Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve İslami İlimler Araştırma Vakfı’nın düzenleyip ev sahipliği yaptığı “Uluslar arası Dinlerde Nikah Sempozyumu” 6-7-8 Nisan 2012 tarihleri arasında İzmir’de gerçekleşti.
Katılımcı yelpazesi oldukça geniş olan ilmî toplantıya yurtiçinden Kayseri, Konya, Şanlıurfa, İstanbul, Karabük, Kahramanmaraş, Rize, Bayburt gibi illerden olduğu kadar İsveç, Filipinler, Güney Kore, Yemen, ABD, Mısır, Azerbaycan, Cezayir, Özbekistan, Almanya, Irak, Afrika, Hindistan, Ürdün, İran, Pakistan ve Endonezya gibi ülkelerden katılım da oldukça fazlaydı. 77 akademisyenin katıldığı ve günde üçer oturumla toplam üç gün süren sempozyumda, calib-i dikkat olduğu kadar, ele alınması, çözüm üretilmesi elzemiyet ve hatta aciliyet gerektiren sorunlara temas edilen tebliğler de vardı.
Nikah, yaşanılabilir bir toplumun temeli
İlk gün “Tarihte Nikah” ana başlığı altında cahiliye ile İslam nikah uygulamaları arasındaki benzerlikler ve farklılıklara değinilip, kolaylık açısından İslam’da nikah bahsi ele alındı. Mısırlı misafir Prof. Tharwat Kades’ten “Mısır Hristiyan Geleneğinde Nikah” adlı tebliği dinledikten sonra bir diğer ana başlık olan “Nikah ve Toplum”da nikah, toplumsal bir olgu ve yaşanılabilir bir toplumun temeli olarak sunuldu. Cezayir ve Ürdün’den gelen akademisyenler, toplu nikah uygulamalarında amaçların gözetilmesi ve nikah-aile ilişkisi üzerinde durdular.
“Kültürlerde Nikah” başlığı ise, oldukça renkli tebliğlerin ve sunumların yapıldığı bölümdü. Zira yukarıda zikredilen ülkelerden gelen akademisyenler, kendi ülkelerindeki evlilik ile ilgili gelenek, tören ve sorunlardan söz ettiler. Filipinler’den yollara düşen Carmen Alviar ve Claudita O. Yaranon adlı hanım akademisyenlerin, “Evlilik: Tatlı mı, acı mı?” isimli tebliği, salonu hareketlendiren sunumlardandı. “Türkiye’de imam nikahı uygulaması”, “Huzurlu bir toplumun temeli olarak nikah: İslami perspektif”, “Evlilik öncesi bir durum olarak nişanlanma”, “Kur’an’a göre ehl-i kitap ile nikah”, “görücü usulü evlilikte kutsal kadın”, “Nikahta aleniyet”, “Türkiyeli laik kadınların dindar tercihi”, “Türkiye’deki Süryani Ortodokslarda nikah”, “Manu kanunnamesine göre Hinduzim’de nikahın şartları” gibi başlıklar sempozyumun ikinci günü konuşulan bahislerindendi.
Mut’a nikahı konusunda hararetli bir tartışma çıktı
Üçüncü gün ise, gerek tebliğlerde sunulan önerilerden gerek katılımcıların birbirine ısınmasından, müzakerelerde hararet azami düzeye ulaştı. İran’dan İzmir’e gelen Prof. Seyyed Kazem Tabatabaei adlı Şii akademisyenin tebliği “Daimi nikah (evlilik) öncesi eşlerin birbirini tanıması için şer’i bir yol olarak mut’a nikahı” adını taşıyordu. Bu tebliğinde mut’a nikahına teşvik eden Tabatabaei’ye karşı Sünni akademisyen Doç. Dr. Muammer Erbaş, müzakeresinde cevvalce bir uslubu tercih etti ve mut’a nikahının, kadına evvela psikolojik çöküntü yaşatacağına, daimi nikah yapacak olan birinin evvelinde başından mut’a geçmiş birisini tercih etmeyeceğinden dolayı mut’a nikahı yapılan kadını mut’aya köle yapacağını söyledi. Sözleri, çoğunluğunu Sünnilerin oluşturduğu salonu ayağa kaldırdı ve alkışlattı.
Konu nikahken “çok eşlilik” meselesine değinmemek olmazdı. İki ayrı akademisyenden bu konuya dair kaleme aldıkları tebliğlerini dinleyip, aile kanunu, ekonomik ve kültürel faktörlerle gençliğin değişen evlilik algısını da konuşup son günün son oturumunu tamamladık.
Bakanlık yetkilileri de oradaydı
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’ndan gelen misafirlerin hiçbir çözüm önerisini kaçırmamak için gösterdikleri çabayı anmamak haksızlık olabilir. Toplantının hemen ardından yapılan İzmir/Efes-Tire gezisine katılım ise eksiksizdi.
Bu renkli, hareketli ve kıymetli tebliğlerden istifade etmek isteyen ve toplantının ev sahipliğini üstlenen Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencileri gezinin ardından misafirlerini uğurladı. Öğrenciler, geçen 72 saatte takribi 9 saat uyudu, Arapça ve İngilizcenin yanı sıra bir kısmı Almanca bir kısmı Fransızca derslerine başlamaya karar verdi, onlarca akademisyenden istifade etti, görüş alanını genişletti, ertesi gün başlayacak olan sınavlarına hazırlanmak üzere her biri odasına çekildi.