Ucme

اَلْعُجْمَةُ؛ شَرْطُهَا أَنْ يَكُونَ عَلَمِيَّةً فِي الْعَجَمِيَّةِ وَ تَحَرُّكُ الْاَوْسَطِ أَوْ زِيَادَةٌ عَلَى الثَّلَثَةِ فَـنُوحٌ مُنْصَرِفٌ وَ شَتَرُ وَ إِبْرَاهِيمُ مُمْتَنِعٌ

اَلْعُجْمَةُ Ucme (Yabancı dilden nakledilen isimler); Yabancı dilden nakledilen yani acem olan isimlerin شَرْطُهَا gayrı munsarif olma şartı; أَنْ يَكُونَ olmasıdır; عَلَمِيَّةً kendisinde alemiyyetlik olmasıdır.  فِي الْعَجَمِيَّةِacem lugatında alem olmasıdır. وَ تَحَرُّكُ الْاَوْسَطِ kelimenin orta harfinin harekeli olmasıdır, أَوْ veya; زِيَادَةٌ عَلَى الثَّلَثَةِ üç harf üzerine ziyada olmasıdır. فَ bu söylenilen şartlara binaen; نُوحٌ “Nuh” ismi; مُنْصَرِفٌ munsarif bir isimdir. 3 harften fazla değil ve ortadaki harfi harekeli değildir. وَ شَتَرُ ve “Diyarbakır’da bir kalenin ismidir” lafzı ve وَ إِبْرَاهِيمُ “İbrahim aleyhisselam” ismi; مُمْتَنِعٌ sarftan mendir, yani gayrı munsariftir. شَتَرُ lafzının ortadaki harfi harekelidir, إِبْرَاهِيمُ lafzı ise 3 harften fazladır.

Metnin Toplu Manası; Gayrı Munsariflerin beşincisi اَلْعُجْمَةُ “Ucme” dir. Ucme; Yabancı dilden nakledilen isimlere denilir. Ucme isimlerin gayrı munsarif olabilme şartları, acem lugatında o isimin alemiyyet ifade etmesidir. Ve ortadaki harfinin harekeli, harf sayısının ise 3’ten fazla olması gereklidir. Bunlara binaen نُوحٌ ismine bakılınca 3 harfli olsa bile ortadaki harf harekesi olduğu için gayrı munsarif olmadığını anlayabiliriz. Bu onun uçme olmadığı anlamına gelmez. شَتَرُ ve إِبْرَاهِيمُ isimleri kendi dillerinde alemiyyet ifade eder. شَتَرُ isminin ortadaki harfi harekeledir ve إِبْرَاهِيمُ lafzı ise 3 harten fazla harfe sahiptir. Dolayısıyla sarftan mümtenidirler.