd-i tabii olur.
( لَهُ مَالٌ ) gibi.
Hükmü: Medd-i tabii bir elif miktarı çekilir. Farzdır. Bir eliften
eksik veya fazla çekmek lahn-ı celi (ağır ve açık hata.) olur.
Haramdır. Bir elif miktarı, iki hareke miktarına eşittir. Bu harekenin
birisi med harfinden önceki harfe, diğeri ise med harfine aittir. Bu da bir
parmak kaldırıp indirecek kadar zaman miktarı olarak kabul edilir. Bu
izah, sadece teorik bir ifadedir. Bunların tatbikatını fem-i muhsin’den
öğrenmek gerekir.