Arapça Dil Bilgisi Özet

Ecvef Fiil

Ecvef fiil: Orta harfi illetli olan fiildir. Mesela: قَالَ (dedi),  نَامَ (uyudu), بَاعَ (sattı), قَامَ  (kalktı),طَالَ  (uzadı), عَادَ  (geri döndü),كَادَ  (tuzak kurdu), صَاحَ  (bağırdı),عَابَ  (kusurlu oldu) fiilleri ecvef fiillerdendir. Bu fiillerin orta harfi illetli harftir.

Ecvef fiilin mazi çekimi şu şekildedir: Eğer ecvef fiilin muzarisi  قَالَ  يَقُولُ  şeklinde geliyorsa, yani muzarisinin orta harfi “vav” ise, mazi çekiminde, cem’i gaibeden itibaren ilk harfi ötrelenir ve orta harf düşer. Devamı da buna göre çekilir. قَالَ  fiilinin mazi çekimini yaparak bu kaideyi görelim:

Cem’i

Müsenna

Müfred

 

قَالُوا

قَالاَ

قَالَ

Gaib

Onlar dediler

O ikisi dedi

Dedi

 

قُلْنَ

قَالَتَا

قَالَتْ

Gaibe

Onlar dediler

O ikisi dedi

Dedi

 

قُلْتُمْ

قُلْتُمَا

قُلْتَ

Muhatab

Siz dediniz

Siz ikiniz dediniz

Sen dedin

 

قُلْتُنَّ

قُلْتُمَا

قُلْتِ

Muhataba

Siz dediniz

Siz ikiniz dediniz

Sen dedin

 

قُلْنَا

قُلْنَا

قُلْتُ

Mütekellim

Biz dedik

Biz ikimiz dedik

Ben dedim

 

Eğer ecvef fiilin muzarisinin orta harfi elif veya ye ise, bu çeşit fiillerin mazi çekiminde, cem’i gaibeden itibaren ilk harf esrelenir ve orta harf düşer. Devamı da buna göre çekilir. Mesela, نَامَ  fiilinin muzarisi يَنَامُ  şeklindedir. Muzarisinin orta harfinin harekesi üstündür. Bu tip fiiller şu şekilde çekilir:

Cem’i

Müsenna

Müfred

 

نَامُوا

نَاماَ

نَامَ

Gaib

Onlar uyudular

O ikisi uyudu

Uyudu

 

نِمْنَ

نَامَتَا

نَامَتْ

Gaibe

Onlar uyudular

O ikisi uyudu

Uyudu

 

نِمْتُمْ

نِمْتُمَا

نِمْتَ

Muhatab

Siz uyudunuz

Siz ikiniz uyudunuz

Sen uyudun

 

نِمْتُنَّ

نِمْتُمَا

نِمْتِ

Muhataba

Siz uyudunuz

Siz ikiniz uyudunuz

Sen uyudun

 

نِمْنَا

نِمْنَا

نِمْتُ

Mütekellim

Biz uyuduk

Biz ikimiz uyuduk

Ben uyudum

 

Ecvef fiilin muzari çekimi: Ecvef fiilin muzarisi çekilirken cem’i müenneslerinde iki sakin harf yan yana geldiği için, sakin olan ve illetli olan ilk harf atılır. Çünkü Arapçada iki sakin harf yan yana gelmez. Mesela  قَالَ  fiilinin muzarisini çekelim. قَالَ  fiilinin muzarisi şu şekilde çekilir:

Cem’i

Müsenna

Müfred

 

يَقُولُونَ

يَقُولاَنِ

يَقُولُ

Gaib

Onlar diyorlar

O ikisi diyor

Diyor

 

يَقُلْنَ

تَقُولاَنِ

تََقُولُ

Gaibe

Onlar diyorlar

O ikisi diyor

Diyor

 

تَقُولُونَ

تَقُولاَنِ

تَقُولُ

Muhatab

Siz diyorsunuz

Siz ikiniz diyorsunuz

Sen diyorsun

 

تَقُلْنَ

تَقُولاَنِ

تَقُولِينَ

Muhataba

Siz diyorsunuz

Siz ikiniz diyorsunuz

Sen diyorsun

 

نَقُولُ

نَقُولُ

أَقُولُ

Mütekellim

Biz diyoruz

Biz ikimiz diyoruz

Ben diyorum

 

Ecvef fiilin emri hazır çekimi: Ecvef fiilin emri hazırının çekimi şu şekildedir: Her zaman olduğu gibi, muzari fiil çekim tablosunun muhatab ve muhataba sigasından emri hazır yapılır. İki sakin harfin yan yana geldiği yerlerde, illetli harf olan ilk sakin harf atılır.

Mesela, قَالَ  fiilinin emri hazırını yapalım: قَالَ  fiilinin muzari çekim tablosundaki muhatab ve muhataba sigaları  تَقُولُ  ve  تَقُولِينَ şeklindedir. Bunlardan emri hazırlar şu şekilde elde edilir:  قَالَ fiilinin muhatabı تَقُولُ şeklindedir. Emr-i hazırın yapılışı konusundan hatırlayacağınız üzere: İlk önce baştaki muzaraat harfi atılır: قُولُ olur. Sonra Müfred muhatab cezimlenir قُولْ olur. Daha sonra iki sakin harf, yani harekesiz vav ve cezimli lam yan yana geldiğinden, illetli harf olan ilk sakin harf atılır ve emir قُلْ şeklinde olur.

قُلْ

 

قُولْ

 

قُولُ

 

تَقُولُ

 

قَالَ

Muhatabası da şu şekilde yapılır: قَالَ fiilinin muhatabası تَقُولِينَ şeklindedir. Emr-i hazırın yapılışı konusundan hatırlayacağınız üzere: Baştaki muzaraat harfi atılır,  قُولِينَ  olur. Sondaki nun düşürülür, قُولِي olur. İki sakin harf, yan yana gelmediği için bu şekilde kalır.

قُولِي

 

قُولِينَ

 

تَقُولِينَ

 

قَالَ

Şimdi tabloda  قَالَ fiilinin emri hazır çekimini görelim:

Cem’i

Müsenna

Müfred

 

قُولُوا

قُولاَ

قُلْ

Muhatab

Sizler deyin

Siz ikiniz deyin

De

 

قُلْنَ

قُولاَ

قُولِى

Muhataba

Sizler deyin

Siz ikiniz deyin

De

 

İlgili Makaleler