İsm-i fail

İsm-i fail: Fiilden türeyen ve işi yapanı gösteren isim cinsinden kelimelerdir. Sülasi mücerred fiilin ism-i faili (فَاعِلٌ  )  vezninde gelir. Mesela:

كَتَبَ   “Yazdı” manasındadır. Bu fiilin ism-i faili كَاتِبٌ  şeklindedir ve “yazan” manasındadır. Gördüğünüz gibi ism-i fail (فَاعِلٌ  )  vezninde gelmiştir.

ضَرَبَ  “Dövdü” manasındadır. Bu fiilin ism-i faili ضَارِبٌ   şeklindedir ve “döven” manasındadır.

نَصَرَ  “Yardım etti” manasındadır. Bu fiilin ism-i faili نَاصِرٌ   şeklindedir ve manası “yardım eden” manasındadır.

فَتَحَ  “Açtı” manasındadır. Bu fiilin ism-i faili فَاتِحٌ    şeklindedir ve “açan” manasındadır.

Rubai mücerred ve diğer mezid fiillerin ism-i faili, muzarisi esas alınarak yapılır. Şöyle ki: İlk önce muzari fiilin malumunun muzaraat harfi atılır. Sonra başa ötreli bir “mim” getirilir. Eğer orta harfi esre değilse esrelenir ve sonu tenvinlenir. Mesela:

عَلَّمَ fiilinin muzarisi  يُعَلِّمُ   şeklindedir. İlk önce baştaki muzaraat harfini atarız, عَلِّمُ  olur. Sonra ötreli mim getiririz, مُعَلِّمُ   olur. Demek,  عَلَّمَ  fiilinin ism-i faili  مُعَلِّمٌ   şeklindedir.